Κλιμάκωση κυρώσεων για να πληγεί η γεωπολιτική και οικονομική θέση του Πούτιν

Κλιμάκωση κυρώσεων για να πληγεί η γεωπολιτική και οικονομική θέση του Πούτιν

Καθώς η βάναυση επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας συνεχίζεται, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να κλιμακώσουν τις κυρώσεις τους και να πλήξουν τον Πούτιν εκεί που πονάει περισσότερο

4' 18" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Μετά τη ρωσική επίθεση στην Ουκρανία επιβλήθηκαν σημαντικές κυρώσεις, κυρίως με στόχο τον περιορισμό της πρόσβασης της Ρωσίας σε ξένο συνάλλαγμα. Ωστόσο, η Ρωσία παραμένει ο κορυφαίος εξαγωγέας πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο. Στις τρέχουσες τιμές, το γεγονός αυτό μεταφράζεται σε εκτιμώμενα έσοδα άνω του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων ημερησίως. Καθώς η βάναυση επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας συνεχίζεται, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να κλιμακώσουν τις κυρώσεις τους και να πλήξουν τον Πούτιν εκεί που πονάει περισσότερο: περιορίζοντας τα ποσά που εισπράττει από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, που αντιστοιχούν σχεδόν στα μισά έσοδα του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού της Ρωσίας.

Οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Αυστραλία και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν ανακοινώσει σχέδια για τη σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ενέργειας από τη Ρωσία. Ο κύριος αγοραστής ρωσικών ορυκτών καυσίμων, η Ε.Ε., δεν έχει μέχρι στιγμής υιοθετήσει το πλήρες εμπάργκο ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η Ε.Ε. αγοράζει το 75% των εξαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου και το 50% των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου. Η επιβολή εμπάργκο από την Ε.Ε. κατά της Ρωσίας, συνεπώς, θα υπονόμευε ουσιαστικά τη γεωπολιτική και την οικονομική θέση του Πούτιν. Αλλά ένα πλήρες εμπάργκο θα είχε επίσης σημαντικές συνέπειες για τις παγκόσμιες αγορές ενέργειας, καθώς και για την οικονομία της Ε.Ε. Για την Ε.Ε. η άμεση επιβολή εμπάργκο στα ορυκτά καύσιμα θα συνεπαγόταν σημαντικό κόστος, καθώς μέχρι πρότινος οι εισαγωγές από τη Ρωσία κάλυπταν το 40% των αναγκών της σε φυσικό αέριο και περίπου το 25% των αναγκών της σε πετρέλαιο. Συγκριτικά, οι ΗΠΑ εισήγαν το 8% του πετρελαίου τους και το Ηνωμένο Βασίλειο εισήγε περίπου το 5% του φυσικού αερίου και του πετρελαίου που καταναλώνει από τη Ρωσία. Επειτα από δύο μήνες προετοιμασίας, η Γερμανία και άλλες χώρες έχουν πλέον μειώσει την εξάρτησή τους και έχουν βρει εναλλακτικές πηγές εφοδιασμού, ιδίως για το πετρέλαιο. Ωστόσο, η εξασφάλιση της έγκρισης όλων των χωρών της Ε.Ε. για ένα πλήρες εμπάργκο μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη – κυρίως λόγω της εναπομένουσας εξάρτησης από το ρωσικό αέριο.

Σε ένα πρόσφατο επιστημονικό άρθρο υποστηρίζουμε ότι η επιβολή δασμών στις εισαγωγές ρωσικών ορυκτών καυσίμων θα επέτρεπε τη μείωση των ενεργειακών προσόδων του Πούτιν, διατηρώντας παράλληλα τη ροή φυσικού αερίου και πετρελαίου. Σε αντίθεση με το πλήρες εμπάργκο, οι δασμοία μπορούν να προσαρμοστούν στην οικονομική και πολιτική δυναμική του πολέμου.

