Η Ελλάδα, η διασπορά και η ανάπτυξη

Η Ελλάδα, η διασπορά και η ανάπτυξη

«Η Συμμετοχή της Διασποράς σε Περιόδους Σοβαρής Οικονομικής Κρίσης: Ελλάδα και πέραν» είναι μια επίκαιρη και σημαντική συνεισφορά του ερευνητικού κέντρου SEESOX Διασπορά για τα τεκταινόμενα στη γενέτειρα Ελλάδα, και πέραν αυτής, ενός πρωτότυπου έργου με προτάσεις για τη συμβολή της διασποράς σε περιόδους κρίσης

4' 55" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Η Συμμετοχή της Διασποράς σε Περιόδους Σοβαρής Οικονομικής Κρίσης: Ελλάδα και πέραν» είναι μια επίκαιρη και σημαντική συνεισφορά του ερευνητικού κέντρου SEESOX Διασπορά για τα τεκταινόμενα στη γενέτειρα Ελλάδα, και πέραν αυτής, ενός πρωτότυπου έργου με προτάσεις για τη συμβολή της διασποράς σε περιόδους κρίσης.

Το έργο υπογραμμίζει την ανάγκη για μια μεγαλύτερη εστίαση στις σύγχρονες προοπτικές μιας κυρίαρχης ελληνικής διασποράς και της ενασχόλησής της με την πατρίδα ενώ εξετάζει το πώς η ελληνική οικονομική κρίση έχει επηρεάσει τη σχέση πατρίδας και διασποράς. Ενσωματωμένη σε αυτό το έργο είναι και μια αυστραλιανή διάσταση, με ένα κεφάλαιο της Βασιλικής Χρυσανθοπούλου, με εθνογραφικές ενοράσεις οι οποίες έχουν ως επίκεντρο τη συνύπαρξη της από Καστελλόριζο ορμώμενης αυστραλιανής διασποράς με αυτό το ελληνικό νησί και ο πρωταγωνιστικός ρόλος που μπορεί να παίξει η ομογένεια στην Αυστραλία, η συνεισφορά της οποίας στην πρόοδο και την ευημερία της νέας της πατρίδας είναι τεράστια.

Διαχρονικά, γνωρίζουμε ότι, ως αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης, μία από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα τα περισσότερα έθνη είναι η εν εξελίξει δημιουργία διεθνικών κοινοτήτων και πόλεων, κάτι το οποίο έχει «θολώσει» το διεθνές τοπίο και τη διάκριση μεταξύ ξένων και τοπικών αναγκών. Ιστορικά, η συνεισφορά της ελληνικής διασποράς (σε προηγούμενες κρίσεις στην Ελλάδα) συνδέθηκε με το θετικό της ρόλο ως εμπνεύστριας και υποκινήτριας για τη διάδοση και την ενσωμάτωση βέλτιστα προσαρμοσμένων θεσμών στις επιχειρηματικές δραστηριότητες της γενέτειρας, καθώς το ελληνικό κράτος ήταν αδύναμο και η προσφορά τοπικής επιχειρηματικότητας περιορισμένη, πράγμα που άλλωστε συμβαίνει και σήμερα.

Τα δίκτυα ελληνικής διασποράς εντοπίζονται στον 18ο αιώνα, όταν Έλληνες Φαναριώτες έμποροι και επιχειρηματίες κυριαρχούσαν στο εμπορικό τοπίο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, άριστα δικτυωμένοι με τους κοινωνικούς και θρησκευτικούς θεσμούς για να μεγιστοποιήσουν όχι μόνο τις επιχειρήσεις και τα περιουσιακά τους στοιχεία, αλλά και το πολιτισμικό τους κεφάλαιο. Οι Έλληνες της διασποράς έγιναν ιδιαίτερα εξέχοντες από τον δέκατο όγδοο αιώνα στην ανάπτυξη της τυπογραφίας και του Τύπου και συνετέλεσαν σε μια σημαντική πνευματική αναβίωση  πόλεων μακρινών, όπως η Βιέννη, η Βενετία, η Οδησσός, το Παρίσι και το Άμστερνταμ (Smith, 1999).  Η σημασία των ελληνικών διασπορικών δικτύων προκύπτουν  επίσης κατά τον δέκατο ένατο αιώνα, όταν οι κοινοπραξίες χρηματοδότησης που επιθυμούσαν να επενδύσουν στην Ελλάδα, βασίζονταν σε ένα υπόδειγμα άτυπης δικτύωσης, με την ελληνική διασπορά να παίζει σημαντικό ρόλο (Μπήτρος και Μίνογλου, 2004). Οι χρηματοδότες της διασποράς, μέσω των άτυπων δικτυακών τους συνδέσμων, αλληλεπιδρούν με ελίτ δυτικές τράπεζες, επεκτείνοντας τα ελληνικά διασπορικά δίκτυα για να συμπεριλάβουν και τους Φιλέλληνες με στρατηγικό τρόπο, αντλώντας έτσι σε συνεργασία μαζί τους σημαντικά μακροπρόθεσμα κεφάλαια για την ελληνική κυβέρνηση. Έπαιξαν ένα επιτελικό ρόλο προς την κατεύθυνση αυτή καθώς ήταν εξοικειωμένοι με τις δυτικές επιχειρηματικές πρακτικές ενώ είχαν παράλληλα σημαντικές διασυνδέσεις όπως επίσης και βαθιά γνώση των τοπικών συνθηκών, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο και το κόστος συναλλαγής για τους ξένους. Ωστόσο, παρά την ιστορική σημασία των ελληνικών διασπορικών δικτύων, τα τελευταία χρόνια η ισχύς αυτών των δικτύων έχει μειωθεί σημαντικά και οι πιο πρόσφατες κρίσεις στην Ελλάδα φαίνεται να χαρακτηρίζονται από  μια αδράνεια των δυναμικών κέντρων της ελληνικής διασποράς.

