Οι μεταρρυθμίσεις βελτιώνουν σε σταθερή και διαρκή βάση το επιχειρηματικό περιβάλλον μετριάζοντας τις επιπτώσεις της πανδημίας. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από την έρευνα «Ο σφυγμός του επιχειρείν 2021» που πραγματοποίησε το Παρατηρητήριο Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) με τη συνεργασία της MRB. Για πρώτη φορά ίσως ένας δείκτης που πέφτει κάτω από τη βάση του 5 έχει θετική χροιά και δη ότι έχουν μειωθεί οι δυσκολίες και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις σε μακροοικονομικό και μικροοικονομικό περιβάλλον. Την ίδια ώρα, βεβαίως, η αύξηση του ενεργειακού κόστους και συνολικά οι ανατιμήσεις προκαλούν ανησυχία στις επιχειρήσεις και μάλιστα ανεξαρτήτως μεγέθους.
Μείωση φορολογίας
Ειδικότερα, ο δείκτης αξιολόγησης δυσκολιών στο ευρύτερο οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον διαμορφώθηκε το 2021 στις 4,9 μονάδες, πέφτοντας για πρώτη φορά κάτω από τη βάση του 5 σε μια κλίμακα από 1 έως 10, όπου το 1 σημαίνει «Καθόλου δυσκολία» και το 10 «Μεγάλη δυσκολία». Ο εν λόγω δείκτης ήταν στις 5,3 μονάδες το 2021, ενώ το 2017 βρισκόταν στις 7 μονάδες. Αν και μεγαλύτερο εμπόδιο στο ευρύτερο οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον παραμένει διαχρονικά η υψηλή φορολογία (αξιολογείται σε αυτή τη θέση από το 45,5% των ερωτηθέντων), καταγράφει σημαντική βελτίωση έναντι του 2020 (70,6%), γεγονός που αποδίδεται σε μέτρα όπως η μείωση των φορολογικών συντελεστών εισοδήματος νομικών προσώπων από 24% σε 22% και της προκαταβολής φόρου εισοδήματος από 100% σε 80%, καθώς και η απαλλαγή από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης των εισοδημάτων από επιχειρηματική δραστηριότητα, από κεφάλαιο (μερίσματα, τόκοι, δικαιώματα, εισόδημα από ακίνητα) και από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου.
Με αρκετή απόσταση και επίσης συγκεντρώνοντας πολύ χαμηλότερα ποσοστά σε σύγκριση με το παρελθόν ακολουθούν η διαφθορά/το έλλειμμα διαφάνειας (29,5%), η αναποτελεσματική λειτουργία των θεσμών (26,5%), η μακροοικονομική κατάσταση της χώρας (23,4%) και το διεθνές οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον (22,4%). Θα πρέπει, ωστόσο, να σημειωθεί εδώ ότι η αναποτελεσματική λειτουργία των θεσμών, η οποία περιλαμβάνει και τη Δικαιοσύνη, αποτελεί το μόνο από τα πεδία αυτά στο οποίο δεν καταγράφεται βελτίωση το 2021.
Σε ό,τι αφορά δε το οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον, το ποσοστό όσων ανησυχούν έχει τριπλασιαστεί σε σύγκριση με το 2020. Αξιοσημείωτη βελτίωση σε σχέση με το 2020 παρουσιάζουν η έλλειψη κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού (πλέον αποτελεί όγδοο σημαντικότερο εμπόδιο από δεύτερο) και το έλλειμμα στη συνεργασία με τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα για την ανάπτυξη καινοτομίας (δέκατο εμπόδιο από έβδομο).
Βελτίωση παρατηρείται φέτος και στον δείκτη αξιολόγησης δυσκολιών στην καθημερινότητα των επιχειρήσεων. Ο εν λόγω δείκτης υποχώρησε στις 4,8 μονάδες το 2021 από τις 4,9 μονάδες το 2020, ενώ το 2017 βρισκόταν στις 6,5 μονάδες.
Το 55% προβλέπει αύξηση πωλήσεων το επόμενο έτος και το 37% ενίσχυση του προσωπικού.
Προβληματισμό, πάντως, προκαλεί το γεγονός ότι για πρώτη φορά την περίοδο 2017-2021 που διενεργείται η εν λόγω έρευνα ως μεγαλύτερο εμπόδιο στην καθημερινή λειτουργία των επιχειρήσεων αξιολογείται από την πλειονότητα των επιχειρήσεων (32,4%) η αδυναμία πρόσβασης στη χρηματοδότηση και ο ακριβός δανεισμός. Σύμφωνα με τον ΣΕΒ, αυτό συμβαίνει διότι αφενός δεν υπάρχει κάποια βελτιωτική παρέμβαση στο εν λόγω πεδίο, με το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων να παραμένει και αφετέρου υποχωρούν σημαντικά άλλα εμπόδια που προβλημάτιζαν τις επιχειρήσεις, όπως το ασταθές φορολογικό πλαίσιο (30,3%) το οποίο διαχρονικά προκαλούσε τη μεγαλύτερη δυσκολία, καθώς και η πολυνομία και ασάφεια του θεσμικού πλαισίου.
Ψηφιοποίηση
Η ψηφιοποίηση του κράτους αποτελεί για τις επιχειρήσεις την πιο επιτυχημένη μεταρρύθμιση του τελευταίου έτους. Τρεις δημόσιες ψηφιακές υπηρεσίες λαμβάνουν την καλύτερη αξιολόγηση από τις επιχειρήσεις, με σημαντική βελτίωση έναντι του 2020, δείχνοντας τον δρόμο στους υπόλοιπους. Πρόκειται για την ψηφιακή πύλη gov.gr (70,8%) businessportal (60%) και «Εργάνη» (58,3%). Την ίδια ώρα, κάποιοι φορείς και θεσμοί του κράτους εξακολουθούν να βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις, παρά την κρισιμότητα του ρόλου τους για τη λειτουργία (και) των επιχειρήσεων. Πρόκειται για τα υπουργεία και τα δικαστήρια με ποσοστά ικανοποίησης μόλις 13,2% και 11,4% αντιστοίχως.
Η βελτίωση του μακροοικονομικού περιβάλλοντος, αλλά και της καθημερινότητας των επιχειρήσεων, καθώς και η ανάκαμψη που καταγράφηκε το 2021 κάνει μεγάλο μέρος των επιχειρήσεων να αισιοδοξεί, παρά το γεγονός ότι η πανδημία εξακολουθεί να βρίσκεται στη ζωή μας. Το 46% των επιχειρήσεων αξιολογεί ως καλή την παρούσα του κατάσταση και το 42% ως καλή τη μελλοντική του κατάσταση. Πρόκειται για τα υψηλότερα ποσοστά καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου 2017-2021. Επιπλέον, το 55% προβλέπει αύξηση πωλήσεων το επόμενο έτος και το 37% ενίσχυση του προσωπικού.
Η άνοδος των τιμών
Ανησυχία για το κόστος των πρώτων υλών, της ενέργειας και των μεταφορικών διατυπώνει το 72% των επιχειρήσεων, ενώ το 55% δηλώνει ότι οι ανατιμήσεις εισροών θα οδηγήσουν σε σημαντική αύξηση των κοστολογίων και σε αύξηση των τιμοκαταλόγων τους. Μάλιστα, το υψηλό κόστος της ενέργειας στον κατάλογο των μεγαλύτερων εμποδίων στην καθημερινότητα των επιχειρήσεων κατατάσσεται φέτος στην τέταρτη θέση, συγκεντρώνοντας ποσοστό 28,6%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό το 2020 ήταν 20,7%.