Εξακολουθούν να εντυπωσιάζουν οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης της τουρκικής οικονομίας, μιας από τις λίγες μεγάλες οικονομίες που έκλεισαν με θετικό πρόσημο την πρώτη χρονιά της πανδημίας, όταν οι άλλες βυθίζονταν στην ύφεση. Η ίδια δυναμική συνεχίζεται και φέτος, καθώς το α΄ τρίμηνο του έτους το ΑΕΠ της Τουρκίας αυξήθηκε κατά 7,3% σε ετήσια βάση υπερβαίνοντας τις προσδοκίες των οικονομικών αναλυτών που μιλούσαν για ανάπτυξη 7,2%. Το μέγεθος της τουρκικής οικονομίας φτάνει πλέον τα 794 δισ. δολάρια.
Ο εντυπωσιακός αυτός ρυθμός ανάπτυξης δεν μεταφράζεται, πάντως, ούτε στοιχειωδώς σε αντίστοιχη ευημερία για το μεγάλο μέρος του τουρκικού λαού, που αντιθέτως γονατίζει υπό το βάρος της ακρίβειας και με ένα νόμισμα που χάνει διαρκώς όλο και μεγαλύτερο μέρος από την αξία του. Η μεγάλη αύξηση του τουρκικού ΑΕΠ είναι, έστω ώς ένα βαθμό, προϊόν της πολιτικής του Τούρκου προέδρου, ο οποίος εμμένει στο φθηνό κόστος του δανεισμού για να εξασφαλίζει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και μαζί με αυτούς και τη δική του δημοτικότητα ενόψει των εκλογών του επόμενου έτους. Οπως προκύπτει από τα επιμέρους στοιχεία που έδωσε χθες στη δημοσιότητα η τουρκική στατιστική υπηρεσία, ο υψηλός ρυθμός ανάπτυξης οφείλεται στην κατανάλωση των νοικοκυριών, που στη διάρκεια του α΄ τριμήνου αυξήθηκε κατά 19,5% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του περασμένου έτους. Και αυτό γιατί η εγχώρια ζήτηση παρέμεινε υψηλή, έχοντας τονωθεί σημαντικά από τις επανειλημμένες μειώσεις των επιτοκίων στη διάρκεια του περασμένου έτους.
Υπό τον Σαχάπ Καβτσίογλου, η Τράπεζα της Τουρκίας μείωσε πέρυσι τα επιτόκια στο 14% από το 19% στο οποίο τα είχε αυξήσει ο προκάτοχός του, Νατσί Αγκμπάλ, που απεπέμφθη εν μια νυκτί από τον Τούρκο πρόεδρο ακριβώς επειδή είχε αυξήσει το κόστος του δανεισμού.
Υπό τις οδηγίες του Τούρκου προέδρου, η Τράπεζα της Τουρκίας εμμένει σε αυτή την πολιτική και την περασμένη εβδομάδα διατήρησε αμετάβλητα τα επιτόκια μολονότι τα τελευταία στοιχεία φέρουν τον πληθωρισμό στη χώρα να έχει εκτοξευθεί πλέον στο 70% και να υποβαθμίζει διαρκώς το βιοτικό επίπεδο του τουρκικού λαού. Το αποτέλεσμα είναι, βέβαια, η διαρκής διολίσθηση της τουρκικής λίρας, που βοήθησε, πάντως, τις εξαγωγικές επιχειρήσεις της Τουρκίας να αυξήσουν τις εξαγωγές τους κατά 16,8% στη διάρκεια του α΄ τριμήνου. Μετά τις μειώσεις των επιτοκίων η τουρκική λίρα έχει χάσει από την αρχή του έτους ακόμη 20% από την αξία της έναντι του δολαρίου, ενώ στη διάρκεια του περασμένου έτους υποτιμήθηκε συνολικά κατά 45%. Η ισοτιμία της διαμορφώνεται έτσι στις 16,4 τουρκικές λίρες προς ένα δολάριο όταν πριν από μία δεκαετία το δολάριο δεν αγόραζε περισσότερο από 1,8 τουρκικές λίρες.
Η μεγάλη αύξηση του τουρκικού ΑΕΠ είναι, έστω ώς ένα βαθμό, προϊόν της πολιτικής που εμμένει στο φθηνό κόστος του δανεισμού.
Οικονομικοί αναλυτές εκτιμούν πως το τουρκικό νόμισμα κινδυνεύει να διολισθήσει περαιτέρω έναντι του δολαρίου και η ισοτιμία να διαμορφωθεί στις 19 τουρκικές λίρες προς ένα δολάριο. Το νόμισμα της Τουρκίας εμφανίζει φέτος τη χειρότερη εικόνα ανάμεσα σε όλα τα νομίσματα των αναδυόμενων αγορών και αποδυναμώνεται διαρκώς εξαιτίας της επιμονής της κυβέρνησης στη διατήρηση χαλαρής νομισματικής πολιτικής όταν οι μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες του κόσμου με προεξάρχουσα την αμερικανική Federal Reserve προχωρούν σε επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων για να ανακόψουν τον πληθωρισμό.
Προκειμένου να μην αλλάξει πολιτική και να στηρίξει το νόμισμα χωρίς να αυξήσει το κόστος του δανεισμού, η Τράπεζα της Τουρκίας καταφεύγει σε πλάγιες μεθόδους. Μία εξ αυτών είναι οι διαρκείς παρεμβάσεις στην αγορά συναλλάγματος, εξαιτίας των οποίων, όμως, έχουν εξανεμιστεί τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας. Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις της Goldman Sachs, αν αφαιρεθούν τα δάνεια σε σκληρό νόμισμα που παίρνει η κεντρική τράπεζα από τις τουρκικές τράπεζες, τα διαθέσιμα της Τράπεζας της Τουρκίας βρίσκονται σε αρνητικό έδαφος, κάπου στα -63,3 δισ. δολάρια.
Μια άλλη ανορθόδοξη μέθοδος στήριξης της τουρκικής λίρας ήταν το μέτρο που υποσχέθηκε προ μηνών ο Ταγίπ Ερντογάν, να αναπληρώνει το ποσοστό που χάνουν οι καταθέσεις λόγω της υποτίμησης του νομίσματος αλλά υπό τον όρο ότι οι καταθέσεις παραμένουν σε τουρκικές λίρες και όχι σε σκληρό νόμισμα. Δεδομένου, ωστόσο, ότι η αναπλήρωση των καταθέσεων γίνεται με χρήματα των φορολογουμένων, το μέτρο έχει προκαλέσει αντιδράσεις ενώ στην πράξη αποδεικνύεται πολύ περιορισμένης αποτελεσματικότητας ως προς το πόσο πείθει τους καταθέτες να εμπιστευθούν το τουρκικό νόμισμα. Αρχικά προσέφερε μια σύντομη περίοδο σχετικής σταθερότητας, όμως τις τελευταίες εβδομάδες έχουν περιοριστεί οι εισροές κεφαλαίων στους τραπεζικούς λογαριασμούς που παραμένουν στο τουρκικό νόμισμα.
Bloomberg