Εμπλοκή στο ενδιάμεσο πρόγραμμα επιδότησης της πρώτης κατοικίας για τα ευάλωτα νοικοκυριά από το κράτος υπήρξε κατά την πρόσφατη διαπραγμάτευση υπουργείου Οικονομικών και θεσμών στο πλαίσιο της αξιολόγησης. Αυτό αναφέρουν ασφαλείς πληροφορίες της «Κ», με βάση τις οποίες οι θεσμοί διαφώνησαν στη θεσμοθέτηση ενός νέου προγράμματος για τα ευάλωτα νοικοκυριά, υποστηρίζοντας ότι η παράταση της προστασίας της πρώτης κατοικίας πλήττει την κουλτούρα πληρωμών.
Το θέμα παραπέμπεται σε συζήτηση με τους επικεφαλής των θεσμών και την ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών την προσεχή εβδομάδα, χωρίς ωστόσο να υπάρχει αρνητική εισήγηση από την πλευρά των τεχνικών κλιμακίων που φέρονται να απέρριψαν την πρόταση επί της αρχής.
Οι εκπρόσωποι των θεσμών υποστήριξαν ότι η διαρκής ανανέωση της προστασίας της πρώτης κατοικίας έχει λειτουργήσει ως ένας άτυπος μηχανισμός ασυλίας, παρόμοιος με τον νόμο Κατσέλη, οι υποθέσεις του οποίου παρά τις προσπάθειες εκκαθάρισής τους, λιμνάζουν ακόμη στα δικαστήρια και έχουν οδηγήσει σε έναν άτυπο μηχανισμό ασυλίας για μερίδα οφειλετών. Υπενθυμίζεται ότι παρά την επικαιροποίηση των στοιχείων για 40.000 υποθέσεις του νόμου Κατσέλη έτσι ώστε να επισπευσθεί η εκδίκασή τους εντός του 2022, το θέμα δεν έχει αντιμετωπιστεί ακόμη εξαιτίας κυρίως της αναστολής λειτουργίας των δικαστηρίων που υπήρξε λόγω κορωνοϊού, με αποτέλεσμα κάθε συζήτηση για την προστασία της πρώτης κατοικίας να είναι πλέον κόκκινο πανί για τους θεσμούς. Στη βάση αυτή απέρριψαν την πρόταση, ανοίγοντας ουσιαστικά τον δρόμο για πλειστηριασμούς της πρώτης κατοικίας νοικοκυριών ακόμη και με χαμηλά εισοδήματα, παρά το γεγονός ότι η προστασία των ευάλωτων νοικοκυριών προβλέπεται στον νόμο για την παροχή δεύτερης ευκαιρίας, δηλαδή στον νέο πτωχευτικό νόμο που τέθηκε σε ισχύ από την περασμένη χρονιά.
Το ακανθώδες θέμα θα συζητηθεί με τους επικεφαλής των θεσμών και την ηγεσία του ΥΠΟΙΚ την προσεχή εβδομάδα.
Οπως έχει γράψει η «Κ», η πρόταση του υπουργείου Οικονομικών για το ενδιάμεσο πρόγραμμα προστασίας της πρώτης κατοικίας στοχεύει στο να γεφυρώσει το κενό που υπάρχει σήμερα για τη στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών που έχουν οφειλές από στεγαστικό δάνειο σε τράπεζες ή funds και εταιρείες διαχείρισης, έως τη δημιουργία του φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης ακινήτων.
Με δεδομένο ότι ο φορέας αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το α΄ τρίμηνο του 2023, το πρόγραμμα προτείνεται να ισχύσει για ένα τουλάχιστον χρόνο, παρέχοντας πλήρη κάλυψη έως τη λειτουργία του φορέα, με την προϋπόθεση όμως ότι τα νοικοκυριά αυτά θα αποδεχθούν να χάσουν την κυριότητα της πρώτης κατοικίας τους, όταν ο φορέας ενεργοποιηθεί.
