Η ΔΕΠΑ Εμπορίας πρωταγωνιστεί στις προσπάθειες για τη διασφάλιση της ενεργειακής επάρκειας και συγκράτησης των τιμών και δεν θα μπορούσε να ήταν αλλιώς, αφού πρόκειται για τον βασικό προμηθευτή φυσικού αερίου της χώρας. Καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης στηρίζει και τη γειτονική Βουλγαρία, όπως έκανε και στις κρίσεις εφοδιασμού ρωσικού αερίου το 2009 και το 2014, ενώ μέχρι στιγμής έχει στηρίξει νοικοκυριά και επιχειρήσεις απορροφώντας μεγάλο μέρος των διεθνών ανατιμήσεων στο φυσικό αέριο. Ο διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΠΑ Εμπορίας, Κώστας Ξιφαράς, μιλάει στην «Κ» για τα ζητήματα επάρκειας και τιμών και φωτίζει με τη βαθιά γνώση της διεθνούς αγοράς που διαθέτει εκ της ιδιότητάς του, το θολό ενεργειακό τοπίο εντός και εκτός της χώρας. Αναφέρεται επίσης στις προοπτικές ανάπτυξης της ΔΕΠΑ Εμπορίας μέσω της επέκτασής της στις ΑΠΕ και της συμμετοχής της σε νέα μονάδα φυσικού αερίου.
Η Ελλάδα, σύμφωνα με τον κ. Ξιφαρά, δεν θα αντιμετωπίσει ελλείψεις αερίου. Η συμφωνία που υπέγραψε πρόσφατα η ΔΕΠΑ με τη γαλλική Total Energies «εξασφαλίζει τη χώρα μας ακόμη και στο ακραίο σενάριο της πλήρους διακοπής των προμηθειών φυσικού αερίου από τη Ρωσία».
Σε σχέση με τις τιμές, εκτιμά ότι η διάρκεια της τρέχουσας αποκλιμάκωσης θα εξαρτηθεί από το πόσο βαρύς θα είναι ο χειμώνας, εάν θα συνεχιστεί η ροή του ρωσικού αερίου και από το εάν η Ε.Ε. θα καταφέρει να εξασφαλίσει νέες πηγές τροφοδοσίας. Μεσοπρόθεσμα, σε διάστημα 2-3 ετών, οι τιμές –σύμφωνα με τον κ. Ξιφαρά– θα προσεγγίσουν ξανά τα ιστορικά τους επίπεδα.
Σχολιάζοντας τις προτάσεις της Ε.Ε., τονίζει ότι υιοθετώντας τις προτάσεις της ελληνικής κυβέρνησης και του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, «στέλνει ένα σαφές μήνυμα στους ισχυρούς παράγοντες της αγοράς ότι το κερδοσκοπικό πάρτι τελειώνει», ενώ σε σχέση με τις κοινές προμήθειες φυσικού αερίου επισημαίνει ότι θα πρέπει να συμπεριλάβουν και τις ιδιωτικές εταιρείες και όχι μόνο τα κράτη-μέλη.
– Η Ε.Ε. με καθυστέρηση πολλών μηνών, από τον Μάρτιο που υποβλήθηκε για πρώτη φορά από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, έχει με έναν τρόπο συμπεριλάβει την ελληνική πρόταση για επιβολή πλαφόν στο TTF στις προτάσεις της για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης. Πόσο αποτελεσματική μπορεί να είναι μια βραχύβια εφαρμογή τριών μηνών που προτείνει;
– Είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση το οποίο δεν ήταν καθόλου δεδομένο, αν αναλογιστούμε τις ισχυρές αντιδράσεις ορισμένων κρατών-μελών μέχρι και την τελευταία στιγμή. Σε συνδυασμό με το πλαφόν στις ενδοημερήσιες διακυμάνσεις των παραγώγων προϊόντων ενέργειας (που επίσης θα περιορίσει την κερδοσκοπία), αλλά και τη μείωση της ζήτησης τους τελευταίους μήνες, θα συμβάλει στη συγκράτηση των τιμών.
