Ενα εκρηκτικό μείγμα απειλεί τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, καθώς εν μέσω της ενεργειακής κρίσης και όσων κινδύνων αυτή εγκυμονεί, οι βιομηχανίες της αγωνίζονται να παραμείνουν ανταγωνιστικές και την ίδια στιγμή αντιμετωπίζουν μεγάλη έλλειψη εργατικού δυναμικού. Οι ελλείψεις εξειδικευμένου προσωπικού, συνεπακόλουθο της γήρανσης του πληθυσμού που επιδεινώθηκε από την πανδημία, πλήττουν ιδιαίτερα μεγάλες βιομηχανίες του μεταποιητικού τομέα, από την Airbus SE μέχρι τους γερμανικούς κολοσσούς BMW AG και BASF SE. Οι τελευταίες έρευνες φέρουν το 50% των γερμανικών βιομηχανιών να μειώνει την παραγωγή εξαιτίας ανεπάρκειας προσωπικού. Εκτιμάται μάλιστα πως οι ελλείψεις αυτές και οι συνεπακόλουθες μειώσεις παραγωγής κοστίζουν στη γερμανική οικονομία περίπου 86 δισ. ευρώ τον χρόνο.
Σύμφωνα με τον Στέφαν Σάουερ, ειδικό επί θεμάτων αγοράς εργασίας στο οικονομικό ινστιτούτο Ifo του Μονάχου, «μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα το πρόβλημα θα γίνεται διαρκώς χειρότερο». Η Κομισιόν εκτιμά, άλλωστε, πως το μεγαλύτερο πρόβλημα έλλειψης εργατικών χεριών από όλες τις μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες αντιμετωπίζει η Γερμανία για πολλούς και διάφορους λόγους, αλλά με κυριότερη αιτία το δημογραφικό πρόβλημα: υπολογίζεται πως στη Γερμανία οι ελλείψεις προσωπικού ανέρχονται σε 360.000 έως 380.000 άτομα τον χρόνο, που εκτιμάται πως θα φθάσουν τα 500.000 στο τέλος της δεκαετίας.
Φέτος η Airbus αναγκάστηκε να ακυρώσει τα σχέδιά της για την παραγωγή 720 αεροσκαφών τύπου Α320 στο Αμβούργο, εν μέρει εξαιτίας της ανεπάρκειας εργατικών χεριών. Το αποτέλεσμα ήταν να υποχωρήσει η μετοχή της . Η εταιρεία δυσκολεύεται να βρει ηλεκτρολόγους, μηχανικούς και προσωπικό εξειδικευμένο για την εγκατάσταση του εξοπλισμού στις καμπίνες των αεροσκαφών, γι’ αυτό και αναζητεί επίμονα προσωπικό. Στο μεταξύ, η πόλη του Αμβούργου διοργανώνει εκστρατεία με προϋπολογισμό 400.000 ευρώ για να προσελκύσει εργατικό δυναμικό από τη Δανία και να καλύψει μέρος των ελλείψεών της, που υπερβαίνουν τις 20.000 άτομα. Μεγάλες προσπάθειες για να διασφαλίσει προσωπικό καταβάλλει, άλλωστε, η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία. Προσφάτως η BMW τοποθέτησε 75.000 υπαλλήλους της σε προγράμματα κατάρτισης σε νέες τεχνολογίες παραγωγής, που προβλέπουν υψηλό επίπεδο ψηφιοποίησης και αυτοματισμού. Ο κολοσσός των εξαρτημάτων αυτοκινήτων, η Continental AG, μετέφερε επίσης το 10% του προσωπικού της στις δικές της δομές τεχνολογικής κατάρτισης.
Υπολογίζεται πως οι ελλείψεις εργαζομένων ανέρχονται σε 360.000 έως 380.000 τον χρόνο.
Στο μεταξύ, η απότομη αύξηση του κόστους της εργασίας μπορεί να λειτουργεί μεν ως δέλεαρ για τους εργαζομένους, αλλά για τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία συνεπάγεται πλήγμα στην ανταγωνιστικότητά της που έρχεται στη χειρότερη στιγμή. Ειδικότερα, όσες βιομηχανίες της Γερμανίας είναι εντάσεως ενέργειας, όπως οι χημικές βιομηχανίες, οι βιομηχανίες υαλουργίας και κεραμικών, έχουν ήδη δει να εξανεμίζονται τα περιθώρια κέρδους τους εξαιτίας της εκτόξευσης του κόστους ενέργειας. Ορισμένες έχουν, άλλωστε, αναγκαστεί να κλείσουν μονάδες παραγωγής ή να μεταφέρουν μέρος της παραγωγής τους στο εξωτερικό. Η ανεπάρκεια προσωπικού, όμως, αυξάνει την πίεση. Τον περασμένο μήνα ο πληθωρισμός στη χώρα σημείωσε άλμα στο 10,9%, που ήταν το υψηλότερο ποσοστό από τον Ιανουάριο του 2022, οπότε το ευρώ αποτέλεσε το νόμισμα της Γερμανίας. Την ίδια στιγμή οι ελλείψεις εργατών προσφέρουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στους εργαζομένους, με τους υπαλλήλους του δημόσιου τομέα να διεκδικούν αυξήσεις μισθών 10,5% και τους εργαζομένους στον τομέα του μετάλλου να ζητούν αυξήσεις 8%. Σε περίπτωση μεγάλων αυξήσεων στις αποδοχές των εργαζομένων θα επιταχυνθεί ο πληθωρισμός και θα εξωθεί η ΕΚΤ σε νέες και ίσως επιθετικότερες αυξήσεις επιτοκίων, τη στιγμή που θα επιδεινώνεται η οικονομία.
Ο Φέλιξ Χέφνερ, οικονομολόγος στην UBS της Φρανκφούρτης, εκτιμά πως οι μισθοί στη Γερμανία θα αυξηθούν έως 3,5% μέχρι τα τέλη του επόμενου έτους. Οπως τονίζει ο ίδιος, «οι υψηλές τιμές της ενέργειας και οι ελλείψεις εξειδικευμένου προσωπικού αποτελούν σίγουρα εμπόδιο στην πρόοδο της γερμανικής βιομηχανίας». Εκτιμά μάλιστα πως θα έχουν καλύτερη παραγωγική δυνατότητα στο μέλλον όσες χώρες έχουν καλύτερο δημογραφικό προφίλ όπως, για παράδειγμα, η Γαλλία. Οι βιομηχανίες αναγκάζονται να γίνουν ευρηματικές. Ορισμένες εγκαθιστούν στις μονάδες παραγωγής εργονομικό εξοπλισμό που διατηρεί το προσωπικό σε καλή φυσική κατάσταση στις ηλικίες άνω των 60. Αλλες δίνουν στο προσωπικό τους τη δυνατότητα να εργάζονται τέσσερις αντί για πέντε ημέρες την εβδομάδα και άλλες τους προσφέρουν προνόμια, όπως οργανωμένες εκδρομές για ακραία σπορ, όπως την πτώση με αλεξίπτωτο.
Το πρόβλημα είναι πολύ οξύτερο στις μικρές επιχειρήσεις, που αποτελούν σημαντικούς κρίκους στις εφοδιαστικές αλυσίδες των μεγαλύτερων γερμανικών βιομηχανιών. Στη Σαξονία η εταιρεία Gemeinhardt Geruestbau GmbH έχει επινοήσει έναν εξαιρετικά πρωτότυπο τρόπο για να προσελκύσει ταλέντα: τους προσφέρει την εμπειρία μιας πτώσης με αλεξίπτωτο αμέσως μετά την υπογραφή συμβολαίου. Τον Αύγουστο η εταιρεία πήρε τρεις εκπαιδευμένους σε μια περιοχή ιδιωτικών πτήσεων για να τους προσφέρει αυτή την εμπειρία. Οπως δηλώνει ο επικεφαλής της εταιρείας, Ντερκ Εκχαρτ, «πρόκειται για ακριβό δώρο, αλλά βοηθάει την κατάσταση».