Δύσκολες αποφάσεις για στήριξη των νοικοκυριών έναντι των ενεργειακών ανατιμήσεων, χωρίς να οδηγηθεί η χώρα σε δημοσιονομική εκτροπή και εκτίναξη του κόστους δανεισμού της, καλείται να πάρει η κυβέρνηση τον Μάιο.
Προτάσεις, όπως η επιβολή πλαφόν στη χονδρεμπορική τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, κατά το ισπανικό μοντέλο, με κόστος για τον προϋπολογισμό 3-4 δισ. ευρώ, που διατυπώθηκαν τις προηγούμενες μέρες, προκαλούν δέος στο οικονομικό επιτελείο. Κι αυτό γιατί –όπως διαμηνύουν τα στελέχη του– μπορεί να απειληθούν οι μεγάλοι στόχοι του: οι αναβαθμίσεις από τους οίκους αξιολόγησης το επόμενο διάστημα, η συμφωνία με την Ε.Ε. για ρεαλιστικά πρωτογενή πλεονάσματα το 2023, η έξοδος από την ενισχυμένη εποπτεία και η επιστροφή στην επενδυτική βαθμίδα το 2023. Σε μια τέτοια περίπτωση, το «δώρο» για τα νοικοκυριά, όχι μόνο θα ήταν «άδωρο», αλλά θα πληρωνόταν και ακριβά.
Από την άλλη πλευρά, στο οικονομικό επιτελείο αναγνωρίζουν ότι η πίεση που ασκείται στα νοικοκυριά είναι μεγάλη και ότι πρέπει να βρεθεί τρόπος να ανακουφιστούν. Οι προτάσεις που εξετάζονται επικεντρώνονται, σύμφωνα και με την κατεύθυνση που έδωσε ο πρωθυπουργός, στην ελάφρυνση των λογαριασμών του ηλεκτρικού ρεύματος. Ωστόσο, όπως διαμηνύουν κυβερνητικές πηγές, συγκεκριμένες αποφάσεις δεν έχουν ακόμη ληφθεί. Οι δύο βασικές εκδοχές είναι το πλαφόν στην τιμή του ρεύματος και η επιδότηση των λογαριασμών, όπως γίνεται σήμερα, με παραλλαγές στην καθεμιά, όσον αφορά το μέγεθος της στόχευσης και της επιδότησης, τον προσωρινό ή μόνιμο χαρακτήρα του μέτρου. Την κυβέρνηση απασχολεί, επίσης, η στήριξη των επιχειρήσεων, έτσι ώστε να μη μεταφέρεται η αύξηση του κόστους στους καταναλωτές.
Προς το παρόν, όπως είπε ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, θα συνεχιστεί και τον Μάιο και ίσως διευρυνθεί η επιδότηση της βενζίνης.
Στόχος, να μην οδηγηθεί η χώρα σε δημοσιονομική εκτροπή και να μην εκτιναχθεί το κόστος δανεισμού της.
Μεγάλη πηγή ανησυχίας για το οικονομικό επιτελείο αποτελεί, σύμφωνα με τα στελέχη του, και το ενεργειακό «διαζύγιο» της Ε.Ε. με τη Ρωσία. Στον βαθμό που αυτό θα αφορά το φυσικό αέριο και θα έχει μεγάλη διάρκεια έως ότου ολοκληρωθεί η απεξάρτηση, φοβούνται ότι οι τιμές θα βρίσκονται στα ύψη για μεγάλο διάστημα, με σοβαρές επιπτώσεις σε πληθωρισμό, ανάπτυξη και προϋπολογισμό.
Το σκηνικό αδιεξόδου συμπληρώνει η αδράνεια που εμφανίζει αυτή τη στιγμή η Ευρώπη, σε ό,τι αφορά την ανάληψη κοινών πρωτοβουλιών για τη στήριξη των νοικοκυριών από την ενεργειακή ακρίβεια. Στην πραγματικότητα, η Ευρώπη βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε άλλο αστερισμό, αυτό των κυρώσεων στη Ρωσία και της απεξάρτησης από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Αυτά είναι τα θέματα που αναμένεται να κυριαρχήσουν στη Σύνοδο Κορυφής του Μαΐου –και ενδεχομένως, αν γίνει, του Απριλίου–, ενώ η Κομισιόν ετοιμάζει τις σχετικές προτάσεις της στο πλαίσιο του Repower EU. Προτάσεις για κοινή δράση στήριξης των νοικοκυριών, όπως αυτές που υποστηρίζει η Ελλάδα και άλλες χώρες κυρίως του Νότου, δεν προβλέπεται –σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές– να έρθουν στο τραπέζι πριν από τον Ιούνιο. Η Ελλάδα έχει ταχθεί υπέρ της κοινής τροφοδοσίας φυσικού αερίου, πλαφόν στην τιμή του και αποσύνδεσης της τιμής του από την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας.
Σε περίπτωση που δεν υπάρξει κοινή ευρωπαϊκή πρωτοβουλία, ο πρωθυπουργός έχει δηλώσει ότι η Ελλάδα θα προχωρήσει σε εθνικές λύσεις. Και αυτή φαίνεται αυτή τη στιγμή ως η πιθανότερη εκδοχή. Ωστόσο, οικονομικοί παράγοντες χτυπούν «καμπανάκι» να γίνουν οι όποιες κινήσεις προσεκτικά και να μη σπεύσει η Ελλάδα να εφαρμόσει πρώτη τις πλέον γενναιόδωρες λύσεις στήριξης, διακινδυνεύοντας τη δημοσιονομική της ισορροπία. Ηδη, το αναθεωρημένο σενάριο που θα περιληφθεί στο Πρόγραμμα Σταθερότητας προς την Ε.Ε. θα προβλέπει διεύρυνση του ελλείμματος φέτος στην περιοχή του 2% του ΑΕΠ, από 1,2% του ΑΕΠ που προέβλεπε ο προϋπολογισμός, ενώ το 2023 η χώρα θα κληθεί να επιστρέψει σε πλεονάσματα. Δεν είναι τυχαίο ότι ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, Κλάους Ρέγκλινγκ, δήλωσε προ δεκαημέρου κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα, ότι τα βασικά καθήκοντα της χώρας στο μέλλον είναι η συνέχιση των μεταρρυθμίσεων και μια συνετή δημοσιονομική πολιτική.