Από την 1η Ιανουαρίου του έτους που ακολουθεί αυτό κατά το οποίο γεννήθηκε η οφειλή αρχίζει να μετράει ο χρόνος μέχρι τη 10ετία, στην περίπτωση παραγραφής οφειλών προς τον ΕΦΚΑ και το ΚΕΑΟ.
Αυτό θα προβλέπει η διάταξη που περιλαμβάνεται στο σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας, προκειμένου εάν περάσουν τα 10 χρόνια, εάν δηλαδή παρέλθει η 31η Δεκεμβρίου του δέκατου έτους μετά το έτος στο οποίο παρασχέθηκε η εργασία ή η υπηρεσία, χωρίς ο ασφαλισμένος ή ο εργοδότης να έχει ειδοποιηθεί με κάποιον τρόπο για την οφειλή του, αυτή θα παραγράφεται. Μάλιστα, οι οφειλές που δημιουργούνται από το 2026 και μετά θα παραγράφονται στα 5 χρόνια. Ετσι, το νομοθετικό πλαίσιο προσαρμόζεται κατ’ αρχάς στην απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, ενώ από την 1η Ιανουαρίου 2027, που η παραγραφή γίνεται πενταετής, ο ΕΦΚΑ εναρμονίζεται και με τα όσα εφαρμόζονται ήδη από τη φορολογική διοίκηση.
Αναλυτικά, σύμφωνα με διευκρινίσεις του υπουργείου Εργασίας, με την προτεινόμενη ρύθμιση εάν η απαίτηση του ΕΦΚΑ δεν βεβαιωθεί (αναζητηθεί) μέσα σε περίοδο 10 ετών, αυτό το χρονικό διάστημα παραγράφεται.
Διευκρινίζεται από το υπουργείο πως οι μισθωτοί δεν θίγονται από την παραγραφή οφειλών του εργοδότη, καθώς η ασφάλιση που αντιστοιχεί στις παραγεγραμμένες οφειλές αυτές εξακολουθεί να τους αναγνωρίζεται. Επιπλέον, οι αυτοαπασχολούμενοι θα μπορούν να καταβάλουν τις οφειλές τους, παρά την παραγραφή, εφόσον το επιθυμούν, προκειμένου να αναγνωρίσουν ως ασφαλιστικό χρόνο το διάστημα που παραγράφηκε. Επίσης, θα υπάρχει ειδική μέριμνα για όσους οφειλέτες ρύθμισαν χρέη πέραν της δεκαετίας, ώστε να μην αδικηθούν παρότι ήταν συνεπείς. Συγκεκριμένα, στις περιπτώσεις αυτές και ύστερα από αίτηση του ενδιαφερομένου, το παραγεγραμμένο ποσό θα αφαιρείται από τη ρύθμιση και τα ποσά που έχουν καταβληθεί θα καλύπτουν την υπόλοιπη οφειλή.
• Παράδειγμα 1. Αυτοαπασχολούμενος που υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης το 2022 οφείλει εισφορές για τα έτη 2002-2011, τις οποίες ο ΕΦΚΑ δεν του έχει καταλογίσει μέχρι τη στιγμή της αίτησης. Οι εισφορές αυτές αφορούν διάστημα πέραν της δεκαετίας και άρα είναι παραγεγραμμένες. Εστω ότι, για να θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα, ο αυτοαπασχολούμενος χρειάζεται ακόμη 5 χρόνια ενσήμων. Τότε έχει τη δυνατότητα να πληρώσει τα 5 από τα 10 παραγεγραμμένα χρόνια, ώστε να τα αναγνωρίσει ως ασφαλιστικό χρόνο.
Αντιθέτως, εάν ο ΕΦΚΑ είχε προβεί σε κοινοποίηση προς τον ασφαλισμένο της βεβαίωσης οφειλής των εν λόγω εισφορών εντός δεκαετίας από τη γένεσή της (γεγονός που διακόπτει τον χρόνο παραγραφής) τότε ο ασφαλισμένος οφείλει το σύνολο των εισφορών.
• Παράδειγμα 2. Το 2019 βεβαιώθηκε και στη συνέχεια, με αίτηση του ασφαλισμένου, ρυθμίστηκε οφειλή του 2008, η οποία με την εν λόγω διάταξη αναφέρεται σε διάστημα πέραν της δεκαετίας και άρα καθίσταται παραγεγραμμένη. Ο οφειλέτης αυτός μπορεί, με αίτησή του, να ζητήσει τη διακοπή της ρύθμισης και τη διαγραφή της υπολειπόμενης οφειλής του. Μπορεί, όμως, να συνεχίσει να εξυπηρετεί τη ρύθμιση, ώστε να του αναγνωρισθεί ο ασφαλιστικός χρόνος που αντιστοιχεί στην οφειλή.
Προσοχή όμως. Οπως ξεκαθαρίζει το υπουργείο Εργασίας, εάν κάποιος δεν πληρώσει μέσα στη δεκαετία τις οφειλές του, αυτό δεν σημαίνει ότι αυτές «σβήνονται». Η παραγραφή διακόπτεται κάθε φορά που ο ασφαλισμένος ειδοποιείται ότι οφείλει ασφαλιστικές εισφορές. Μάλιστα, σε μια τέτοια περίπτωση, η δεκαετία ξεκινάει εκ νέου από την ειδοποίηση.
Παράδειγμα 3. Αν κάποιος οφείλει ασφαλιστικές εισφορές για την άσκηση ελεύθερου επαγγέλματος το 2018 και δεν τις έχει καταβάλει, η παραγραφή της οφειλής του ξεκινάει από την 1η Ιανουαρίου 2019. Εάν δεν έχει ειδοποιηθεί ότι χρωστά μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2029, η απαίτηση παραγράφεται. Εάν όμως βεβαιωθεί η οφειλή και του έλθει ατομική ειδοποίηση στις 5 Οκτωβρίου 2021, η παραγραφή εκτείνεται μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2032. Εάν στη συνέχεια γίνει κάποια πράξη διοικητικής εκτέλεσης (λ.χ. κατάσχεση κάποιου περιουσιακού στοιχείου) στις 10 Μαρτίου 2030, η παραγραφή εκτείνεται μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2041.
Στην πράξη, η παραγραφή διακόπτεται όταν ο ΕΦΚΑ ή το ΚΕΑΟ ειδοποιήσει με οποιονδήποτε τρόπο τον ασφαλισμένο για την οφειλή: με δικαστικό επιμελητή/κλητήρα, επιστολή, ηλεκτρονική ειδοποίηση ή λάβει μέτρο διοικητικής εκτέλεσης για την είσπραξή της (κοινοποίηση ατομικής βεβαίωσης, κατάσχεση, πλειστηριασμός κ.λπ.).