Με μια επέμβαση που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «πυροσβεστική», το υπουργείο Υποδομών παρενέβη ίσως στο σημαντικότερο ζήτημα των δημοσίων έργων αυτή την περίοδο, αυτό της ανόδου των τιμών των πρώτων υλών και εν γένει των προμηθειών. Το υπουργείο δημοσίευσε χθες έναν κατάλογο περίπου 500 εργασιών στις οποίες οι τιμές θα αναθεωρηθούν προς τα πάνω, δηλαδή το Δημόσιο θα αναλάβει να καλύψει ένα μέρος τής «έξωθεν» επιβάρυνσης των κατασκευαστικών εταιρειών. Πάντως, και οι δύο πλευρές –Δημόσιο και κατασκευαστές– συμφωνούν ότι τη λύση θα δώσει ένα μόνιμο παρατηρητήριο, ώστε να μη χρειάζεται η εμπλοκή του ίδιου του (εκάστοτε) υπουργού σε αυτή τη διαδικασία.
Η απόφαση του υπουργού Κώστα Καραμανλή, που δημοσιεύθηκε προχθές στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, αφορά όλες τις κατηγορίες δημοσίων έργων (ηλεκτρομηχανολογικά, λιμενικά, οδοποιίας, οικοδομικά, υδραυλικά και πρασίνου). Οπως αναφέρει ανακοίνωση του υπουργείου, στις κατηγορίες «περιλαμβάνονται υλικά των οποίων η υπερβολική αύξηση στην τιμή είναι διαπιστωμένη για τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2021 και συγκεκριμένα για τα υλικά χάλυβα, αλουμίνιο, χαλκό, άσφαλτο, ξυλεία, PVC και πολυαιθυλένιο και καταλαμβάνει όλα τα εν εξελίξει έργα».
Λίστα 500 εργασιών στις οποίες οι τιμές αναθεωρούνται προς τα πάνω δημοσί-ευσε το υπουργείο Υποδομών.
Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Οπως εξηγούν στην «Κ» πηγές του κατασκευαστικού κλάδου, καθεμία από αυτές τις κατηγορίες αφορά όχι μόνο το ίδιο το υλικό (λ.χ. χάλκινα καλώδια), αλλά και την εργασία που χρειάζεται για την τοποθέτησή του. Η σχέση κόστους εργασίας και κόστους υλικού είναι συνήθως 20-80. Δίνοντας το υπουργείο μεσοσταθμικά αυξήσεις περί το 10% στις κατηγορίες αυτές, ο κατασκευαστής θα λάβει την αύξηση τόσο για το υλικό (που έχει αυξηθεί περισσότερο) όσο και για την εργασία που το συνοδεύει (η οποία έχει μείνει αμετάβλητη). Με τον τρόπο αυτό η «πραγματική» αύξηση για τον εργολάβο θα είναι ελαφρώς μεγαλύτερη στο υλικό (αφού συμπεριλαμβάνει και την εργασία), αλλά μικρότερη από την πραγματική αύξηση. Επομένως η επιλογή αυτή του υπουργείου χαρακτηρίζεται θετική αλλά συμβιβαστική, καθώς δεν καλύπτει (πάντα σύμφωνα με την κατασκευαστική αγορά) τις πραγματικές αυξήσεις των υλικών. Είναι δύσκολο πάντως να εκτιμηθεί πόση θα είναι η επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού από την αύξηση του κόστους των δημοσίων έργων: οι διαφορετικές εκτιμήσεις που υπάρχουν στο Δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα κυμαίνονται από 5% έως 10%.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η διαδικασία αναθεώρησης των συντελεστών προβλέπεται από τη νομοθεσία, όμως την περίοδο των μνημονίων σταμάτησε να γίνεται ως τακτική διαδικασία και μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο με απόφαση του εκάστοτε υπουργού. Ο μηχανισμός αυτός δεν είναι ιδιαίτερα ευέλικτος, αφού το επιπρόσθετο κόστος ενός έργου για το οποίο δεν ευθύνεται ο εργολάβος (στις περισσότερες περιπτώσεις η άνοδος των τιμών των υλικών είναι διεθνής και επηρεάζεται από εξωγενείς προς τη χώρα παράγοντες) καθυστερεί πολύ να εκτιμηθεί και δεν αποδίδεται στο σύνολό του, όπως θα επιθυμούσε ο κλάδος. Από την άλλη πλευρά, με τις παρούσες συνθήκες το υπουργείο δεν είναι εύκολο να ελέγξει τους κατασκευαστές στις προμήθειές τους – όπως αναφέρει και η απόφαση του κ. Καραμανλή, «είναι αναγκαία η δημιουργία ενός πληροφοριακού συστήματος προσδιορισμού κόστους των συντελεστών παραγωγής τεχνικών έργων που θα περιλαμβάνει Παρατηρητήριο Τιμών, Σύστημα Αναλύσεων Τιμών και Προσδιορισμού Κόστους και Σύστημα Ενιαίων Τεχνικών Προδιαγραφών». Ετσι, από τη μια πλευρά το Δημόσιο δεν μπορεί και ούτε πρέπει να αναλαμβάνει ολόκληρο το επιχειρηματικό ρίσκο που ενέχει η διεκδίκηση ενός έργου, από την άλλη πλευρά δεν μπορεί να διακινδυνεύσει το «πάγωμα» των έργων πάνω στη λήξη του ΕΣΠΑ και για τον λόγο αυτό προχωρεί στην αναθεώρηση των συντελεστών.