Σήμερα, σημαντικά κέντρα της ελληνικής διασποράς υπάρχουν στη Νέα Υόρκη, το Σικάγο, το Λονδίνο, τη Μελβούρνη, το Τορόντο και άλλα μέρη του κόσμου με που τα χαρακτηρίζει μια κοσμοπολίτικη αίσθηση, μια αρετή που μπορεί να ανοίξει το δρόμο για την ανάπτυξη μιας πιο δυναμικής σχέσης μεταξύ της Ελλάδας και αυτών των κέντρων της ελληνικής διασποράς καθώς οι κοσμοπολίτικες ιδέες ενθαρρύνουν την ατομικότητα και την πολιτιστική πολυμορφία. Παρουσιάζονται και ενσωματώνονται οι Έλληνες και οι Ελληνίδες της διασποράς άριστα σε κάθε τομέα για γενιές και αποτελούν την τέλεια και φυσική γέφυρα μεταξύ των χωρών υποδοχής τους και της Ελλάδας. Η σοβαρή οικονομική κρίση των τελευταίων ετών, η οποία είναι επίσης και μια κρίση αξιών, είναι η τέλεια ευκαιρία να επανεξετάσουμε τους τρόπους δράσης μας και να αναζωογονήσουμε τη σχέση μας: αυτό είναι το κίνητρο που προσφέρει αυτή η πρόσφατη αξιόλογη δημοσίευση του ερευνητικού κέντρου SEESOX.

Σε αυτό το πλαίσιο, αυτή η επίκαιρη δημοσίευση επιδιώκει να ρίξει άπλετο φως στο πώς σοβαρή οικονομική κρίση έχει επηρεάσει τις σχέσεις διασποράς-πατρίδας. Αντιμετωπίζει αυτό το ερώτημα διερευνώντας τη συμμετοχή της διασποράς στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της παρατεταμένης κρίσης της ευρωζώνης μετά το 2009. Με αυτόν τον τρόπο, αντιμετωπίζει την κρίση ως μια κρίσιμη συγκυρία στις σχέσεις της Ελλάδας με τους υπηκόους της στο εξωτερικό. Οι συνεισφέροντες σε αυτό το βιβλίο διερευνούν πτυχές της συμβολής της διασποράς, συμπεριλαμβανομένης της όποιας διακρατικής κινητοποίησης, του πλαισίου ελληνικών μεταρρυθμίσεων, του ρόλου των θεσμών της διασποράς, της πιο πρόσφατης μετανάστευσης λόγω κρίσης, καθώς και συγκρίσεων με άλλες χώρες της Ευρώπης. Παρέχουν στην πορεία μια συναρπαστική και πρωτότυπη διεπιστημονική μελέτη των σύγχρονων ζητημάτων της διασποράς, μέσα από το πρίσμα μιας προηγμένης οικονομίας και δημοκρατίας που αντιμετωπίζει μια παρατεταμένη κρίση και, ως εκ τούτου, αποτελεί μια σημαντική προσθήκη στη βιβλιογραφία για τις ευρωπαϊκές διασπορές.

Η επανεξέταση του ρόλου της ελληνικής διασποράς αποκτά μεγαλύτερη σημασία, δεδομένης της μεταβαλλόμενης δομής των ελληνικών κέντρων διασποράς, όπου η δεύτερη και οι επόμενες γενιές των πρώτων Ελλήνων μεταναστών έχουν γίνει οι κυρίαρχες ομάδες. Αυτό ισχύει και για την Αυστραλία, η οποία φιλοξενεί τη μεγαλύτερη ελληνική διασπορά, όπου κατά την αυστραλιανή απογραφή του 2021, 425.000 άτομα δήλωσαν ότι είναι ελληνικής καταγωγής με μόνο το 22% να έχει γεννηθεί στην Ελλάδα, δηλαδή 92.300, που είναι η λεγόμενη πρώτης γενιάς. Το βιβλίο εξερευνά την αυστραλιανή διάσταση μέσα από μια ενδελεχή εξέταση της σχέσης μεταξύ των Αυστραλών Καστελλοριζιών και της προγονικής τους πατρίδας, το Καστελλόριζο, εστιάζοντας στον αντίκτυπο της πρόσφατης οικονομικής κρίσης στις διαδικασίες συμβολής της  Καστελλοριζιανής διασποράς. Πρόκειται για μια εξαιρετική μελέτη που καταδεικνύει την ανάγκη να συνεχιστεί σε βάθος η σημασία του έθνο-περιφερειακού παράγοντα των Ελλήνων της διασποράς με την προγονική τους περιφέρεια, με επεκτάσεις για την θεσμοθέτηση  μιας συνολικής πολιτικής για τη σχέση διασποράς και πατρίδας.

* Ο κ. Στηβ Μπακάλης είναι Visiting Research Fellow στο Central University of Finance and Economics, Beijing – PRC.

Ειδήσεις σήμερα

Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή