Η ταχεία απεξάρτηση της Ε.Ε. από το ρωσικό αέριο σημαίνει ότι θα πρέπει να φτάσει το ταχύτερο δυνατό στις ευρωπαϊκές αγορές και το αέριο από τα κοιτάσματα της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Ενδεικτικό της σημασίας που αποκτούν πλέον τα κοιτάσματα αυτά είναι ότι η Τουρκία, αμέσως μετά την επίσκεψη του Ισραηλινού προέδρου και του Γερμανού καγκελαρίου στην Κωνσταντινούπολη, έσπευσε να «πλασάρει» διά του Τύπου σχέδια για έναν αγωγό που θα μεταφέρει τα ισραηλινά κοιτάσματα στην Τουρκία και θα φτάνει στην Ευρώπη μέσω των υφιστάμενων αγωγών ΤΑΝAP και ΤAP.
Ωστόσο, ρόλο διαμετακομιστή διεκδικούν κι άλλες χώρες, έστω και λιγότερο θορυβωδώς, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, η οποία, αξιοποιώντας και τις υφιστάμενες και νέες υποδομές επί των εδαφών της (αγωγοί ΤΑΡ και ΙGB, FSRU Ρεβυθούσας, τα δύο νέα FSRU Αλεξανδρούπολης και της Κορίνθου), μπορεί να μετατραπεί σε hub στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Μέσω της Ελλάδας μπορεί να φτάσει στην Ευρώπη αέριο από την Κασπία, την Ανατολική Μεσόγειο και LNG από διάφορες πηγές, καλύπτοντας, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αρμόδιων παραγόντων, το 20% των ποσοτήτων που εισάγει σήμερα η Ευρώπη από τη Ρωσία (160 δισ. κ.μ. το 2021). Οι ειδικοί «βλέπουν» τέσσερις διαφορετικές διαδρομές, με τα δικά της η καθεμία οικονομικά, τεχνικά και γεωπολιτικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα.
Εναλλακτικός EastMed. Μια υποθαλάσσια διαδρομή θα συνδέει τα κοιτάσματα του Ισραήλ και της Κύπρου με την Αίγυπτο. Από εκεί, με έναν υποθαλάσσιο αγωγό 380 χιλιομέτρων που θα ακολουθεί τη διαδρομή του ηλεκτρικού καλωδίου θα φτάνουν στην Κρήτη και στη συνέχεια στην Πελοπόννησο και από εκεί στην Ιταλία και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Πλεονεκτήματα: Η εναλλακτική αυτή όδευση του EastMed δεν εμπίπτει σε γεωπολιτικές συμπληγάδες, γεγονός που εγγυάται την ταχεία ολοκλήρωσή της.
Μειονεκτήματα: Αφήνει εκτός διαδρομής την Κύπρο, καθιστώντας το όλο ζήτημα δύσκολα διαχειρίσιμο για την ελληνική κυβέρνηση σε πολιτικό επίπεδο. Επιπλέον, η λύση αυτή απαιτεί μεγάλες ποσότητες αερίου για να υποστηρίξουν οικονομικά τις απαιτούμενες υποδομές.
Αγωγός Ισραήλ – Τουρκίας: Το σχέδιο που επαναφέρει η Τουρκία, παράλληλα με τη βελτίωση των σχέσεών της με το Ισραήλ, προβλέπει τη μεταφορά των κοιτασμάτων του Ισραήλ μέσω ενός υποθαλάσσιου αγωγού στην Τουρκία μήκους 500 χιλιομέτρων, που θα παρακάμπτει τις ΑΟΖ της Συρίας και του Λιβάνου και θα φτάνει στον κόλπο της Αλεξανδρέττας. Από εκεί, μέσω του δικτύου αγωγών ΤΑΝΑP και ΤΑP θα φτάνει μέσω της Ελλάδας στην Ευρώπη.
Πλεονεκτήματα: Είναι η οικονομικότερη λύση σε σχέση με τις άλλες εναλλακτικές οδεύσεις. Το κόστος συντηρητικά υπολογίστηκε το 2016, που η Τουρκία εμφάνισε για πρώτη φορά αυτό το σχέδιο, σε 2 δισ. δολάρια (τιμές 2014).
Μειονεκτήματα: Είναι η πλέον επισφαλής γεωπολιτικά λύση, καθώς ενισχύει σημαντικά την εξάρτηση της Ευρώπης από την Τουρκία ως διαμετακομιστή αερίου. Σήμερα, μέσω της Τουρκίας και των αγωγών TurkStream και TΑΡ φτάνει στη Νοτιοανατολική Ευρώπη τόσο το ρωσικό αέριο όσο και το αζερικό. Μετά το «πάθημα» της εξάρτησης από τη Ρωσία, η Ευρώπη θα πρέπει να σκεφτεί πολύ για το εάν θα παραδώσει τις στρόφιγγες του αερίου της Ανατολικής Μεσογείου στην Τουρκία.
Η Ελλάδα, αξιοποιώντας υφιστάμενες και νέες υποδομές αερίου, μπορεί να μετατραπεί σε hub στην περιοχή της ΝA Ευρώπης.
Ισραήλ – Αίγυπτος και με πλοία LNG στην Ε.Ε. Mέσω μιας υποθαλάσσιας όδευσης το αέριο από τα κοιτάσματα του Ισραήλ θα φτάνει στους τερματικούς σταθμούς LNG της Αιγύπτου και από εκεί θα μεταφέρεται με πλοία στην Ευρώπη.
Πλεονεκτήματα: Η λύση αυτή αξιοποιεί πλήρως τη δυναμικότητα των τερματικών σταθμών της Αιγύπτου, Νταμιέτα και Ιντκου, προσφέροντας μια οικονομικά αποδοτική λύση για την εξαγωγή του αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο. Ηδη εισάγειαέριο από τα κοιτάσματα του Ισραήλ και το 2021 εξήγαγε ένα μέρος αυτών στις αγορές της Ασίας και της Ευρώπης.
Μειονεκτήματα: Η εξαγωγή αερίου από την ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων στο Ισραήλ, στην Κύπρο αλλά και στην Αίγυπτο δεν μπορεί να καλυφθεί από την υφιστάμενη δυναμικότητα των τερματικών σταθμών LNG της Αιγύπτου. Οι πρόσθετες υποδομές ανεβάζουν σημαντικά το κόστος της συγκεκριμένης διαδρομής.
Ο αρχικός EastMed: Ο αγωγός σχεδιάστηκε για να μεταφέρει αρχικά 10 δισ. κ.μ. αερίου ετησίως –ποσότητες που θα διπλασιαστούν σταδιακά– κατά μήκος 1.872 χιλιομέτρων, εκ των οποίων περίπου 1335 χλμ. υποθαλάσσιο τμήμα και 537 χλμ. χερσαίο. Θα συνδέει τα κοιτάσματα του Ισραήλ και της Κύπρου μέσω μιας υποθαλάσσιας διαδρομής που θα επεκτείνεται υποθαλάσσια στην Κρήτη και από εκεί στην Πελοπόννησο για να διασχίσει στη συνέχεια τη Δυτική Ελλάδα και να συναντήσει στη Θεσπρωτία τον υποθαλάσσιο αγωγό Ελλάδας – Ιταλίας (Ποσειδών).
Πλεονεκτήματα: Ενισχύει τη γεωστρατηγική θέση της Ελλάδας και της Κύπρου στην ευρύτερη περιοχή και φέρνει πιο κοντά χώρες με κοινά συμφέροντα, όπως η Ελλάδα, η Κύπρος, το Ισραήλ και η Ιταλία, και περιορίζει τον ρόλο της Τουρκίας.
Μειονεκτήματα: Το υψηλό κόστος ύψους 6 δισ. δολαρίων, σύμφωνα με τις μελέτες της κοινοπραξίας των ∆ΕΠΑ – Εdison που είναι και οι φορείς υλοποίησής του.
Οι τεχνικές δυσκολίες, καθώς ο αγωγός διέρχεται από πολύ μεγάλα βάθη που φτάνουν σε κάποια σημεία ακόμη και στα 3.200 μέτρα. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο σε μήκος και βάθος αγωγό παγκοσμίως. Οι αντιδράσεις της Τουρκίας, καθώς θα διέρχεται τις κυπριακής ΑΟΖ, στις οποίες προστέθηκαν προσφάτως και οι αμερικανικές ενστάσεις με τη μορφή non paper.