Στρωμένος κόκκινα δάνεια είναι ο νέος Δρόμος του Μεταξιού, το μεγαλύτερο πρόγραμμα έργων υποδομών που έχει αναλάβει ποτέ μια χώρα μόνη της και το πιο επιθετικό στοίχημα εξωτερικής πολιτικής που έχει επιχειρήσει το Πεκίνο από την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας το 1949.
Πολλές από τις αναπτυσσόμενες χώρες που ήλπιζαν να επωφεληθούν από τον εκτεταμένο δανεισμό της Κίνας ανά τον κόσμο, αδυνατούν να εξυπηρετήσουν δάνειά τους συνδεδεμένα με το εγχείρημα του νέου Δρόμου του Μεταξιού. Το αποτέλεσμα είναι να ανέρχονται συνολικά σε 118 δισ. δολάρια τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που έχει χορηγήσει η Κίνα σε αναπτυσσόμενες χώρες, με το μεγαλύτερο μέρος τους να αφορά έργα υποδομής στο πλαίσιο του Δρόμου του Μεταξιού. Και η Κίνα αναγκάζεται να τους χορηγήσει δάνεια «διάσωσης» για να αποτρέψει μείζονα κρίση στο ισοζύγιο πληρωμών.
Οπως διαπίστωσαν οι Financial Times, μια διεξοδική έρευνα στο εγχείρημα που ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ έχει χαρακτηρίσει «σχέδιο του αιώνα», φέρνει στην επιφάνεια «ένα βουνό από κόκκινα δάνεια». Σύμφωνα με στοιχεία του ομίλου ερευνών Rhodium Group, στη διάρκεια μόνον της τελευταίας διετίας, 2020-2021, χρειάστηκε να αναδιαρθρωθούν δάνεια συνολικής αξίας 52 δισ. δολαρίων, που είχαν χορηγήσει κινεζικές τράπεζες στο πλαίσιο του Δρόμου του Μεταξιού. Το ποσό αυτό ήταν υπερτριπλάσιο του αντίστοιχου της αμέσως προηγούμενης διετίας, που ανήλθε σε 16 δισ. δολάρια. Πρόκειται για ραγδαία επιδείνωση και έχει ως αποτέλεσμα να χρήζει αναδιάρθρωσης περίπου το 16% του συνόλου των πιστώσεων που έχουν χορηγήσει κινεζικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Το Πεκίνο αναγκάζεται να χορηγήσει δάνεια «διάσωσης», για να αποτρέψει μείζονα κρίση στο ισοζύγιο πληρωμών.
Η Κίνα έχει αναγκαστεί να αντιμετωπίσει στάσεις πληρωμών σε κρίσιμα δάνεια που έχουν χορηγήσει οι τράπεζές της σε ξένους φορείς. Οπως επισημαίνει όμως η βρετανική εφημερίδα, τώρα το Πεκίνο έχει να αντιμετωπίσει έναν τεράστιο όγκο μη εξυπηρετούμενων δανείων που εγκυμονούν ένα είδος κρίσης χρέους κινεζικής έμπνευσης στο εξωτερικό. Πολλές από τις αναδιαρθρώσεις χρέους περιλαμβάνουν διαγραφές χρέους, μεγάλες επιμηκύνσεις στον χρόνο αποπληρωμής αλλά και μειώσεις των επιτοκίων. Και καθώς αυξάνονταν αδιάκοπα τα κόκκινα δάνεια του Δρόμου του Μεταξιού, η Κίνα αναγκάστηκε να παρέχει επειγόντως πιστώσεις «διάσωσης» σε πολλές από τις κυβερνήσεις που είχε δανείσει, προκειμένου να αποτρέψει μια γενικευμένη και μείζονα κρίση στο ισοζύγιο πληρωμών. Ανάμεσα στις χώρες που έλαβαν τέτοια δάνεια ήταν η Τουρκία, η Αίγυπτος, η Ουκρανία αλλά και η Σρι Λάνκα που βυθίστηκε σε πολιτική και οικονομική κρίση. Οπως επισημαίνουν, πάντως, οικονομολόγοι με γνώση του θέματος, αυτές οι πιστώσεις εκτάκτου ανάγκης αποτρέπουν μεν ένα κύμα πτωχεύσεων, αλλά σε καμία περίπτωση δεν λύνουν τα βαθύτερα οικονομικά προβλήματα πίσω από τα κόκκινα δάνεια. Και βέβαια το μείζον ερώτημα για το Πεκίνο αυτή τη στιγμή είναι κατά πόσον θέλει πραγματικά να παραμείνει στη διαδικασία αυτή και να χορηγεί πιστώσεις διάσωσης.
Χρηματοδοτώντας έργα οδo-ποιίας, σιδηροδρομικά δίκτυα, λιμάνια, αεροδρόμια και γενικώς ευρύτατο φάσμα έργων υποδομής σε όλη τη διάρκεια της περασμένης δεκαετίας, η Κίνα βρέθηκε να ανταγωνίζεται τους μεγάλους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς θεσμούς και κυρίως την Παγκόσμια Τράπεζα. Τώρα, που όλος αυτός ο δανεισμός μετατρέπεται σε μια προσπάθεια να αποτραπούν πτωχεύσεις, ο ρόλος της αρχίζει πραγματικά να μοιάζει με εκείνον που συνήθως διαδραματίζει το ΔΝΤ εφόσον χορηγεί δάνεια εκτάκτου ανάγκης σε περιόδους μεγάλης οικονομικής κρίσης.
Παράλληλα, το πρόβλημα του χρέους και των κόκκινων δανείων που έχει περιβληθεί ο Δρόμος του Μεταξιού έχει υποπέσει στην αντίληψη και των πολιτικών αρχηγών κρατών ανά τον κόσμο. Τον Μάιο, ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου αναφερόμενος στα ιλιγγιώδη δάνεια που έχει χορηγήσει η Κίνα σε φτωχές χώρες και κυρίως σε χώρες της Αφρικής. Ο Γερμανός καγκελάριος προειδοποίησε μάλιστα πως «υπάρχει πραγματικός κίνδυνος μιας νέας μεγάλης κρίσης χρέους στον παγκόσμιο Νότο και θα απορρέει από τα δάνεια που έχει χορηγήσει η Κίνα παγκοσμίως». Η προειδοποίησή του απηχούσε τη γενικότερη ανησυχία που εξέφρασε τον περασμένο μήνα η Παγκόσμια Τράπεζα, όταν προειδοποίησε ότι ίσως οι αναπτυσσόμενες χώρες οδεύουν προς μια κρίση χρέους ανάλογη εκείνης που είχαν βιώσει τη δεκαετία του 1980.