Η ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη ασκεί πιέσεις στους προϋπολογισμούς των χωρών, καθώς οι κυβερνήσεις αυξάνουν τις δαπάνες στην προσπάθειά τους να στηρίξουν καταναλωτές και επιχειρήσεις ώστε να αντιμετωπίσουν την εκτόξευση των τιμών της ενέργειας και του κόστους της θέρμανσης και του ηλεκτρισμού, που αναμένεται να διαρκέσει και πέραν του χειμώνα.
Οι τιμές-ρεκόρ στην ενέργεια έχουν αναδειχθεί ταχύτατα σε μία από τις μεγαλύτερες πολιτικές προκλήσεις της Ευρώπης και οι ηγέτες των ευρωπαϊκών χωρών, που έχουν αυξήσει δραστικά τις δαπάνες για να αντιμετωπίσουν την πανδημία, θα εξετάσουν το θέμα στη σημερινή Σύνοδο Κορυφής. Οπως αναφέρει η Κομισιόν, από τις 27 χώρες-μέλη της Ε.Ε., οι 20 έχουν ήδη λάβει μέτρα για να αμβλύνουν το πλήγμα για τους πλέον ευάλωτους καταναλωτές και τα φτωχότερα νοικοκυριά – κυρίως μέσω φοροαπαλλαγών. Σε σχετικό έγγραφο εργασίας της Κομισιόν αναφέρεται ότι η στήριξη του εισοδήματος μέσω επιδοτήσεων και άλλων εργαλείων περιορισμένης διάρκειας θα υπερβεί τα 3,4 δισ. ευρώ και θα περιορίσει κάπως το ύψος των λογαριασμών για περίπου 41 εκατ. καταναλωτές και 7,6 εκατ. μικρές επιχειρήσεις.
Η κρατική στήριξη στα νοικοκυριά θα υπερβεί τα 3,4 δισ. ευρώ, εκτιμά η Κομισιόν.
Η Ιταλία, για παράδειγμα, έχει ήδη προβλέψει πρόσθετες δαπάνες ύψους 1,8 δισ. ευρώ για την προστασία των καταναλωτών, σύμφωνα με πηγές με γνώση του θέματος. Η δεξαμενή σκέψης Bruegel των Βρυξελλών υπολογίζει πως οι σχετικές δράσεις που είτε έχουν ήδη εφαρμοσθεί είτε αναμένεται να ληφθούν από τις χώρες της Ε.Ε. θα φτάσουν σε κόστος πολλές δεκάδες δισ. ευρώ. «Είναι μεγάλα τα μεγέθη αυτά, επισημαίνει η Σιμόνε Ταλιαπιέτρα, υψηλόβαθμο στέλεχος του Bruegel, που υπογραμμίζει πως «αυτά τα νούμερα καταδεικνύουν ότι δεν θα είναι για πολύ καιρό βιώσιμα τα δημόσια οικονομικά όσων χωρών λαμβάνουν τέτοια μέτρα και αν παραταθεί για πολύ καιρό η ενεργειακή κρίση, θα περιορίσει δραματικά τις δυνατότητες των κυβερνήσεων να στηρίξουν τους πολίτες». Οι κίνδυνοι αυξάνονται για την Ευρώπη. Τα αποθέματα φυσικού αερίου βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα για αυτό το διάστημα του έτους, ενώ η Ρωσία, κυριότερος προμηθευτής του καυσίμων για τη Γηραιά Ηπειρο, συγκεντρώνει στρατεύματα στα σύνορα με την Ουκρανία και επομένως υπάρχει κίνδυνος ένοπλης σύρραξης που θα μειώσει περαιτέρω την προσφορά φυσικού αερίου.
Από την έκβαση αυτής της κρίσης κρίνεται και η μοίρα του αμφιλεγόμενου ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream-2 που πηγαίνει απευθείας από τη Ρωσία στη Γερμανία. Την περασμένη εβδομάδα η Πολωνία προέβλεψε μεγάλη αστάθεια στην αγορά ενέργειας μέχρις ότου υπάρξει τελική απόφαση για την έγκριση του επίμαχου αγωγού. Ο νέος καγκελάριος της Γερμανίας, Ολαφ Σολτς, έχει υποσχεθεί να «κάνει τα πάντα» για να εμποδίσει το Κρεμλίνο να εκμεταλλευτεί αυτήν την απευθείας σύνδεση για να διακόψει τη μεταφορά φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας. Στο μεταξύ, η γειτονική Λευκορωσία εγκυμονεί κι άλλους γεωπολιτικούς κινδύνους. Ο πρόεδρός της, Α. Λουκασένκο, απειλεί επανειλημμένως να διακόψει τις ροές ρωσικού φυσικού αερίου που διέρχονται από το έδαφος της χώρας του, αν η Δύση επιμείνει στις κυρώσεις στη διένεξη για το μεταναστευτικό.
Η μακροπρόθεσμη πολιτική ενέργειας της Ε.Ε. για τη στήριξη καταναλωτών και επιχειρήσεων βασίζεται στους αυστηρότερους κανόνες για την αποθήκευση ενέργειας, ώστε να υπάρχουν αποθέματα για τη χειμερινή περίοδο και στο επόμενο στάδιο στην κατάργηση των ορυκτών καυσίμων και την εγχώρια παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τώρα, όμως, οι προϋπολογισμοί των ευρωπαϊκών χωρών είναι ήδη επιβαρυμένοι από την πανδημία και δεν προσφέρουν μεγάλα περιθώρια στις κυβερνήσεις για σημαντική περαιτέρω στήριξη.