Κρίσιμη είναι η τρέχουσα εβδομάδα για το μέλλον των προγραμμάτων επενδυτικής μετανάστευσης τύπου «χρυσή βίζα» στην Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα αποφασίσει (στις 10 Μαρτίου) το αν θα υπερψηφίσει πρόταση της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων, για την αυστηροποίηση των σχετικών προϋποθέσεων χορήγησης αδειών διαμονής, με αντάλλαγμα την υλοποίηση συγκεκριμένων επενδύσεων από πολίτες τρίτων χωρών.
Μεταξύ άλλων προτείνεται η επιβολή ευρωπαϊκού τέλους επί των σχετικών επενδύσεων, η σταδιακή κατάργηση χορήγησης ιθαγένειας και η επιβολή αυστηρών όρων και προϋποθέσεων επί των αδειών διαμονής, με στόχο την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς. Για παράδειγμα, προτείνεται η προσκόμιση αντιγράφων ποινικού μητρώου και αιτιολόγησης προέλευσης των κεφαλαίων, τόσο από τους επενδυτές όσο και από τυχόν μέλη της οικογένειάς τους.
Μια ακόμα ποιοτική διαφοροποίηση θα είναι η επιβολή ελάχιστου χρόνου διαμονής των αιτούντων των σχετικών αδειών, ώστε με τον τρόπο αυτό να συμμετέχουν πιο ενεργά στην οικονομία της χώρας που τους φιλοξενεί. Υπενθυμίζεται ότι σήμερα πολλοί επενδυτές απλώς αποκτούν ένα ακίνητο, αναθέτουν σε ειδικευόμενα γραφεία την ενοικίασή του και δεν επισκέπτονται σχεδόν ποτέ τη χώρα που βρίσκεται, πέραν της λήψης των σχετικών εγγράφων διαμονής για τους ίδιους και τα μέλη της οικογένειάς τους. Εφόσον οι ευρωβουλευτές εγκρίνουν την πρόταση, τότε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα κληθεί να νομοθετήσει επ’ αυτής ή εναλλακτικά να αιτιολογήσει τυχόν απόφασή της να μη νομοθετήσει (αφήνοντας το ζήτημα στη διακριτική ευχέρεια του κάθε κράτους-μέλους).
Το ελληνικό πρόγραμμα
Στελέχη της αγοράς ακινήτων που ειδικεύονται στα προγράμματα επενδυτικής μετανάστευσης σημειώνουν ότι το ελληνικό πρόγραμμα έχει ήδη αυστηρά κριτήρια, όπως για παράδειγμα η προσκόμιση λευκού ποινικού μητρώου από τον ενδιαφερόμενο επενδυτή. Επίσης, δεν είναι εφικτό να αποκτηθεί ακίνητο με μετρητά, παρά μόνο μέσω μεταφοράς εμβάσματος, από την τράπεζα του επενδυτή στην τράπεζα του πωλητή. Παράλληλα, οι ελληνικές τράπεζες ζητούν από την τράπεζα του πωλητή τη χορήγηση βεβαίωσης ότι τα χρήματα που τηρεί στον λογαριασμό του είναι νόμιμα, όπως και αντίγραφο των συναλλαγών του τελευταίου τριμήνου. Επίσης, αν ο επενδυτής επιλέξει να ανοίξει λογαριασμό στην Ελλάδα για να μεταφέρει σε αυτόν τα χρήματά του (κι από εκεί στην τράπεζα του πωλητή του ακινήτου) θα πρέπει να προσκομίσει αποδείξεις στην ελληνική τράπεζα ότι ο λογαριασμός έχει ανοιχθεί για την απόκτηση ακινήτου, μέσω του προγράμματος «χρυσή βίζα». Πάντως, το άνοιγμα λογαριασμού στην Ελλάδα δεν είναι υποχρεωτικό.
Υπενθυμίζεται ότι τα τελευταία χρόνια, χώρες όπως η Πορτογαλία και η Κύπρος σταμάτησαν να χορηγούν «χρυσά» διαβατήρια στους επενδυτές από τρίτες χώρες, μετά την αποκάλυψη φαινομένων διαφθοράς κρατικών αξιωματούχων και ενός έντονου κύματος αντιδράσεων από άλλες χώρες της Ε.Ε. Σήμερα, οι μόνες χώρες που εξακολουθούν να προσφέρουν ιθαγένεια είναι η Μάλτα και η Βουλγαρία (έχει ήδη προαναγγείλει την κατάργηση του προγράμματος), ενώ η Κύπρος εξυπηρετεί μόνο αιτήσεις που υποβλήθηκαν πριν από τον Νοέμβριο του 2020. Στον αντίποδα, επενδυτικά προγράμματα που χορηγούν άδειες διαμονής προσφέρουν 12 κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Συνολικά, το διάστημα 2011-2019 τουλάχιστον 130.000 πολίτες από χώρες εκτός Ε.Ε. έχουν κάνει χρήση των σχετικών προγραμμάτων επενδυτικής μετανάστευσης. Στην Ελλάδα, μέχρι και το τέλος του φετινού Ιανουαρίου, είχαν επωφεληθεί συνολικά 9.619 επενδυτές, αριθμός που αυξάνεται σε 28.733 αν υπολογιστούν και τα μέλη των οικογενειών τους.