Την επίπονη διαδρομή της ευρωπαϊκής ενοποίησης περιγράφει ο Αλέκος Κρητικός στο βιβλίο του «Η πολιτική συνοχής της Ευρωπαϊκής Ενωσης – Η εξέλιξή της στις μεγάλες στιγμές της ευρωπαϊκής ενοποίησης», που κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο από τις εκδόσεις «Επίμετρο».
Το βιβλίο είναι καρπός της επί δεκαετίες ενασχόλησης του συγγραφέα με το συγκεκριμένο αντικείμενο από διάφορες θέσεις ευθύνης στις Βρυξέλλες –ως ανώτερο στέλεχος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά και στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στην Ε.Ε.– και σε ανώτερες θέσεις στον δημόσιο τομέα στην Ελλάδα – ως γενικός γραμματέας στα υπουργεία Εσωτερικών και Ανάπτυξης και ως περιφερειάρχης.
Ο συγγραφέας προχωρεί σε αναδρομή που, όπως επισημαίνει, «δεν θέλει να ικανοποιήσει μόνον τους σκοπούς της ιστορικής έρευνας, αλλά επιδιώκει να ερμηνεύσει το παρόν και, κυρίως, να αναδείξει κατευθύνσεις για το μέλλον». Οπως σημειώνει στον πρόλογό του, «η κατανόηση της εξέλιξης της πολιτικής της συνοχής έχει μεγάλη σημασία για όσους καλούνται ή θα κληθούν στο μέλλον να επανασχεδιάσουν αυτήν την πολιτική και να την προσαρμόσουν στις εκάστοτε νέες συνθήκες και απαιτήσεις».
Ξεκινώντας από τα πρώτα δάνεια της ΕΚΑΧ και την ιδρυτική Συνθήκη της Ρώμης, ο συγγραφέας περνάει στο χρονικό και στις γενεσιουργούς αιτίες της δημιουργίας της περιφερειακής πολιτικής στην τότε ΕΟΚ, συνεχίζει με τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα, την Ενιαία Πράξη που εισήγαγε στη Συνθήκη την οικονομική και κοινωνική συνοχή και έφερε τα «πακέτα Ντελόρ», διατρέχει τις διαδοχικές διευρύνσεις και τις αναθεωρήσεις των Συνθηκών εξετάζοντας τις επιδράσεις τους στην εξέλιξη αυτής της πολιτικής, αποτιμά την αλλαγή των προτεραιοτήτων της που επέφερε η στρατηγική της Λισσαβώνας και της «Ευρώπης 2020», και καταλήγει με την παρουσίαση και την αξιολόγηση των ιστορικών αποφάσεων αντιμετώπισης των συνεπειών της κρίσης του κορωνοϊού, με κυριότερη αυτήν της θέσπισης του Ταμείου Ανάκαμψης.
Η εξέλιξη της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ενοποίησης δεν υπήρξε ούτε ευθύγραμμη, ούτε ακύμαντη, ούτε –κυρίως– αυτονόητη. Απαίτησε επίμονη και συστηματική προσπάθεια από πολλούς, σε διάφορα επίπεδα και σε διάφορα πεδία. Προνομιακό εργαλείο προώθησης της ενοποίησης αυτής και συγκολλητικός ιστός της ήταν και παραμένει η ευρωπαϊκή πολιτική συνοχής. Μια πολιτική που τη γνωρίζουμε κυρίως από τα κατά καιρούς εργαλεία της, όπως τα ΕΣΠΑ, τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης, τα προγράμματα κατάρτισης του Κοινωνικού Ταμείου, το πρόγραμμα «Εξοικονομώ κατ’ οίκον» κ.ά., χωρίς οι περισσότεροι να συνειδητοποιούμε ότι όλα αυτά δεν είναι παρά εργαλεία μιας ευρύτερης πολιτικής της Ε.Ε., της πολιτικής συνοχής. Μιας πολιτικής που είχε στόχο τη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των περιφερειών της Ε.Ε., χωρίς την οποία είναι ανέφικτη η ευρωπαϊκή ενοποίηση. Μιας πολιτικής που χρειάστηκε να περάσουν 30 χρόνια από την ίδρυση της ΕΟΚ για να εισαχθεί επίσημα στη Συνθήκη, και που απαίτησε σωρεία διαδοχικών ανακοινώσεων και προτάσεων της Επιτροπής, ψηφισμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αποφάσεων του συμβουλίου υπουργών και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και αναθεωρήσεων της Συνθήκης προκειμένου από ένα μικρό κομμάτι του άλλοτε μικρού προϋπολογισμού της Ε.Ε. να εξελιχθεί σε μια μεγάλη πολιτική, στην οποία τα επόμενα χρόνια θα διατεθούν πόροι 1 τρισ. ευρώ.
Η ιστορική αυτή αναδρομή, η πρώτη στην ελληνική βιβλιογραφία, συνοδεύεται από λεπτομερείς παραπομπές σε εκτενή ξενόγλωσση και ελληνική βιβλιογραφία και από την παρουσίαση –με πλήρη παράθεση των σχετικών πηγών– όλων διαχρονικά των κανονισμών των διαρθρωτικών ταμείων, των κοινοτικών πρωτοβουλιών, των αναθεωρήσεων των Συνθηκών, των σχετικών με την πολιτική συνοχής αποφάσεων των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων, καθώς και άλλων θεσμικών κειμένων, από την ίδρυση της ΕΟΚ μέχρι και το 2020.