Η τρίμηνη διάρκεια είναι ένας συμβιβασμός, αποσκοπεί στο να καθησυχάσει τις ανησυχίες των εν λόγω κρατών ότι το πλαφόν ενδέχεται να επηρεάσει την ασφάλεια εφοδιασμού της Ευρώπης, μειώνοντας την προσφορά φυσικού αερίου. Οταν αυτοί οι φόβοι αποδειχθούν αβάσιμοι, το μέτρο πιθανότατα θα διατηρηθεί. Το σημαντικότερο, ωστόσο, είναι ότι η Ε.Ε. υιοθετεί πλέον τους δύο πυλώνες της ενεργειακής πολιτικής που υποστηρίζουν όλο αυτό το διάστημα η ελληνική κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός, δηλαδή την ασφάλεια εφοδιασμού και τις προσιτές τιμές ενέργειας για τους Ευρωπαίους καταναλωτές και στέλνει ένα σαφές μήνυμα στους ισχυρούς παράγοντες της αγοράς, ότι το κερδοσκοπικό πάρτι τελειώνει.
– Πώς μπορεί να επηρεάσει την ελληνική αγορά το μέτρο της «ευρωπαϊκής αλληλεγγύης»; Τι προτεραιότητες βάζει για τα κράτη-μέλη; Και τι είναι αυτό που έρχεται να λύσει ουσιαστικά; Να προλάβει ίσως τον πανικό που θα προκληθεί για ένα φορτίο LNG;
– Η αλληλεγγύη είναι θεμέλιος λίθος της Ευρωπαϊκής Ενωσης γι’ αυτό και η εταιρεία μας συμβάλλει ουσιαστικά στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της γειτονικής Βουλγαρίας, όχι μόνο σήμερα αλλά και στο παρελθόν (2009, 2014).
Σε δύο-τρία χρόνια οι τιμές του φυσικού αερίου θα προσεγγίσουν ξανά τα ιστορικά τους επίπεδα.
Το συγκεκριμένο μέτρο αφορά ακραίες περιπτώσεις, όταν δηλαδή κάποια χώρα αντιμετωπίσει έκτακτη και μεγάλη έλλειψη σε φυσικό αέριο, τα υπόλοιπα μέλη της Ε.Ε. είναι αυτονόητο ότι θα πρέπει να τη συνδράμουν, στον βαθμό, ασφαλώς, των δυνατοτήτων τους.
Εχει επίσης προληπτικό χαρακτήρα να αποτρέψει, όπως επισημαίνετε, τον πανικό. Αν οι αγορές «γνωρίζουν» ότι τυχόν τέτοιες ανάγκες θα καλυφθούν αυτόματα από τον μηχανισμό της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, δεν θα αντιδράσουν σπασμωδικά προκαλώντας μια νέα εκτόξευση των τιμών, που θα είναι επιζήμια για όλους. Αρα, μόνο επωφελές μπορεί να είναι για την Ευρώπη και κάθε χώρα ξεχωριστά, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης.
– Εχετε εξασφαλίσει αρκετές ποσότητες αερίου για να καλυφθεί η ζήτηση το επόμενο διάστημα ή θα χρειαστούν περικοπές στην κατανάλωση; Υπό ποιες προϋποθέσεις δεν θα φτάσουμε σε αυτό το σημείο;
– Ως ΔΕΠΑ Εμπορίας έχουμε, σε στενή συνεργασία με το ΥΠΕΝ και τον υπουργό κ. Σκρέκα, προχωρήσει σε όλες τις ενέργειες που εγγυώνται την ενεργειακή επάρκεια της Ελλάδας απέναντι σε κάθε ενδεχόμενο. Η πρόσφατη συμφωνία μας με την Total Energies για την προμήθεια δύο φορτίων LNG ύψους 10 TWh τον μήνα, μέχρι τον Μάρτιο του 2023, εξασφαλίζει τη χώρα μας ακόμη και στο ακραίο σενάριο της πλήρους διακοπής των προμηθειών φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Ανάλογες συμφωνίες διαπραγματευόμαστε και με άλλους προμηθευτές.
