ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Το πακέτο μέτρων που εισηγείται η Κομισιόν για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών στην ενέργεια και την εξασφάλιση της ασφάλειας εφοδιασμού ανακοίνωσαν χθες από το Στρασβούργο σε κοινή συνέντευξη Τύπου η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον και η επίτροπος για την Οικονομική Σταθερότητα, Μέιριντ Μακγκίνες. Οπως είχε αναφέρει προηγουμένως η «Κ», πρόκειται για ένα πακέτο τριών πυλώνων που στοχεύει στη συγκέντρωση της ζήτησης για κοινές ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου, στην αντιμετώπιση της αστάθειας και της ανοδικής πορείας των τιμών του και στην εξασφάλιση ότι οι ροές αερίου θα συνεχίσουν προς την Ευρώπη άνευ κλυδωνισμών.
Οπως ανέφερε η κ. Φον ντερ Λάιεν, πρόκειται για μια σειρά από έκτακτα και προσωρινά μέτρα, τα οποία θα μπορούσαν να ανοίξουν τον δρόμο προς μία πραγματική ενεργειακή ένωση των «27». Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα εξετάσουν την πρόταση της Επιτροπής κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 20-21 Οκτωβρίου, ενώ περαιτέρω λεπτομέρειες του πακέτου θα συζητηθούν με τους Ευρωπαίους υπουργούς κατά τη διάρκεια του Συμβουλίου Ενέργειας στις 25 του μηνός.
Το πλαφόν
Η κ. Φον ντερ Λάιεν εξέφρασε την πεποίθησή της ότι τα προτεινόμενα μέτρα θα αντιμετωπιστούν με ευρεία υποστήριξη από τα κράτη-μέλη, καθώς η πρόταση διαμορφώθηκε ύστερα από σειρά εντατικών διαβουλεύσεων και πλέον διαφαίνεται σύγκλιση σε αρκετά ζητήματα. «Υπάρχει ευρεία υποστήριξη για τις κοινές αγορές, ευρεία υποστήριξη για την εξοικονόμηση ενέργειας και την αποδοτικότητα –διότι οι ηγέτες βλέπουν ότι υπάρχει θετικό αποτέλεσμα– υπάρχει επίσης στήριξη για τα μέτρα αλληλεγγύης […] ότι πρέπει να θεσπίσουμε κανόνες –όλα αυτά οδεύουν προς τη σωστή κατεύθυνση», ανέφερε. «Το θέμα του πλαφόν ήταν δύσκολο στην αρχή, αλλά όσο περισσότερο εμβαθύνουμε, όσο περισσότερο διερευνούμε τις δυνατότητες, τόσο περισσότερο μπορούμε να πείσουμε τα κράτη-μέλη να συνεργαστούν μαζί μας σε αυτήν τη λύση», πρόσθεσε. «Hταν πρώτα σημαντικό να σταθεροποιήσουμε την αγορά […] τώρα είμαστε έτοιμοι να δώσουμε ένα σαφές μήνυμα ότι είμαστε πρόθυμοι να είμαστε αξιόπιστοι συνεργάτες, αλλά όχι πλέον με οποιοδήποτε τίμημα», κατέληξε.
Η πλατφόρμα
Η πλατφόρμα θα επιτρέπει σε αγοραστές από όλη την Ε.Ε. να υποβάλλουν από κοινού αίτημα για την αγορά αερίου με βάση τις ανάγκες τους.
Αναλυτικότερα, ως προς τη λειτουργία των μέτρων, η πλατφόρμα κοινών αγορών φυσικού αερίου θα επιτρέπει σε αγοραστές από όλη την Ε.Ε. και τα συμβαλλόμενα μέρη της ενεργειακής κοινότητας να υποβάλλουν από κοινού αίτημα για την αγορά φυσικού αερίου με βάση τις ανάγκες τους. Η ζήτηση αερίου από τις κοινοπραξίες αυτές θα δηλώνεται σε μία πλατφόρμα, την οποία θα διαχειρίζεται πάροχος υπηρεσιών συμβεβλημένος με την Επιτροπή, ο οποίος και θα αναζητεί προσφορές μέσω διαγωνισμού για την ικανοποίηση του αιτήματος. Με αυτόν τον τρόπο, τα κράτη-μέλη δεν θα ανταγωνίζονται στην αγορά φυσικού αερίου μεταξύ τους και κατ’ επέκτασιν δεν θα προκαλούν περαιτέρω αύξηση των τιμών. Η Επιτροπή έχει προτείνει την υποχρεωτική συμμετοχή των κρατών-μελών για τη συγκέντρωση τουλάχιστον του 15% των μονάδων αποθήκευσης φυσικού αερίου.
Παράλληλα, η πρόταση της Επιτροπής σκιαγραφεί την πορεία προς τη δημιουργία ενός νέου ευρωπαϊκού σημείου αναφοράς, που θα βασίζεται στις τιμές του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), ως αντίποδα στο TTF, τον μεγαλύτερο κόμβο συναλλαγών φυσικού αερίου, ο οποίος, ωστόσο, λειτουργεί κυρίως με βάση το φυσικό αέριο που μεταφέρεται μέσω αγωγών. Καθώς μετά την έναρξη του πολέμου η Ε.Ε. βασίζεται σε εισαγωγές LNG, το TTF δεν αντικατοπτρίζει πλέον την πραγματική κατάσταση της αγοράς και επιτρέπει στο ρωσικό αέριο, που φτάνει στην Ευρώπη μέσω αγωγών, να επηρεάζει αδικαιολόγητα τις τιμές. Ο Οργανισμός για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) έχει επιφορτιστεί με τη δημιουργία ενός εργαλείου αξιολόγησης των τιμών του LNG το αργότερο δύο εβδομάδες μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού, και έως τις 31 Μαρτίου με τη δημιουργία του νέου σημείου αναφοράς. Εν αναμονή του νέου οροσήμου, θα ισχύσει ως δικλίδα ασφαλείας ένα δυναμικό πλαφόν στις συναλλαγές του TTF, το οποίο θα ενεργοποιείται μόνο σε περιπτώσεις υπερβολικής αύξησης των τιμών ως διορθωτικός μηχανισμός.
Ο «διακόπτης»
Ταυτόχρονα, για την προστασία των εκμεταλλευτών ενέργειας από την αστάθεια των τιμών, η Επιτροπή προτείνει έναν «διακόπτη» για τη διαχείριση της ενδοημερήσιας αστάθειας.
Επίσης, η πρόταση θέτει ένα πλαίσιο κανόνων αλληλεγγύης και τιμολόγησης σε περίπτωση ελλείψεων φυσικού αερίου ελλείψει διμερών συμφωνιών. Υπό το ισχύον πλαίσιο αλληλεγγύης, τα κράτη-μέλη μπορούν να συνδέονται με συμφωνίες στήριξης σε περίπτωση ανάγκης, ωστόσο η Επιτροπή ανέφερε ότι έχουν υπογραφεί μόλις έξι από τις 40 πιθανές. Τέλος, υπό εξέταση βρίσκεται η χορήγηση του 10% του Ταμείου Συνοχής για την περίοδο 2014 2020, αξίας περίπου 40 δισ. ευρώ για τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων, που πλήττονται από την ενεργειακή κρίση, ενώ η Επιτροπή σχεδιάζει την υποβολή νέων προτάσεων για την ενεργειακή μετάβαση στο πλαίσιο του RePowerEU.