Λόγω της επαγγελματικής μου ιδιότητας και της υπερτριακονταετούς εμπειρίας μου, συχνά φίλοι και συνεργάτες μου ζητούν να μιλήσω με τα παιδιά τους, που μπορεί να είναι απόφοιτοι πανεπιστημίων ή στην αρχή της καριέρας τους και να συζητήσουμε για την αγορά εργασίας, προοπτικές που διαφαίνονται και πώς θα μπορούσε ένας νέος να ξεκινήσει ή να επιταχύνει την καριέρα του. Ανάλογα με την εξειδίκευση, τα ενδιαφέροντα, τις γνώσεις αλλά και τα θέλω και μπορώ του καθενός, η συζήτηση παίρνει το κατάλληλο μονοπάτι.
Υπάρχει όμως μια διάσταση, μία συμβουλή την οποία ποτέ δεν παραλείπω να αναφέρω, να εξηγήσω και να επιμείνω, την ανάγκη για χτίσιμο του προσωπικού επαγγελματικού δικτύου επαφών, το περίφημο networking, δηλαδή οι σχέσεις με ανθρώπους που μπορούν να βοηθήσουν να αναπτυχθεί η καριέρα σου, να επιλύονται προβλήματα, να βελτιώνεσαι επαγγελματικά.
Εξηγώ ότι, κατά την άποψή μου, ένα καλό δίκτυο επαφών σε βοηθάει να γνωρίσεις ανθρώπους με ποικίλες δυνατότητες και εμπειρίες από διαφορετικά εργασιακά περιβάλλοντα, να διευρύνεις τους ορίζοντές σου, να εμπλουτίσεις τις γνώσεις σου, να ανταλλάξεις απόψεις και να τεστάρεις κάποιες σκέψεις και ιδέες. Πολλές φορές σε οδηγεί σε μονοπάτια πρωτοποριακών σκέψεων και βέβαια σε βοηθάει να ενδυναμώνεις τη δυνατότητα διάγνωσης του πού βρίσκεται η ισχύς και η επιρροή, να λύνεις προβλήματα και να προχωρούν οι δουλειές. Και ενώ η πράξη και οι εμπειρίες συνηγορούν ότι ένα καλό δίκτυο, «οι επαφές», είναι εξαιρετικά σημαντικό, συχνά ή σχεδόν πάντα, ακόμα και σε «φτασμένους» επαγγελματίες το προσωπικό δίκτυο του καθενός αυτοαξιολογείται ως «όχι τόσο ικανοποιητικό όσο θα το ήθελα».
Αλλοι προβάλλουν ότι χρειάζεται χρόνος για να αναπτυχθεί και να συντηρηθεί ένα δίκτυο επαφών και δεν είναι στις καθημερινές επείγουσες προτεραιότητες, άλλοι θεωρούν ότι οι επαφές πρέπει να «συμβούν» και όχι να «επιδιωχθούν», κάποιοι ισχυρίζονται ότι πρέπει να έχεις «φυσικό» ταλέντο και να είσαι εξωστρεφής, ενώ υπάρχουν και οι απόψεις ότι είναι «χάσιμο χρόνου» ή ότι είναι ανήθικο και αφορά εκείνους που θέλουν να «εκμεταλλευτούν» ανθρώπους και καταστάσεις.
Φυσικά μπορεί να είναι χάσιμο χρόνου αν το μόνο που κάνεις είναι να μαζεύεις κάρτες σε μια επαγγελματική εκδήλωση και τίποτα άλλο, φυσικά και χρειάζεται χρόνος, για καλή στόχευση, οργάνωση αλλά και τη συντήρησή του, αλλά υπάρχει οτιδήποτε που κρίνεται σημαντικό και δεν απαιτεί χρόνο για τη σωστή υλοποίησή του;
Είναι πιο σωστό να βλέπουμε το networking ως επένδυση από την οποία προσδοκούμε την ανάλογη «απόδοση» σε βάθος χρόνου.
Μια σημαντική αντίληψη είναι ότι κάποιοι «είναι γεννημένοι για αυτό», υπονοώντας ότι αν δεν «το ‘χεις» δεν αξίζει να επενδύσεις χρόνο. Σε αυτό καταλυτική απάντηση δίνει η ψυχολόγος professor στο Stanford Carol Dweck με την εργασία της για το τι μπορεί να βελτιωθεί και ότι αυτό είναι, σε μεγάλο βαθμό, θέμα «αντιλήψεων και θεώρησης των πραγμάτων» (mindset). Εν κατακλείδι αν πιστεύεις ότι μπορεί να βελτιωθεί είναι πολύ πιθανό να βρεις τον τρόπο και την όρεξη να το πετύχεις. Στον αντίποδα, αν δεν το πιστεύεις, δεν προσπαθείς και δεν έχεις καμία πιθανότητα να το πετύχεις.
Πολλές επαφές θα συμβούν, δηλαδή θα προκύψουν «φυσικά» μέσα από κοινωνικές και άλλες δραστηριότητές μας. Αν αρκεστούμε σε αυτές τις επαφές το δίκτυό μας θα έχει μειωμένη αξία γιατί θα είναι πολύ «ομοιογενές», θα αποτελείται από ανθρώπους με κοινά χαρακτηριστικά, παρόμοιο τρόπο σκέψης, «σαν και μας», και έτσι στερούμαστε της δυνατότητας να ακούσουμε και μια άλλη άποψη, έναν άλλο τρόπο προσέγγισης των προβλημάτων ακόμα και να αμφισβητηθούν οι απόψεις και σκέψεις μας, εποικοδομητικά. Αρα, το να ξεφύγουμε από τον «παθητικό» αυτό τρόπο ανάπτυξης του δικτύου μας και να προσπαθήσουμε να εντάξουμε και να αναπτύξουμε σχέσεις με αυτούς που πρέπει, ακόμα και αν δεν είναι στο άμεσο περιβάλλον μας, είναι σημαντικής προστιθέμενης αξίας δραστηριότητα.
Ως προς το ηθικόν του θέματος και το αν υπάρχει εκμετάλλευση, αυτό είναι θέμα προσωπικής εκτίμησης και, όπως λέει και η professor Herminia Ibarra από το LBS, σκέψεις της οποίας έχω υιοθετήσει, δοκιμάστε το και αποφασίστε.
Επιστρέφοντας στους νεότερους, σκεφτείτε ότι η ανάπτυξη δικτύου επαφών είναι μια αέναη ενέργεια της καθημερινότητας και ότι όσο περισσότερο ασχολούμαστε τόσο καλύτεροι γινόμαστε και τόσο ευκολότερο μας φαίνεται και, βέβαια, οι επαφές δημιουργούν και άλλες επαφές. Τέλος, όπως ο καθένας αναπτύσσεται επαγγελματικά έτσι αναπτύσσεται και το δίκτυό μας. Ο συμφοιτητής μας, ο συνάδελφός μας στην αρχή της καριέρας μας μπορεί να είναι ο γενικός διευθυντής μιας εταιρείας, ο επιτυχημένος επιχειρηματίας, το σημαντικό στέλεχος, ο πολιτικός κ.λπ. στα χρόνια της επαγγελματικής μας ωριμότητας. Αν το δίκτυο, οι σχέσεις έχουν δημιουργηθεί νωρίς και έχουν αναπτυχθεί και συντηρηθεί σωστά, είναι ισχυρότατες, ειλικρινείς και αμοιβαία επωφελείς όταν χρειάζονται και, όπως μου λέει κάποιος συνεργάτης μου με απίστευτο δίκτυο επαφών, «contacts bring contracts»!
* Ο κ. Βαγγέλης Αποστολάκης είναι αντιπρόεδρος της KPMG στην Ελλάδα.