Τη διαχρονικά ελλειμματική διασύνδεση των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης με τις ανάγκες της πραγματικής οικονομίας επισημαίνει ο διοικητής του ΟΑΕΔ Σπύρος Πρωτοψάλτης ως τη βασική αιτία έλλειψης προσωπικού σε ειδικότητες υψηλών, μεσαίων αλλά και χαμηλών προσόντων, παρά τα υψηλά ποσοστά ανεργίας. Δεν παραλείπει βέβαια να υπογραμμίσει την απαξίωση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και τα χαμηλά ποσοστά συμμετοχής σε αυτή, ενώ ξεκαθαρίζει ότι «μαύρη» εργασία και χαμηλοί μισθοί επιτείνουν το πρόβλημα. Οπως φάνηκε και στην περίοδο της πανδημίας, η θεαματική επιτάχυνση της μετάβασης στην ψηφιακή οικονομία θα δημιουργήσει νέες ανάγκες σε όλο το φάσμα της οικονομίας, επισημαίνει ο διοικητής και ξεκαθαρίζει ότι η λύση για τις επιχειρήσεις αλλά και το κράτος, είναι η αύξηση των επενδύσεων στο πιο σημαντικό κεφάλαιο σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία που διαρκώς μεταβάλλεται από τις τεχνολογικές εξελίξεις, που είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο.
Μέσα από τη διαρκή επικοινωνία του ΟΑΕΔ με τις επιχειρήσεις και τους κοινωνικούς εταίρους, αλλά και από τις διαθέσιμες μελέτες και τα στοιχεία που συλλέγουν, ο κ. Πρωτοψάλτης μιλώντας στην «Κ» επιβεβαιώνει τη διαπίστωση ότι όντως υπάρχει έλλειψη διαθέσιμου προσωπικού σε πολλές ειδικότητες υψηλών, μεσαίων αλλά και χαμηλών προσόντων, σε διαφορετικούς κλάδους. «Η ανταπόκριση των επιχειρήσεων στις πρόσφατες Ημέρες Καριέρας του ΟΑΕΔ, στις οποίες συμμετείχαν 90 εταιρείες με περισσότερες από 3.000 κενές θέσεις, επιβεβαίωσε τα παραπάνω», σημειώνει.
Και τονίζει ότι υπάρχει έλλειψη σε προγραμματιστές και μηχανικούς αλλά και σε υπαλλήλους εξυπηρέτησης πελατών, εργάτες του κατασκευαστικού κλάδου, εργάτες και τεχνίτες παραγωγής προϊόντων, τεχνίτες επισιτισμού (food and beverage), πωλητές, ηλεκτροσυγκολλητές, εργάτες αποθήκης και logistics, υπαλλήλους security, φορτοεκφορτωτές, οδηγούς και διανομείς, χειριστές και βοηθούς χειριστών μηχανημάτων, ηλεκτρολόγους, υδραυλικούς, ψυκτικούς, φανοποιούς, ταμίες, βοηθούς λογιστών, στελέχη προμηθειών, υπεύθυνους ποιοτικού ελέγχου, τεχνολόγους τροφίμων, μάγειρες και αρτοποιούς – ζαχαροπλάστες κ.λπ. Με λίγα λόγια, όπως αποτυπώνεται συχνά σε σχετικές έρευνες, υπάρχουν κενές θέσεις που δεν απαιτούν τριτοβάθμια εκπαίδευση, για τις οποίες οι επιχειρήσεις αναζητούν το κατάλληλο προσωπικό και δυσκολεύονται να το βρουν.
Στην ερώτηση της «Κ» τι φταίει και δεν έχουμε «καλούς μάστορες» τον 21ο αιώνα, ο διοικητής του ΟΑΕΔ ξεκαθαρίζει: Οι αιτίες που οδηγούν στην αναντιστοιχία προσφοράς – ζήτησης στην αγορά εργασίας είναι πολλές, αλλά σίγουρα μία βασική αιτία είναι η διαχρονικά ελλειμματική διασύνδεση των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης με τις ανάγκες της πραγματικής οικονομίας. Υπερπαράγουμε αποφοίτους για επαγγέλματα με χαμηλή ή μειούμενη ζήτηση και υποπαράγουμε σε ειδικότητες υψηλής ή αυξανόμενης ζήτησης. Επίσης, η απαξίωση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και τα χαμηλά ποσοστά συμμετοχής σε αυτή, καθώς και η ελλιπής πληροφόρηση για την αγορά εργασίας και ο ανεπαρκής επαγγελματικός προσανατολισμός των νέων αποτελούν άλλη μια σημαντική αιτία του προβλήματος. Το γεγονός ότι η χώρα μας είναι ουραγός της Ευρώπης στην αντιστοίχιση δεξιοτήτων (skills matching) είναι μια πραγματικότητα που πρέπει να αντιστραφεί, δηλώνει ο κ. Πρωτοψάλτης, για να συμπληρώσει πως στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» έχει δοθεί έμφαση στην ποιοτική και αποτελεσματική κατάρτιση και ιδιαίτερα στις ψηφιακές και πράσινες δεξιότητες.
Αλλοι παράγοντες βέβαια που συμβάλλουν σε αυτό το φαινόμενο είναι η «μαύρη» εργασία και το επίπεδο των μισθών, παραδέχεται και επισημαίνει ότι πέρα από την αύξηση του κατώτατου μισθού, η ανάπτυξη της οικονομίας και η μείωση της ανεργίας –που βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2010– θα οδηγήσουν σε αυξημένους μισθούς, ενώ ταυτόχρονα η ψηφιακή κάρτα εργασίας και οι εντατικοί έλεγχοι θα συνδράμουν καίρια στην περαιτέρω μείωση της αδήλωτης και υποδηλωμένης εργασίας. Μια άλλη αιτία είναι και οι καθυστερήσεις και η γραφειοκρατία σε διαδικασίες πιστοποίησης σε συγκεκριμένα επαγγέλματα που απαιτούν ειδικές άδειες, όπως οι χειριστές κλαρκ.
Ο διοικητής του ΟΑΕΔ εκτιμά, μάλιστα, ότι ο αυξανόμενος ανταγωνισμός για την πρόσληψη του πιο κατάλληλου και παραγωγικού προσωπικού θα ενταθεί περαιτέρω, καθώς σε πολλούς κλάδους και τομείς αιχμής με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, οι ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού θα γίνουν ακόμα μεγαλύτερες, ενώ η ψηφιακή και πράσινη μετάβαση θα δημιουργήσει νέες ανάγκες σε όλο το φάσμα της οικονομίας, όπως φάνηκε και στην περίοδο της πανδημίας, με τη θεαματική επιτάχυνση της μετάβασης στην ψηφιακή οικονομία και στις νέες ψηφιακές υπηρεσίες. «Αυτό θα οδηγήσει σε αύξηση των επενδύσεων στην ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση, στην οποία η χώρα μας έχει επίσης πολύ χαμηλές επιδόσεις», αναφέρει.
«Με λίγα λόγια, και το κράτος αλλά και οι επιχειρήσεις θα πρέπει να επενδύσουν στο πιο σημαντικό κεφάλαιο σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία που διαρκώς μεταβάλλεται από τις τεχνολογικές εξελίξεις, που είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο», καταλήγει ο κ. Πρωτοψάλτης. Και επισημαίνει πως σε αυτό το πλαίσιο, ο ΟΑΕΔ, ως η δημόσια υπηρεσία απασχόλησης, έχει σχεδιάσει και υλοποιεί νέες δράσεις για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την ενίσχυση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης που είναι πιο αναγκαία από ποτέ για την εργασιακή επανένταξη των ανέργων, την επαγγελματική ανέλιξη των εργαζομένων, την ανάπτυξη και βιωσιμότητα των επιχειρήσεων και την ευημερία της κοινωνίας.