Αυτό που η αγορά φοβόταν και φυσικά απευχόταν, δηλαδή την υποχώρηση της ζήτησης, τελικά συνέβη, απόρροια συνδυασμού παραγόντων οι οποίοι δυστυχώς δεν έχουν προσωρινό χαρακτήρα.
Αν και ο Νοέμβριος είναι μήνας όπου παραδοσιακά ξεκινούσε η ενίσχυση του τζίρου του λιανεμπορίου λόγω ενδιάμεσων εκπτώσεων, Black Friday και κάποιων πρόωρων χριστουγεννιάτικων αγορών, ο Νοέμβριος του 2021 σηματοδότησε το «φρένο» στη ζήτηση και τον τζίρο.
Η μειωμένη αγοραστική κίνηση χαρακτήρισε και την περίοδο των Χριστουγέννων και την έναρξη των χειμερινών εκπτώσεων, ενώ ισχυρό πλήγμα στο λιανεμπόριο επέφερε και η κακοκαιρία της τελευταίας εβδομάδας με την αγορά στην Αττική, εκεί όπου συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο μέρος των επιχειρήσεων, να παραμένει ουσιαστικά κλειστή.
Η ανάκαμψη του κλάδου «φρέναρε» από τον περασμένο Νοέμβριο.
Ετσι, αν και η αγορά κατά το δεύτερο και το τρίτο τρίμηνο του 2021 είχε εμφανίσει σημαντική ανάκαμψη, με συνέπεια το πρώτο εννεάμηνο του 2021 ο συνολικός τζίρος του λιανεμπορίου να ξεπερνάει και τον τζίρο του αντίστοιχου διαστήματος του 2019, μετριάζοντας με αυτόν τον τρόπο τις επιπτώσεις από τις βαριές απώλειες του 2020, από τον Νοέμβριο η πορεία είναι καθοδική. Μάλιστα αυτό ισχύει ακόμη και στον κλάδο των σούπερ μάρκετ, όπου οι δαπάνες θεωρούνται σε σημαντικό βαθμό ανελαστικές.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), ο τζίρος του λιανεμπορίου το εννεάμηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2021 ήταν 39,02 δισ., ενώ εξαιρουμένων των κλάδων τροφίμων και καυσίμων διαμορφώθηκε σε 14,03 δισ. Το εννεάμηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2019 ο τζίρος του λιανεμπορίου είχε διαμορφωθεί αντιστοίχως σε 38,62 δισ. και 14,23 δισ. Με άλλα λόγια, στο σύνολο του λιανεμπορίου ο τζίρος του 2021 στο εννεάμηνο ήταν περισσότερος κατά 400 περίπου εκατομμύρια σε σύγκριση με το 2019, προφανώς λόγω των υψηλών επιδόσεων των σούπερ μάρκετ, ενώ στο υπόλοιπο λιανεμπόριο πλησίασε αρκετά το 2021 τα επίπεδα του 2019, υπολειπόμενο, πάντως, κατά 200 εκατ. ευρώ των προ πανδημίας αποδόσεων. Σε σύγκριση, βεβαίως, με το 2020, ο τζίρος ήταν σαφώς αυξημένος το 2021, παρά το lockdown τους πρώτους μήνες της περυσινής χρονιάς. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο συνολικός τζίρος του λιανεμπορίου στο εννεάμηνο του 2020 ήταν 35,62 δισ. ευρώ και εξαιρουμένων των τροφίμων και των καυσίμων 12,89 δισ. ευρώ. Συνολικά οι απώλειες στο λιανεμπόριο, πλην του κλάδου τροφίμων και καυσίμων, ήταν εξαιτίας των δύο ετών της πανδημίας 2,27 δισ. ευρώ (μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 2021).
Οι φουσκωμένοι λογαριασμοί ηλεκτρικού ρεύματος που άρχισαν να καταφτάνουν στα νοικοκυριά τον Νοέμβριο και οι ανατιμήσεις σε σειρά προϊόντων σούπερ μάρκετ ανέκοψαν την αγοραστική κίνηση, κάτι που φάνηκε και στον θεσμό της Black Friday, όπου οι επιδόσεις του λιανεμπορίου ήταν σαφώς κατώτερες των προσδοκιών. «Ο κύκλος εργασιών μας έως τον Οκτώβριο ήταν πολύ καλός, πάνω από τα επίπεδα του 2019. Στα αποτελέσματα αυτά, όμως, δεν περιλαμβάνεται ο Νοέμβριος, όπου υπήρξε αντιστροφή της τάσης», επεσήμανε στην «Κ» ανώτατο στέλεχος κορυφαίας αλυσίδας ηλεκτρικών συσκευών. «Ολη η αγορά ήταν αρνητική στην τελευταία Black Friday», τόνισε στην «Κ» υψηλόβαθμο στέλεχος πολύ μεγάλης αλυσίδας τεχνολογικών καταναλωτικών προϊόντων. Καθοριστικό ρόλο διαδραμάτισε τον Νοέμβριο και η αιφνιδιαστική εφαρμογή περιοριστικών μέτρων στο λιανεμπόριο, εν μέσω ενδιάμεσων εκπτώσεων, για την αποφυγή της διασποράς του κορωνοϊού.
Η «Ελπίδα» έθαψε στο χιόνι τις ελπίδες για ανάκαμψη
Οι προσδοκίες της αγοράς για αναθέρμανση της κίνησης τα Χριστούγεννα, καθώς τα φυσικά καταστήματα ήταν ανοιχτά, σε αντίθεση με τα Χριστούγεννα του 2020, διαψεύστηκαν. Η ένταση των ανατιμήσεων και η μεγάλη διασπορά της μετάλλαξης «Ομικρον», που οδήγησε σε επιπλέον μέτρα, προκάλεσε νέο σοκ στους καταναλωτές και τους λιανεμπόρους. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των λιανεμπορικών αλυσίδων, η κίνηση ήταν μειωμένη περίπου κατά 30% σε σύγκριση με το 2019.
Δυστυχώς ούτε οι χειμερινές εκπτώσεις αναθέρμαναν την αγορά, με τον τζίρο, προ της έλευσης της «Ελπίδας», να είναι μειωμένος κατά περίπου 50% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο του 2019, με τον φόβο για επιδείνωση του διαθέσιμου εισοδήματος λόγω των ανατιμήσεων να ρίχνει βαριά τη σκιά του στα νοικοκυριά.
Η έλευση της «Ελπίδας»… πάγωσε τις ελπίδες για ανάκαμψη, καθώς σχεδόν για μια εβδομάδα το λιανεμπόριο στην Αττική – και σε μερικές ακόμη περιοχές, όπως Εύβοια και Κρήτη– παρέμεινε εκτός λειτουργίας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ερευνητών της αγοράς και επιχειρηματιών του κλάδου, τις τρεις πρώτες ημέρες της εβδομάδας οι απώλειες μόνο στον κλάδο των σούπερ μάρκετ ήταν της τάξης του 30% με 35% σε σύγκριση με τις αντίστοιχες ημέρες της περυσινής χρονιάς. Συνολικά δε τις τρεις πρώτες εβδομάδες του Ιανουαρίου οι πωλήσεις στον κλάδο των σούπερ μάρκετ εκτιμάται ότι είναι μειωμένες κατά περίπου 13% σε σύγκριση με πέρυσι.
Ακόμη κι αν ο κλάδος των σούπερ μάρκετ αναπλήρωσε κάποιες από τις απώλειες που υπέστη λόγω της κακοκαιρίας τις ημέρες που ακολούθησαν, δεν συμβαίνει το ίδιο με το υπόλοιπο λιανεμπόριο. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που ο εμπορικός κόσμος επιθυμεί την παράταση των χειμερινών εκπτώσεων, οι οποίες κανονικά ολοκληρώνονται στις 28 Φεβρουαρίου, κατά μία εβδομάδα.
Επιμένει ο πληθωρισμός
Πάντως, ούτε η παράταση αναμένεται να αλλάξει ριζικά την εικόνα της αγοράς. Οι λογαριασμοί ρεύματος, φυσικού αερίου και πετρελαίου θέρμανσης, μετά και την κακοκαιρία που οδήγησε αναπόφευκτα σε υψηλές καταναλώσεις, αναμένεται να είναι πολύ υψηλοί, ενώ οι πληθωριστικές πιέσεις θα συνεχιστούν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ενδεικτικά είναι όσα αναφέρει η Τράπεζα Πειραιώς στην τελευταία ανάλυσή της για τις τιμές των αγροτικών προϊόντων. Σύμφωνα με την ανάλυση, η οποία δημοσιοποιήθηκε την περασμένη Πέμπτη, οι υψηλές τιμές τροφίμων πιθανόν να διατηρηθούν για τους επόμενους 12-18 μήνες, καθώς ήδη η μετάλλαξη «Ομικρον» δημιουργεί νέους προβληματισμούς και ανησυχίες, συντηρώντας ταυτόχρονα ένα αυξημένο επίπεδο πληθωρισμού στην παγκόσμια διεθνή οικονομία.