Η Ελλάδα επομένως δεν θα αντιμετωπίσει ελλείψεις ενέργειας. Μπορούμε όμως και πρέπει να μειώσουμε την κατανάλωση εθελοντικά. Η εξοικονόμηση ενέργειας είναι ευεργετική για τον οικογενειακό προϋπολογισμό, την εθνική οικονομία και το περιβάλλον, για αυτό και πρέπει να γίνει μέρος της κουλτούρας μας.
– Η ΔΕΠΑ Εμπορίας, εκτός από προμηθευτής αερίου συμμετέχει και σε μεγάλα έργα υποδομών, όπως το FSRU Αλεξανδρούπολης και ο IGB, που ξεκίνησε ήδη να λειτουργεί. Εχει κάνει όμως και τις πρώτες κινήσεις για τον μετασχηματισμό της σε μια πλήρη ενεργειακή εταιρεία και αναφέρομαι στην είσοδό της στον τομέα των ΑΠΕ. Σε ποια φάση ανάπτυξης βρίσκονται αυτά τα έργα και ποιες είναι οι επόμενες επενδυτικές κινήσεις;
– Η καθετοποίηση και η διαφοροποίηση του χαρτοφυλακίου είναι προϋπόθεση για να αντέξει και να αναπτυχθεί μια ενεργειακή εταιρεία στο νέο πολύ πιο ανταγωνιστικό περιβάλλον που διαμόρφωσε η απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας και τώρα η διεθνής ενεργειακή κρίση. Αυτόν τον σχεδιασμό υπηρετούμε από την πρώτη στιγμή που αναλάβαμε το τιμόνι της ΔΕΠΑ Εμπορίας. Διαβλέποντας την ανάγκη της Ε.Ε. να διαφοροποιήσει τις πηγές εφοδιασμού της, αλλά και τις τάσεις στην αγορά, ιδίως την αναβάθμιση της σημασίας του LNG, συμμετείχαμε από νωρίς στο FSRU Αλεξανδρούπολης, το οποίο σε συνέργεια με τον IGB καθιστά τη Βόρεια Ελλάδα διεθνή κόμβο φυσικού αερίου.
Παράλληλα, απαντώντας στη διπλή πρόκληση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της απολιγνιτοποίησης, εισήλθαμε στην αγορά των ΑΠΕ μέσω της θυγατρικής μας, North Solar, η οποία αναπτύσσει φωτοβολταϊκά ισχύος 500 MW στη Δυτική Μακεδονία. Τα έργα αυτά μάλιστα είναι σε προχωρημένο στάδιο ωριμότητας και αναμένεται να λάβουν οριστικές προσφορές όρων σύνδεσης τους επόμενους μήνες. Επιπλέον, πρόσφατα αποκτήσαμε την εταιρεία New Spes Concept, η οποία αναπτύσσει 14 φωτοβολταϊκά πάρκα σε διάφορες περιοχές της χώρας, αυξάνοντας την ισχύ μας στα 732 MW, με στόχο σύντομα να ξεπεράσουμε το 1 GW.
Τέλος, είμαστε σε συνομιλίες για τη συμμετοχή μας στην ανάπτυξη μιας σύγχρονης μονάδας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με καύσιμο το φυσικό αέριο. Η ΔΕΠΑ, όπως γνωρίζετε, έχει μέσω της θυγατρικής της (Φυσικό Αέριο – Ελληνική Εταιρεία Ενέργειας) ισχυρή παρουσία στη λιανική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Oλες μας οι πρωτοβουλίες στον τομέα αυτό –επέκταση σε ΑΠΕ και σε θερμικές μονάδες– γίνονται για να εξασφαλίσουμε ακόμη πιο φθηνή ενέργεια για τους πελάτες της θυγατρικής μας και να ενισχύσουμε περαιτέρω τη θέση μας στη συγκεκριμένη, ιδιαιτέρως ανταγωνιστική, αγορά.
