Μονόδρομο για τα funds που έχουν επενδύσει στα κόκκινα δάνεια αποτελούν οι πλειστηριασμοί ακινήτων προκειμένου να πετύχουν τους στόχους για τους οποίους έχουν δεσμευθεί στο πλαίσιο του «Ηρακλή» και να αποφευχθεί η ενεργοποίηση της κρατικής εγγύησης. Το θέμα των κρατικών εγγυήσεων ύψους περίπου 20 δισ. ευρώ παρακολουθεί στενά η Eurostat, η θέση της οποίας για τον συνυπολογισμό τους στο δημόσιο χρέος της χώρας ενισχύεται όσο πιο επισφαλής γίνεται η επίτευξη των επιχειρησιακών σχεδίων που τα funds έχουν υποβάλει στο υπουργείο Οικονομικών και τα οποία συνδέουν το 35%-40% των εισπράξεων του «Ηρακλή» με τις ρευστοποιήσεις ακινήτων.
Οι πλειστηριασμοί αποτελούσαν ανέκαθεν ένα από τα πιο ευαίσθητα πολιτικά θέματα και δεν είναι ίσως τυχαίο ότι ακόμη και σήμερα που οι πλειστηριασμοί διενεργούνται αποκλειστικά με ηλεκτρονικό τρόπο, η διάταξη που έρχεται από την περίοδο των χειρόγραφων πλειστηριασμών και που ορίζει την αναστολή τους δύο εβδομάδες πριν και δύο εβδομάδες μετά την όποια εκλογική διαδικασία, και η οποία πλέον δεν έχει κανένα ουσιαστικό περιεχόμενο, δεν έχει αμφισβητηθεί. Το θέμα παραμένει πολιτικά ευαίσθητο ενόψει των επερχόμενων εκλογών αλλά και της οικονομικής συγκυρίας που έχει οδηγήσει στη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών.
Μετά τη γενικευμένη αναστολή που ίσχυσε τους σκληρούς μήνες της πανδημίας, την πάγια αναστολή τους κάθε Αύγουστο και τις αρρυθμίες από τις απεργίες των συμβολαιογράφων ή των δικηγόρων τα τελευταία χρόνια, το πρόβλημα των συσσωρευμένων πλειστηριασμών που αδυνατούν να προγραμματιστούν εγκαίρως ή ματαιώνονται έχει φθάσει στην κορύφωσή του και απειλεί να τινάξει στον αέρα τα επιχειρησιακά σχέδια που έχουν υποβάλει οι εταιρείες διαχείρισης στο υπουργείο Οικονομικών.
Σε όλη την Κρήτη μόνο ένας συμβολαιογράφος εκτελεί πλειστηριασμούς.
Τροχοπέδη για την επιτάχυνσή τους αποτελούν τα προβλήματα που υπάρχουν στην εκτέλεσή τους, ακόμη και αν πρόκειται για περιπτώσεις που οι οφειλέτες τους έχουν εξαφανιστεί εδώ και μία δεκαετία, αλλά και ιδιαιτερότητες του κλάδου των συμβολαιογράφων. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις περιοχών όπως η Κρήτη, όπου ο αριθμός των συμβολαιογράφων που εκτελούν πλειστηριασμούς είναι μόλις ένας σε ολόκληρο το νησί, με συνέπεια οι περιπτώσεις να προχωρούν με καθυστέρηση περίπου δύο ετών από τη δικαστική απόφαση ή και ακόμη περισσότερο. Παρόμοιες περιπτώσεις αποτελούν η Κέρκυρα, η Ζάκυνθος, η Ρόδος και η ευρύτερη περιφέρεια των Δωδεκανήσων, περιοχές στις οποίες οι συμβολαιογράφοι που κάνουν πλειστηριασμούς είναι είδος προς εξαφάνιση, με βασικότερη αιτία το γεγονός ότι οι επαγγελματίες των περιοχών αυτών αποφεύγουν να εμπλακούν σε ρευστοποιήσεις ακίνητης περιουσίας προσώπων ή επιχειρηματιών που ανήκουν στο ευρύτερο γνώριμο περιβάλλον του συμβολαιογράφου της περιοχής. Το επάγγελμα έχει στοχοποιηθεί σε περιοχές όπως η Κρήτη σημειώνουν στην «Κ» πηγές με γνώση του θέματος, αναγνωρίζοντας ότι ένας συμβολαιογράφος σε όλο το νησί δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα με εκατοντάδες πλειστηριασμούς, επισπεύδοντες των οποίων είναι κυρίως τα funds που έχουν επενδύσει στην αγορά των κόκκινων δανείων.