Η μηνιαία δόση που θα πληρώνει ο δανειολήπτης τόσο κατά την ενδιάμεση περίοδο, δηλαδή έως την ενεργοποίηση του φορέα, όσο και στη συνέχεια, θα προκύπτει με βάση την εμπορική αξία του ακινήτου και η κρατική επιδότηση που προτείνεται θα ξεκινάει από τα 70 και θα φτάνει έως και τα 210 ευρώ ανάλογα με την οικογενειακή και περιουσιακή κατάσταση του οφειλέτη. Η χορήγηση του επιδόματος προϋποθέτει ότι το συγκεκριμένο νοικοκυριό έχει χαρακτηριστεί ευάλωτο, υποβάλλοντας αίτηση στη σχετική πλατφόρμα που έχει δημιουργηθεί στην Ειδική Γραμματεία Ιδιωτικού Χρέους, μέσω της οποίας θα γίνεται και ο έλεγχος της περιουσιακής και οικονομικής κατάστασης του οφειλέτη. Εάν ο οφειλέτης δεν διαθέτει πιστοποιητικό «ευάλωτου», τότε η πρώτη του κατοικία δεν θα προστατεύεται και θα εκποιείται είτε μέσω αναγκαστικών μέτρων που παίρνει η τράπεζα, είτε μέσω δικαστικής πτώχευσης.
Πρώτο βήμα για τον Φορέα Απόκτησης Ακινήτων
Στα τέλη Ιανουαρίου ή στις αρχές του επόμενου μήνα αναμένεται να δημοσιευθεί η πρόσκληση του υπουργείου Οικονομικών για την προσέλκυση ενδιαφέροντος από ιδιώτες που θα κληθούν να επενδύσουν στον Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων. Ο φορέας θα χρηματοδοτηθεί από ιδιωτικά κεφάλαια και όπως θα προβλέπει η πρόσκληση, «το σύνολο των κεφαλαίων που μέσω της σύμβασης θα δεσμευτεί να δαπανήσει σε αγορές πρώτων κατοικιών ευάλωτων οφειλετών θα είναι έως 2 εκατ. ευρώ».
Το χρονοδιάγραμμα για τη δημιουργία του φορέα επικαιροποιήθηκε στις πρόσφατες συζητήσεις με τους θεσμούς, αλλά όπως όλα δείχνουν η δια-δικασία έως την ενεργοποίησή του θα είναι μακρά και δεν αναμένεται πριν από τις αρχές του επόμενου έτους. Αυτό γιατί ο διαγωνισμός θα εξελιχθεί σε τρεις φάσεις. Η πρώτη θα είναι η εκδήλωση ενδιαφέροντος, η δεύτερη θα είναι η διαδικασία διαλόγου προκειμένου να καθοριστούν οι λεπτομέρειες της πρόσκλησης υποβολής δεσμευτικών προσφορών από τους υποψήφιους ιδιώτες, που θα ακολουθήσει ως τελικό βήμα.
Η δημιουργία ενός φορέα στον οποίο θα μπορούν τα ευάλωτα νοικοκυριά να μεταβιβάσουν την πρώτη τους κατοικία όταν έχουν κόκκινα δάνεια στις τράπεζες, ώστε να αποφύγουν την έξωση, προβλέπεται στον νόμο για τη ρύθμιση οφειλών και την παροχή δεύτερης ευκαιρίας. Με τον τρόπο αυτό θα μπορούν να συνεχίζουν να διαμένουν στο σπίτι που είναι η πρώτη τους κατοικία, αφού όμως προηγουμένως χάσουν την κυριότητα του ακινήτου τους. Οπως προβλέπεται στον νόμο, τα νοικοκυριά αυτά θα έχουν το δικαίωμα να επαναγοράσουν το ακίνητο μετά 12 χρόνια και εφόσον στο μεσοδιάστημα είναι συνεπείς στην καταβολή του ενοικίου που θα πρέπει να πληρώνουν στον φορέα. Η αγορά του ακινήτου από τον φορέα θα γίνεται βάσει της εμπορικής του αξίας, ενώ το ενοίκιο που θα πρέπει να πληρώνει ο ευάλωτος δανειολήπτης θα προκύπτει επίσης βάσει της εμπορικής αξίας του ακινήτου, διαιρεμένης για 12 χρόνια και με επιβάρυνση το μέσο επιτόκιο ενός στεγαστικού δανείου. Το κράτος θα παρεμβαίνει επιδοτώντας το ενοίκιο που θα πρέπει να πληρώνει ο δανειολήπτης στον φορέα προκειμένου να μένει στο ακίνητο που του έχει παραχωρηθεί. Η κρατική επιδότηση με τη μορφή επιδόματος στέγασης θα διασφαλίζει, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του αρμόδιου υπουργείου, ότι το ευάλωτο νοικοκυριό θα είναι σε θέση να πληρώνει το ενοίκιο που συμφωνεί με τον φορέα, διασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό σταθερές πηγές εσόδων για τον ιδιώτη που θα πρέπει να αποσβέσει το επενδεδυμένο κεφάλαιο.