Μία δήλωση της ρωσικής ηγεσίας αρκεί για να απογειώσει ξανά τις τιμές
– Πώς εξηγείτε τη μεταβλητότητα των τιμών του φυσικού αερίου; Γίνονται κερδοσκοπικά παιχνίδια; Πού οφείλεται η αποκλιμάκωση των τιμών το τελευταίο διάστημα και πόσο βλέπετε να διαρκεί αυτή η «ανάπαυλα»;
– Η έντονη μεταβλητότητα των τιμών σχετίζεται με την επανεκκίνηση των οικονομιών μετά την πανδημία, την αβεβαιότητα που προκαλεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, τη μείωση των ροών από τη Ρωσία, καθώς και την πιθανότητα πλήρους διακοπής τους. Πάνω σε αυτό το έδαφος αναπτύσσεται προφανώς και η κερδοσκοπία, εκμεταλλευόμενη τα προβλήματα στην αρχιτεκτονική της αγοράς (ΤΤF), ιδίως όσον αφορά τα παράγωγα και τις συναλλαγές χωρίς φυσική παράδοση. Αρκεί πλέον μία δήλωση της ρωσικής ηγεσίας ή μια προγραμματισμένη διακοπή της ροής από την Gazprom για να απογειωθούν οι τιμές.
Η τελευταία αποκλιμάκωση οφείλεται κυρίως στην υψηλή πληρότητα των αποθηκών φυσικού αερίου στην Ευρώπη (άνω του 90%), στην επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας και στην επιβολή νέων περιοριστικών για την αντιμετώπιση της πανδημίας στην Κίνα, που οδήγησαν σε πτώση της ζήτησης τους προηγούμενους μήνες, αλλά και σε αύξηση της προσφοράς LNG στην Ε.Ε.
Σημαντικό ρόλο επίσης έπαιξαν οι παρεμβάσεις στο TTF που περιορίζουν την έκταση της κερδοσκοπίας, τις οποίες οι αγορές φαίνεται να είχαν προεξοφλήσει. Η διάρκειά της θα εξαρτηθεί από το πόσο βαρύς θα είναι ο χειμώνας, αν το ρωσικό αέριο θα συνεχίσει να έρχεται, έστω και σε μειωμένες ποσότητες, και αν η Ε.Ε. θα καταφέρει να εξασφαλίσει νέες πηγές τροφοδοσίας. Και φυσικά, από το πόσο θα αποδώσουν τα μέτρα που αποφάσισε η πρόσφατη Σύνοδος Κορυφής.
Μεσοπρόθεσμα, ωστόσο, οι τιμές του φυσικού αερίου θα υποχωρήσουν ακόμη περισσότερο και αυτό γιατί ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη σημαντικές επενδύσεις και νέα κοιτάσματα αναπτύσσονται σε όλο τον κόσμο. Παράλληλα, λόγω της επέκτασης των ΑΠΕ, η ζήτηση περιορίζεται ή δεν αναμένεται να αυξηθεί με τους ρυθμούς που αυξανόταν μέχρι πριν από ένα έτος. Σε δύο-τρία χρόνια, λοιπόν, που οι επενδύσεις αυτές θα αρχίσουν να αποδίδουν, οι τιμές του φυσικού αερίου θα προσεγγίσουν ξανά τα ιστορικά τους επίπεδα.
Δεν πρέπει, όμως, να ξεχνάμε πόσο καθοριστικός υπήρξε ο ρόλος του φυσικού αερίου στην ανάπτυξη, στην ανταγωνιστικότητα και στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης τις τελευταίες δεκαετίες. Η σημασία του επομένως θα πρέπει να αποτιμηθεί ιστορικά και όχι με βάση τη φωτογραφία της στιγμής, που χαρακτηρίζεται από την τρέχουσα ενεργειακή κρίση.
