Η διαρροή του σχεδίου απόφασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την επέκταση της πράσινης ταξινομίας της Ε.Ε. στην πυρηνική ενέργεια και στο φυσικό αέριο, λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της 31ης Δεκεμβρίου, δεν πέτυχε να διαλύσει την αβεβαιότητα για τις προοπτικές χρηματοδότησης ζωτικών επενδύσεων για την ενεργειακή μετάβαση, ούτε να κατευνάσει τις έντονες αντιρρήσεις συγκεκριμένων κρατών-μελών, ειδικά για τα πυρηνικά.
Το φυσικό αέριο
Για την Αθήνα, το μεγάλο ενδιαφέρον εντοπίζεται στο φυσικό αέριο, το οποίο έχει κομβικό ρόλο στην επίτευξη των φιλόδοξων χρονοδιαγραμμάτων για την απολιγνιτοποίηση της ηλεκτροπαραγωγής χωρίς να απειληθεί η ενεργειακή ασφάλεια της χώρας. Ωστόσο συνομιλώντας με στελέχη του κλάδου και αρμόδιους αξιωματούχους προκύπτει ότι η πράσινη ταξινομία του φυσικού αερίου έχει μια έντονα γκρίζα απόχρωση.
Σύμφωνα με το σχέδιο της πράξης κατ’ εξουσιοδότηση (delegated act) της Κομισιόν, τα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο θα χαρακτηρίζονται πράσινα σε μεταβατική βάση μόνο αν οι εκπομπές τους περιορίζονται κάτω από τα 270 γραμμάρια ισοδύναμου CO2 ανά KWh ή αν οι ετήσιες εκπομπές περιορίζονται στο χαμηλό επίπεδο των 550 κιλών ισοδύναμου CΟ2 σε βάθος 20ετίας. Επιπροσθέτως, οι μονάδες αυτές θα πρέπει να έχουν λάβει άδεια κατασκευής πριν από τις 31.12.2030, θα πρέπει η παραγωγή τους να μην μπορεί να αντικατασταθεί από ανανεώσιμες πηγές, να αντικαθιστούν πιο ρυπογόνα εργοστάσια ορυκτών καυσίμων και να μην υπερβαίνουν την παραγωγική δυνατότητα των μονάδων που διαδέχονται κατά περισσότερο από 15%. Τέλος, οι μονάδες φυσικού αερίου θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα καύσης αποκλειστικά αερίων χαμηλών ή μηδενικών εκπομπών από το τέλος του 2035 (από 30% την 1.1.2026 και 55% την 1.1.2030).
Το όριο και οι ανησυχίες
Η Αθήνα επιδίωκε να αυξηθεί το όριο εκπομπών ανά KWh από τα 270 στα 340 γραμμάρια ισοδύναμου CΟ2 για να χαρακτηριστεί πράσινη μία μονάδα.
Παράλληλα, η «σημαντική βλάβη» (significant harm) στο περιβάλλον ορίζεται ως εκπομπές άνω του ορίου των 270 γραμμαρίων ανά KWh. Αυτό σημαίνει ότι μια μονάδα φυσικού αερίου μπορεί να θεωρείται ταυτόχρονα δυνητικά βιώσιμη (βάσει του κριτηρίου των ετήσιων εκπομπών σε βάθος 20ετίας) αλλά και ως πηγή σημαντικής βλάβης για το περιβάλλον.
Αξιωματούχοι της Κομισιόν επέμεναν σε ενημέρωση την περασμένη εβδομάδα ότι η ταξινομία δεν συνδέεται με τη δημόσια χρηματοδότηση ενεργειακών έργων, αλλά μόνο με τους όρους δανεισμού από τον ιδιωτικό τομέα. Στις πρόσφατες κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής για τις κρατικές ενισχύσεις για την ενέργεια, το κλίμα και το περιβάλλον (δημοσιεύθηκαν στις 21 Δεκεμβρίου), οι αρχικές πιο αυστηρές διατυπώσεις για τις δημόσιες επενδύσεις στο φυσικό αέριο αμβλύνθηκαν στην τελική διατύπωση. Ωστόσο, η ανησυχία στελεχών του κλάδου είναι ότι ο χαρακτηρισμός, για το ορατό μέλλον, ακόμα και των πιο σύγχρονων μονάδων ως πηγών «σημαντικής βλάβης» για το περιβάλλον και η αβεβαιότητα για τον ρυθμό των τεχνολογικών εξελίξεων θα οδηγήσει σε ουσιώδη επιδείνωση των όρων χρηματοδότησης από τον ιδιωτικό τομέα.
Οι στόχοι της Αθήνας
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η ελληνική πλευρά επιδίωκε να αυξηθεί το όριο ανά KWh στα 340 γραμμάρια ισοδύναμου CΟ2. Αυτό είναι το όριο που μπορούν να πετύχουν οι πιο σύγχρονες ελληνικές μονάδες, με πρώτη αυτή του ομίλου «Μυτιληναίος» στον Αγιο Νικόλαο, που αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία τους πρώτους μήνες του νέου έτους. H συγκεκριμένη μονάδα θα μπορούσε να φτάσει τα 320 γραμμάρια/KWh, αλλά μόνο υπό συνθήκες αδιάλειπτης λειτουργίας.
