Απώλειες ύψους 5,3 δισ. ευρώ κατέγραψε η χώρα μας από τον ΦΠΑ το 2019, σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Ελλάδα έχει τις μεγαλύτερες απώλειες στην Ε.Ε. μετά τη Ρουμανία, ενώ σε επίπεδο Ευρωζώνης κρατάει τα σκήπτρα εδώ και αρκετά χρόνια. Εάν η κυβέρνηση κατάφερνε να περιορίσει τις απώλειες στα επίπεδα της Πορτογαλίας (στο 7,9% αντί για 25,8% επί των προσδοκώμενων εσόδων του φόρου) θα μπορούσε: να αυξήσει κατά σχεδόν 60% τις δαπάνες για την εκπαίδευση ή κατά 30% τις δαπάνες για την υγεία ή να διπλασιάσει τον προϋπολογισμό για την άμυνα ή να αυξήσει κατά 30% τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων. Είναι ενδεικτική η αναφορά που γίνεται στη μελέτη και συγκεκριμένα τονίζεται πως η απώλεια εσόδων από τον ΦΠΑ έχει εξαιρετικά αρνητικό αντίκτυπο στις κρατικές δαπάνες για δημόσια αγαθά και υπηρεσίες από τις οποίες εξαρτόμαστε όλες και όλοι, όπως τα σχολεία, τα νοσοκομεία και οι μεταφορές. Ο χαμένος ΦΠΑ θα μπορούσε επίσης να έχει αποδειχθεί επωφελής τη στιγμή που τα κράτη-μέλη προσπαθούν να καλύψουν το χρέος που προέκυψε από την πανδημία της COVID-19 ή να αυξήσουν τη χρηματοδότηση μέτρων κατά της κλιματικής αλλαγής.
Ωστόσο, η φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ στην Ελλάδα παραμένει σχεδόν στα ίδια επίπεδα τα τελευταία χρόνια, κάτι που δείχνει ότι οι πολιτικές που εφαρμόζονται δεν έχουν φέρει αποτελέσματα. Ωστόσο, η υποχρεωτική τήρηση των ηλεκτρονικών βιβλίων, όπως εκτιμούν στελέχη της ΑΑΔΕ, είναι πολύ πιθανό να επιφέρει ραγδαίες αλλαγές, κυρίως να εντοπίσει και να σταματήσει απάτες στις επιστροφές ΦΠΑ.
Τα μέτρα που λαμβάνονται δεν αποδίδουν, καθώς τα τελευταία χρόνια η φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ κινείται στα ίδια επίπεδα.
Οπως προκύπτει από τη μελέτη, το 2019 τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. εκτιμάται ότι απώλεσαν 134 δισ. ευρώ από τον φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ). Το ποσό αυτό, όπως τονίζεται, αντιστοιχεί σε απώλειες εσόδων λόγω απάτης και φοροδιαφυγής στον τομέα του ΦΠΑ, αποφυγής και πρακτικών βελτιστοποίησης του ΦΠΑ, χρεοκοπιών και πτωχεύσεων, καθώς και εσφαλμένων υπολογισμών και διοικητικών σφαλμάτων. Αν και ορισμένες απώλειες εσόδων είναι αδύνατο να αποφευχθούν, η αποφασιστική δράση και οι στοχευμένες απαντήσεις πολιτικής θα μπορούσαν να κάνουν πραγματικά τη διαφορά, ιδίως όσον αφορά τη μη συμμόρφωση. Ο Πάολο Τζεντιλόνι, επίτροπος Οικονομίας, σχολιάζοντας τη μελέτη ανέφερε: «Παρά τη θετική τάση που έχει καταγραφεί τα τελευταία έτη, το έλλειμμα ΦΠΑ εξακολουθεί να προκαλεί σοβαρές ανησυχίες, ιδίως αν λάβουμε υπόψη τις τεράστιες επενδυτικές ανάγκες που πρέπει να καλύψουν τα κράτη-μέλη μας τα επόμενα έτη. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτού του έτους, πρόκειται για απώλειες άνω των 4.000 ευρώ ανά δευτερόλεπτο. Πρόκειται για απαράδεκτες απώλειες για τους εθνικούς προϋπολογισμούς, γεγονός που σημαίνει ότι το βάρος της κάλυψης του ελλείμματος πέφτει στους απλούς πολίτες και στις απλές επιχειρήσεις, μέσω άλλων φόρων που καλούνται να πληρώσουν για ζωτικής σημασίας δημόσιες υπηρεσίες. Πρέπει να καταβάλουμε κοινή προσπάθεια για την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ, ενός σοβαρού εγκλήματος που αφαιρεί χρήματα από την τσέπη των καταναλωτών, υπονομεύει τα συστήματα πρόνοιας και αδειάζει τα κυβερνητικά ταμεία».
Σε ονομαστικούς όρους, το 2019 το συνολικό έλλειμμα ΦΠΑ της Ε.Ε. μειώθηκε κατά σχεδόν 6,6 δισ. ευρώ, στα 134 δισ. ευρώ, μείωση που συνιστά σημαντική βελτίωση σε σχέση με το προηγούμενο έτος, κατά το οποίο είχε σημειωθεί μείωση κατά 4,6 δισ. ευρώ. Αν και το συνολικό έλλειμμα ΦΠΑ βελτιώνεται μεταξύ του 2015 και του 2019, παραμένει άγνωστη η πλήρης έκταση των επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 στην καταναλωτική ζήτηση και, κατά συνέπεια, στα έσοδα από τον ΦΠΑ το 2020.
Το 2019 η Ρουμανία κατέγραψε το υψηλότερο εθνικό έλλειμμα συμμόρφωσης προς τον ΦΠΑ, έχοντας απολέσει το 34,9% των εσόδων της από ΦΠΑ, ακολουθούμενη από την Ελλάδα (25,8%) και τη Μάλτα (23,5%). Τα μικρότερα ελλείμματα ΦΠΑ παρατηρήθηκαν στην Κροατία (1,0%), στη Σουηδία (1,4%) και στην Κύπρο (2,7%). Σε απόλυτες τιμές, τα υψηλότερα ελλείμματα συμμόρφωσης προς τον ΦΠΑ καταγράφηκαν στην Ιταλία (30,1 δισ. ευρώ) και στη Γερμανία (23,4 δισ. ευρώ).