Χαρακτηριστική αρρυθμία –ακόμα και μετά την πραγματοποίηση της διαδικασίας– είναι ο χρόνος που απαιτείται για τη σύνταξη των πινάκων βάσει των οποίων κατανέμεται το πλειστηρίασμα στους πιστωτές, μεταξύ των οποίων και το Δημόσιο. Βασική ευθύνη αποδίδουν οι επαγγελματίες του κλάδου στο ίδιο το Δημόσιο, το οποίο ακόμη και στην περίπτωση της σύνταξης των πινάκων κατανομής του πλειστηριάσματος, από το οποίο έχει να λαμβάνει, ακολουθεί την πάγια τακτική της αμφισβήτησης της απόφασης, χωρίς καμία αιτιολογία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ παλαιότερη διάταξη του κώδικα όριζε ότι οι ανακοπές πρέπει να υποβάλλονται εντός 60 ημερών από τη διαδικασία και η απόφαση να έχει βγει επίσης εντός των επόμενων 60 ημερών, η πρακτική της αμφισβήτησης από την πλευρά του Δημοσίου έχει μεταθέσει την ημερομηνία συζήτησης των σημερινών ανακοπών για το 2028!
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ενασχόληση συμβολαιογράφων με τους πλειστηριασμούς είναι αποκλειστικά προαιρετική και σύμφωνα με τα στοιχεία του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου μόνο 445 συμβολαιογράφοι σε όλη τη χώρα κάνουν αυτή τη δουλειά. Πρόκειται για 13,5% των επαγγελματιών του κλάδου που αριθμεί 3.300 συμβολαιογράφους, οι οποίοι μάλιστα κατανέμονται κατά κύριο λόγο στα μεγάλα αστικά κέντρα, με συνέπεια σε μεγάλες περιφερειακές ενότητες, όπως αυτή των Δωδεκανήσων, οι συμβολαιογράφοι να σπανίζουν. Το πρόβλημα της εύρεσης επαγγελματιών που να ασκούν αυτή τη δραστηριότητα είναι έντονο σε κλειστές κοινωνίες και σε τουριστικές περιοχές, όπου υπάρχει ούτως ή άλλως πλούσια ύλη και κινητικότητα στις αγοραπωλησίες ακινήτων, με αποτέλεσμα κανείς να μη θέλει να εμπλακεί σε πράξεις πλειστηριασμού. Σε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της έλλειψης συμβολαιογράφων, το υπουργείο Δικαιοσύνης πέρασε διάταξη που ανοίγει τη διαδικασία, εντός όμως της ίδιας εφετειακής περιφέρειας. Προϋπόθεση είναι όμως ο συμβολαιογράφος να βεβαιώσει ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί στον όγκο των πλειστηριασμών. Η ρύθμιση, όπως εξηγούν αρμόδιες πηγές, δεν κατάφερε να απεμπλέξει τη διαδικασία, αφού ορισμένοι επαγγελματίες του κλάδου δεν συναινούν να δώσουν τη σχετική βεβαίωση «παίζοντας καθυστέρηση» είτε γιατί θέλουν να κρατούν τους φακέλους για την περίπτωση που υπάρξει αναδουλειά στο επάγγελμα και σε άλλες συμβολαιογραφικές πράξεις, είτε ακόμη και από σκοπιμότητα σε άτυπη «συνεννόηση» με τοπικούς παράγοντες.
Δεν έχουν κάνει καμία προσπάθεια ρύθμισης οι οφειλέτες
H σημασία επιστροφής των πλειστηριασμών στα επίπεδα προ κρίσης με 40.000 – 50.000 τον χρόνο, σύμφωνα με εκπροσώπους των funds, δεν εξαντλείται στην ανάγκη επίτευξης των επιχειρησιακών στόχων του «Ηρακλή». Αποκτά και ηθικό νόημα, αφού στη συντριπτική τους πλειονότητα πρόκειται για περιπτώσεις που έχουν γυρίσει την πλάτη σε κάθε προσπάθεια ρύθμισης που έχει γίνει μέχρι σήμερα είτε μέσω των τραπεζών –όταν ακόμη αυτά τα δάνεια ήταν στα χαρτοφυλάκιά τους– είτε μέσω των εταιρειών διαχείρισης που τα ανέλαβαν μετά την πώλησή τους.
Οι συμβολαιογράφοι που ασχολούνται με θέματα πλειστηριασμών βρίσκονται συχνά αντιμέτωποι με βροχή εξωδίκων και απειλών ακόμη και για σύσταση συμμορίας από επιτήδειους, που στόχο έχουν να τους εκφοβίσουν ή να καθυστερήσουν τη διαδικασία του πλειστηριασμού. Οπως εξηγούν στην «Κ» εκπρόσωποι του κλάδου, τα εργαλεία που έχουν υπάρξει κατά καιρούς και από όλες τις κυβερνήσεις έως σήμερα για τη ρύθμιση των οφειλών ήταν πολλά και αρκετά γενναιόδωρα, ενώ «σε καμία από τις περιπτώσεις δεν μπορεί ο οφειλέτης να ισχυριστεί ότι αιφνιδιάστηκε». Μέχρι ένα ακίνητο να φθάσει στον πλειστηριασμό έχει προηγηθεί η καταγγελία της σύμβασης του δανείου, γεγονός που σημαίνει ότι ο οφειλέτης δεν έχει πληρώσει καμία δόση για τουλάχιστον ένα χρόνο, στην καλύτερη περίπτωση, καθώς οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούν πολύ μεγαλύτερα διαστήματα αθέτησης. Αδιάφορος σε οποιαδήποτε προσπάθεια ρύθμισης θα πρέπει να υπήρξε ο οφειλέτης και κατά το διάστημα της κοινοποίησης της διαταγής πληρωμής που απαιτεί τουλάχιστον ένα 6μηνο, όπως επίσης και κατά το διάστημα της κατάσχεσης, στάδια που αθροίζουν συνολικά πάνω από δύο χρόνια, με βάση μια ομαλή διαδικασία, χωρίς να συνυπολογίζονται τα οριζόντια μέτρα αναστολών ή «παγώματος» των πλειστηριασμών που εφαρμόστηκαν κατά κόρον την προηγούμενη δεκαετία.
Στους πολυάριθμους φακέλους πλειστηριασμών που χειρίζονται οι εταιρείες διαχείρισης τα φαινόμενα οφειλετών που εμφανίστηκαν στο παρά πέντε, λίγο πριν από τον πλειστηριασμό του ακινήτου τους, και ενώ ήταν εξαφανισμένοι για 2,5 ή ακόμη περισσότερα χρόνια σε ακραίες περιπτώσεις, πληθαίνουν όσο αυξάνονται και οι προγραμματισμένοι πλειστηριασμοί. Σε αρκετές μάλιστα περιπτώσεις οι οφειλέτες ήρθαν όχι μόνο σε συνεννόηση με την εταιρεία διαχείρισης για να ρυθμίσουν το δάνειό τους, αλλά αποπλήρωσαν και ένα σημαντικό τμήμα της οφειλής. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση δανειολήπτη με οφειλή 258.000 ευρώ, ο οποίος δεν είχε πληρώσει καμία δόση από το 2014 και δέκα ημέρες πριν από τον πλειστηριασμό κατέθεσε 100.000 ευρώ προκειμένου να ανασταλεί το πρόγραμμα πλειστηριασμού, ρυθμίζοντας παράλληλα το υπόλοιπο της οφειλής, το οποίο έκτοτε εξυπηρετεί κανονικά. Ανάλογη περίπτωση είναι αυτή δανειολήπτη με οφειλή 260.000 ευρώ, χωρίς καμία καταβολή από το 2018, ο οποίος εξόφλησε στο σύνολό του το χρέος του είκοσι ημέρες πριν από τη διενέργεια του πλειστηριασμού.
Πιο «ψαγμένες» είναι οι πρακτικές που χρησιμοποιούν επιχειρηματίες για να αποφύγουν τη ρευστοποίηση της ακίνητης περιουσίας τους, καταφεύγοντας σε διαδικασίες όπως ο εξωδικαστικός μηχανισμός –με βάση το παλαιότερο καθεστώς– ή ακόμη και η πτώχευση στην προσπάθειά τους να πάρουν προληπτικά μέτρα και να κερδίσουν χρόνο, καθυστερώντας τη διαδικασία. Συνήθης είναι επίσης η πρακτική της δήθεν ύπαρξης υποψήφιου επενδυτή που θέλει να αγοράσει την επιχείρηση ή το ακίνητο, αλλά και η προσπάθεια να τεθούν σε προστασία υπό το δίκαιο της εξυγίανσης, ή η μεταβίβαση του ακινήτου στην ελεύθερη εκποίηση από φίλιο τρίτο πρόσωπο.