– Γνωρίζοντας την παγκόσμια αγορά, μπορεί να καλυφθεί το κενό του ρωσικού αερίου εάν η Μόσχα αποφασίσει να κλείσει τη στρόφιγγα; Οι κοινές προμήθειες φυσικού αερίου πόσο μπορούν να ρίξουν τις τιμές, δεδομένης της στενότητας που επικρατεί παγκοσμίως;
– Πριν από ένα χρόνο το ρωσικό αέριο αντιστοιχούσε στο 40% της κατανάλωσης στην Ευρώπη, σήμερα το ποσοστό αυτό έχει πέσει στο 9%. Επιπλέον, οι αποθήκες φυσικού αερίου στην Ευρώπη είναι σχεδόν γεμάτες, άρα είμαστε σε καλό δρόμο. Μια ολοκληρωτική διακοπή της τροφοδοσίας από τη Ρωσία σίγουρα θα δημιουργήσει προβλήματα, ωστόσο, τα κράτη-μέλη και η Ευρωπαϊκή Ενωση συλλογικά έχουν επεξεργαστεί λύσεις και για ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Οσον αφορά τις κοινές προμήθειες, αυτές μπορούν να ισχυροποιήσουν τη θέση της Ευρώπης στην παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου. Αντί να ανταγωνίζονται μεταξύ τους, οι ευρωπαϊκές χώρες θα διαπραγματεύονται από κοινού με τους μεγάλους προμηθευτές, εξασφαλίζοντας καλύτερες τιμές – με βάση πάντα με τα δεδομένα της αγοράς.
Μπορούν επίσης να αποδειχθούν πολύτιμες τη νέα περίοδο (μετά την άνοιξη του 2023) που η Ε.Ε. θα κληθεί να ξαναγεμίσει τις αποθήκες της, με ακόμη πιο μειωμένη όμως τη συμμετοχή του ρωσικού αερίου. Οι κοινές προμήθειες πρέπει να επικεντρωθούν στην αποκατάσταση (με LNG) των ευρωπαϊκών αποθεμάτων την επόμενη χρονιά, γι’ αυτό χρειάζεται να συμπεριλάβουν και τις ιδιωτικές εταιρείες (που διαθέτουν μεγάλο μέρος του αποθηκευτικού δυναμικού) και όχι μόνο τα κράτη-μέλη.
Οριζόντιες εκπτώσεις σε όλους
– Ανακοινώσατε 90 ευρώ έκπτωση ανά μεγαβατώρα για τον Οκτώβριο και 25 για τον Νοέμβριο. Αντέχει η ΔΕΠΑ να συνεχίσει να δίνει τέτοιες εκπτώσεις, ειδικά τους επόμενους μήνες που η κατανάλωση λόγω χειμώνα θα είναι μεγαλύτερη;
– Αποστολή της ΔΕΠΑ είναι να κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για να εξασφαλίσει επαρκή και οικονομικά προσιτή ενέργεια για τη χώρα και τους πολίτες της. Αυτό κάνουμε από την έναρξη της κρίσης, απορροφώντας μεγάλο μέρος των διεθνών ανατιμήσεων στο φυσικό αέριο (άνω των 150 εκατ. ευρώ) και θα συνεχίσουμε να κάνουμε για όσο χρειαστεί. Ολα τα μέτρα που έχουμε πάρει μέχρι τώρα, αλλά και όσα λάβουμε στο μέλλον είναι και θα είναι αυστηρά εντός των δυνατοτήτων μας. Η ΔΕΠΑ είναι η μόνη εταιρεία που προσφέρει οριζόντιες εκπτώσεις σε όλους και όχι μόνο στους πελάτες της, συμβάλλοντας έτσι ουσιαστικά στη συγκράτηση του ενεργειακού κόστους για περισσότερα από 700.000 νοικοκυριά σε όλη τη χώρα.