Πόσο ευάλωτη σε μια διακοπή παροχής φυσικού αερίου από τη Ρωσία είναι τελικά η Ευρώπη; Η κλιμακούμενη επιθετικότητα εναντίον της Ουκρανίας από τον Βλαντιμίρ Πούτιν έχει θέσει αυτό το ερώτημα σε συσχετισμό με τις οικονομικές προοπτικές της Ευρώπης. Στο επίκεντρο βρίσκεται το φυσικό αέριο, το οποίο ευρέως χρησιμοποιείται από πολλές ευρωπαϊκές χώρες για τη θέρμανση και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Το να μπουν εμπόδια στις εισαγωγές γαιάνθρακα και πετρελαίου από τη Ρωσία θα έχει μικρότερο αντίκτυπο, διότι τα εμπορεύματα αυτά τελούν υπό διαπραγμάτευση σε πολύ πιο ενοποιημένες παγκόσμιες αγορές. Το φυσικό αέριο αντιστοιχεί στο 20% της παραγωγής ηλεκτρισμού στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ενώ η Ρωσία προσφέρει το 30%-35% της συνολικής κατανάλωσης σε αέριο. Ως οικονομολόγοι δεν μπορούμε να αξιολογήσουμε πλήρως τις περιπλοκότητες της ενεργειακής αγοράς, αλλά σε μακροπρόθεσμη προοπτική τα δεδομένα φαίνεται να προσφέρουν ερείσματα στη δήλωση της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πως «είμαστε σε θέση να περάσουμε τον χειμώνα άνευ του ρωσικού φυσικού αερίου αλλά με προμήθειες από τρίτους».
Μέχρι τον Αύγουστο του 2021 τα επίπεδα αποθήκευσης παρέμεναν αρκετά υψηλότερα από το ελάχιστο αναγκαίο. Με μειωμένες τις εισαγωγές από τη Ρωσία από όσο συνήθως, τα επίπεδα αυτά μειώθηκαν κάτω από το ελάχιστο για το υπόλοιπο του 2021. Αλλά χάρις στις εισαγωγές ρεκόρ από υγροποιημένο φυσικό αέριο και τον συγκριτικά ήπιο χειμώνα σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης, το κενό περιορίστηκε σημαντικά από τις αρχές του 2022. Οπότε η Ε.Ε., προϊόντος του χρόνου, γίνεται λιγότερο ευάλωτη. Υποθέσαμε πως υπάρχουν τρεις εκδοχές αναφορικά με τα επίπεδα αποθεμάτων, πρώτον, ότι η παραγωγή φυσικού αερίου στην Ε.Ε. είναι ισοδύναμη με εκείνην του 2021 σε μηνιαία επίπεδα, δεύτερον, ότι οι εισαγωγές από τη Ρωσία μηδενίζονται και, τρίτον, ότι παραμένουν στα χαμηλότερα δυνατά επίπεδα οι εισαγωγές τρίτων. Και διακρίνουμε τρεις βαθμίδες κατανάλωσης φυσικού αερίου, τη χαμηλή, τη μέση και την υψηλή. Αυτές βασίζονται στην ελάχιστη, στη μέση και στην ανώτατη αντίστοιχη μηνιαία κατανάλωση μεταξύ 2014 και 2020. Και στα τρία σενάρια τα αποθέματα παραμένουν θετικά για τους υπόλοιπους χειμωνιάτικους μήνες. Η Ε.Ε. δεν θα εξαντλήσει τις προμήθειες σε φυσικό αέριο. Στην εκδοχή της υψηλής κατανάλωσης, τα επίπεδα του αποθηκευμένου καυσίμου θα φθάσουν το πιο χαμηλό τους σημείο τη 13η εβδομάδα του χρόνου, ήτοι από 28 Μαρτίου έως 3 Απριλίου. Ενόσω ορισμένες χώρες ίσως αυξήσουν τις προμήθειες, που διοχετεύουν στην Ε.Ε., εκμεταλλευόμενες την άνοδο των τιμών, αυτά τα σενάρια ίσως να είναι κατά την εκτίμησή μας αρκετά συντηρητικά.
* Ο κ. Holger Schmieding είναι οικονομολόγος της Berenberg Bank.