Υπενθυμίζεται ότι ακολουθεί η μονάδα των ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Motor Oil στην Κομοτηνή (τέλη του 2023), ενώ ο όμιλος «Κοπελούζου» έχει ανακοινώσει ότι η μονάδα που θα κατασκευάσει στην Αλεξανδρούπολη θα λειτουργήσει την άνοιξη του 2024. Τέλος, μετά το 2025 η ΔΕΗ σχεδιάζει τη μετατροπή του λιγνιτικού σταθμού «Πτολεμαΐδα V» σε μονάδα φυσικού αερίου, αλλά και την κατασκευή νέας μονάδας στη ΒΙΠΕ Κομοτηνής. Ενδεικτικά, σύμφωνα με τις τρέχουσες τεχνολογικές δυνατότητες, η συμμόρφωση με τον στόχο των 550 κιλών ετησίως προϋποθέτει η λειτουργία των νέων μονάδων να περιοριστεί στους μόλις δύο μήνες τον χρόνο.
Το κατά πόσο είναι εφαρμόσιμο το πλαίσιο της ταξινομίας για το φυσικό αέριο, σημειώνει πηγή του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, θα κριθεί από τη διαθεσιμότητα ειδικά του πράσινου υδρογόνου και άλλων μορφών καθαρού αερίου.
Εντονες αντιδράσεις προκαλεί η πράσινη πυρηνική ενέργεια
Ειδικοί σημειώνουν ότι οι στόχοι που θέτει η Κομισιόν για την αντικατάσταση του φυσικού αερίου με ανανεώσιμες ή χαμηλών εκπομπών μορφές αερίου δεν είναι ρεαλιστικοί. Το πράσινο υδρογόνο είναι μια τεχνολογία που είναι αμφίβολο αν μπορεί να φτάσει στην αναγκαία κλίμακα τόσο γρήγορα, ενώ απαιτεί την κατανάλωση πολύ μεγάλων ποσοτήτων ηλεκτρικού ρεύματος για την παραγωγή του. Αντιστοίχως, «το βιομεθάνιο είναι ακόμα μια εκκολαπτόμενη αγορά», εξηγεί στην «Κ» ο Νίκος Τσάφος, που κατέχει την έδρα Ενέργειας και Γεωπολιτικής στο Center for Strategic and International Studies στην Ουάσιγκτον. «Η επέκταση της παραγωγής του, επιπλέον, εξακολουθεί να αποτελεί πολύ ακριβή υπόθεση. Ανησυχώ περισσότερο για τους ενδιάμεσους στόχους του 2026 και του 2030, που σημαίνουν ότι δεν μπορούν να υλοποιηθούν νέες μονάδες αν δεν έχουν εξασφαλίσει σημαντικές προμήθειες βιοαερίου. Το κόστος εξασφάλισης αυτών των προμηθειών ενδέχεται να ακυρώσει τα όποια οικονομικά οφέλη της πράσινης ετικέτας».
Πυρηνικές διενέξεις
Σχετικά με τα πυρηνικά εργοστάσια (όλα όσα λάβουν άδεια κατασκευής έως το 2045), η ευρωπαϊκή πράσινη ετικέτα προϋποθέτει την υποχρέωση κατασκευής χώρων βαθιάς γεωλογικής απόθεσης των αποβλήτων υψηλού επιπέδου έως το 2050. Οπως παραδέχθηκε αξιωματούχος της Κομισιόν που ειδικεύεται στα θέματα αυτά, αυτή τη στιγμή δεν λειτουργεί πουθενά στον κόσμο τέτοιος χώρος απόθεσης. «Ο πρώτος θα λειτουργήσει στη Φινλανδία το 2024», όπως ανέφερε, ενώ πριν από το τέλος της δεκαετίας θα ακολουθήσουν η Σουηδία και η Γαλλία.
Το χρονοδιάγραμμα
Η Κομισιόν θα βρίσκεται σε διαβουλεύσεις έως τις 12 Ιανουαρίου με τα κράτη-μέλη για την τελική μορφή της νέας πράξης κατ’ εξουσιοδότηση. Οπως ανέφερε αρμόδιος κοινοτικός αξιωματούχος, η προσδοκία της επιτροπής είναι η τελική υιοθέτηση της πράξης να γίνει πριν από το τέλος Ιανουαρίου. Στη συνέχεια, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα έχουν τέσσερις συν δύο μήνες για να εξετάσουν την απόφαση, η οποία μπορεί να ανατραπεί μόνο με την ψήφο της (απλής) πλειοψηφίας των ευρωβουλευτών ή της ειδικής πλειοψηφίας των κρατών-μελών (τουλάχιστον 20 κράτη-μέλη που να αποτελούν τουλάχιστον το 65% του πληθυσμού της Ενωσης). Η πιο ρεαλιστική πιθανότητα ανατροπής προέρχεται από το Κοινοβούλιο – παρά τις σθεναρές αντιδράσεις όσον αφορά την πυρηνική ενέργεια χωρών όπως η Γερμανία και η Αυστρία.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr