Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στις διεθνείς σχέσεις, με σημαντικές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομική τάξη. Το ξέσπασμα αυτής της μεγάλης πολεμικής σύρραξης σε ευρωπαϊκό έδαφος, με τις συνεπακόλουθες ανθρώπινες τραγωδίες, ανασύρει στην ήπειρο μνήμες από τις πιο σκοτεινές περιόδους της.
Μέσα σε διάστημα 3 ημερών από την εισβολή, τα κράτη-μέλη του G7, που αποτελείται από τον Καναδά, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, την Ιαπωνία, το Ηνωμένο Βασίλιο και τις ΗΠΑ, επέβαλαν μια σειρά από κυρώσεις εναντίον σε αυτόν που εισέβαλε στην Ουκρανία, ενώ και άλλες χώρες ακολούθησαν το παράδειγμά τους. Οπως είπαμε στο τελευταίο World Economic Outlook, ο πόλεμος και οι συνεπακόλουθες οικονομικές κυρώσεις θα έχουν μεγάλη επίπτωση στην παγκόσμια οικονομία, επιβραδύνοντας την οικονομική δραστηριότητα και αυξάνοντας τις πιέσεις στις τιμές. Σαν ένας σεισμός, το επίκεντρο του πολέμου είναι η Ρωσία και η Ουκρανία. Το οικονομικό πλήγμα σε αυτές τις δύο χώρες είναι απίστευτα μεγάλο. Σύμφωνα με τις προβλέψεις μας, η ουκρανική οικονομία θα συρρικνωθεί έως 35%, ενώ αυτή της Ρωσίας 8,5% το 2022.
Επίσης, η πρώτη επίπτωση του πολέμου αφορά τις τιμές των εμπορευμάτων. Επειδή οι δύο χώρες αποτελούν μεγάλους παραγωγούς και εξαγωγείς πετρελαίου, φυσικού αερίου, μετάλλων και σιτηρών, οι τιμές αυτών των εμπορευμάτων έχουν αυξηθεί, προκαλώντας δυσκολίες σε όλο τον κόσμο και συνεισφέροντας στη σημαντική αύξηση του πληθωρισμού.
Επίσης, οι εμπορικές διαδρομές έχουν διαταραχθεί σε μεγάλο βαθμό με τεράστιες επιπτώσεις στους εμπορικούς εταίρους της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Τα προβλήματα αφορούν την περιοχή του Καυκάσου, την κεντρική Ασία, την ανατολική Ευρώπη και τη Βαλτική, καθώς και ευρύτερα λόγω των διαταραχών στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Ο πόλεμος έχει ακόμη προκαλέσει τεράστια προσφυγική κρίση στην Ευρώπη, με περίπου 6 εκατομμύρια ανθρώπους να εγκαταλείπουν την Ουκρανία σε διάστημα λιγότερο από τρεις μήνες. Τρίτον, ο πόλεμος οδήγησε σε σύσφιγξη των οικονομικών συνθηκών, μέσα από την αποδυνάμωση πολλών οικονομιών και έμμεσα μέσα από την –πιο γρήγορη από το αναμενόμενο– σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής αναπτυγμένων οικονομιών. O πόλεμος φανέρωσε ξαφνικά τη μετατροπή του σε μια «γεωπολιτική τεκτονική πλάκα». O κίνδυνος που υπάρχει είναι πως αυτές οι πλάκες θα κινούνται ξεχωριστά, διασπώντας την παγκόσμια οικονομία σε ξεχωριστά οικονομικά μπλοκ με διαφορετικές ιδεολογίες, πολιτικά συστήματα, τεχνολογικά κριτήρια, διασυνοριακές πληρωμές, εμπορικά συστήματα και νομισματικά αποθέματα. Ο πόλεμος έχει οδηγήσει σε πιο βαθιές και αποκλίνουσες διαδικασίες. Πρέπει να επικεντρωθούμε σε αυτές και να τις καταλάβουμε, εάν θέλουμε να αποτρέψουμε τη διαταραχή της παγκόσμιας οικονομικής τάξης.
Στο πλαίσιο αυτό, η βαθύτερη οικονομική δύναμη που βρίσκεται σε εξέλιξη είναι η άνοδος αναδυόμενων οικονομιών, όπως η Κίνα. Η οικονομική άνοδος της Κίνας και άλλων αγορών αποτελούν μια άμεση επίπτωση της ένταξής τους στην παγκόσμια οικονομία. Το διεθνές εμπόριο και ο ρυθμός ανάπτυξης των οικονομιών σημείωσαν άνοδο τα τελευταία 40 χρόνια, ακριβώς γιατί ο κόσμος δεν είχε χωριστεί σε διαφορετικά τμήματα. Πλέον η άνοδος της οικονομικής ισχύος αυτών των χωρών δεν συμβαδίζει με αντίστοιχη άνοδο της οικονομικής και παγκόσμιας θεσμικής τους ισχύος.
* O κ. Πιερ-Ολιβιέ Γκουρίνχαςείναι οικονομικός σύμβουλοςστο ΔΝΤ και υπεύθυνοςστο τμήμα ερευνών. Το άρθρο αυτό έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό του ΔΝΤ «Χρηματοοικονομικά και ανάπτυξη».