Δεν θα επιβαρύνει όμως τους Ευρωπαίους καταναλωτές το κόστος των δασμών; Η επίδραση των δασμών στις εγχώριες τιμές εξαρτάται από το εάν οι πωλητές και οι αγοραστές έχουν καλύτερες εναλλακτικές λύσεις. Οσο πιο δύσκολο είναι για τη Ρωσία να ανακατευθύνει τις προμήθειές της σε άλλους προορισμούς, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το μερίδιο του δασμού που θα βαρύνει τη Ρωσία. Και όσο πιο εύκολο είναι για τις ευρωπαϊκές χώρες να μειώσουν τη ζήτησή τους ή να βρουν εναλλακτικές πηγές ενέργειας, τόσο μικρότερο θα είναι το μερίδιο που θα επωμιστούν οι Ευρωπαίοι καταναλωτές.

Τα καλά νέα είναι ότι βραχυπρόθεσμα οι ρωσικές εξαγωγές δεν μπορούν εύκολα να εκτραπούν. Οι στενωποί στις υποδομές εμποδίζουν την ουσιαστική ανακατεύθυνση του φυσικού αερίου, ακόμη και του πετρελαίου, προς τις ασιατικές χώρες.

Οσον αφορά το πετρέλαιο, οι περιορισμένες συνδέσεις μεταξύ των ρωσικών αγωγών που ρέουν προς την Κίνα και των αγωγών από τα κοιτάσματα της δυτικής Σιβηρίας που ρέουν προς τα δυτικά θα εμποδίσουν τη Ρωσία να μεταφέρει πετρέλαιο που αρχικά προοριζόταν για την ευρωπαϊκή αγορά στην Κίνα. Αντ’ αυτού, η Ρωσία θα αναγκαζόταν να χρησιμοποιήσει τα λιμάνια της στη Βαλτική και τη Μαύρη Θάλασσα για να αυξήσει τις εξαγωγές της προς την Ασία. Η χωρητικότητα των λιμένων και η πρόσβαση σε επαρκή αριθμό δεξαμενόπλοιων θα περιορίσουν τις εξαγωγές.

Οσον αφορά το φυσικό αέριο, επί του παρόντος ο μόνος αγωγός φυσικού αερίου που συνδέει τη Ρωσία και την Κίνα είναι ο αγωγός Power of Siberia που εγκαινιάστηκε το 2019, με δυναμικότητα 38 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm)/έτος – ενώ οι εξαγωγές αγωγών προς την Ευρώπη το 2021 ξεπέρασαν τα 150 bcm. Και ενώ η Ρωσία απέστειλε μόνο 16,5 bcm στην Κίνα το 2021, θα χρειαστεί χρόνος και επενδύσεις για την πλήρη αξιοποίηση του υπάρχοντος αγωγού, ο οποίος δεν συνδέεται με τα κοιτάσματα φυσικού αερίου που εξυπηρετούν τους αγωγούς με προορισμό τη Δύση – πόσο μάλλον για να εξάγει όγκους αντίστοιχους με αυτούς που κατευθύνονταν στην ευρωπαϊκή αγορά. Ως εκ τούτου, η Ε.Ε. θα είναι σε θέση να διασφαλίσει ότι τα έσοδα από τους δασμούς θα καταβάλλονται κυρίως από τη Ρωσία.

Για να βελτιωθεί η στρατηγική θέση της Ευρώπης είναι πλέον κομβικής σημασίας να επικεντρωθούν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στην Ε.Ε. στη μείωση της ζήτησης για φυσικό αέριο και πετρέλαιο, ενώ παράλληλα να αναπτύξουν περαιτέρω εναλλακτικές πηγές εφοδιασμού. Οι υψηλότερες τιμές του φυσικού αερίου και του πετρελαίου, αν και δεν είναι δημοφιλείς, εξυπηρετούν τον σκοπό της μείωσης της ζήτησης. Αντί να μειώσουν τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης ή τον ΦΠΑ στην ενέργεια, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα έσοδα από τους δασμούς για να υποστηρίξουν τους οικονομικά πιο ευάλωτους με εφάπαξ μεταβιβάσεις. Τα έσοδα από τους δασμούς θα πρέπει να είναι επαρκή προκειμένου να αποζημιώσουν τους καταναλωτές για τις αυξήσεις στις τιμές που θα προκαλέσει η επιβολή τους.

* Ο κ. Γκούντραμ Βολφ είναι διευθυντής του ινστιτούτου Bruegel και καθηγητής μερικής απασχόλησης στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών.Ο κ. Γκέοργκ Ζάκμαν είναι senior fellow στο Bruegel.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή