Φορολογικά κίνητρα για την ασφάλιση των κατοικιών από τις φυσικές καταστροφές προτείνει η Ενωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος (ΕΑΕΕ) μέσω του προέδρου της Αλέξανδρου Σαρρηγεωργίου, ως το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση των αυξημένων προκλήσεων που επιφέρει η κλιματική αλλαγή. Στη συνέντευξή του στην «Κ» ο κ. Σαρρηγεωργίου υπογραμμίζει ότι «η ασφάλιση περιουσίας είναι μία προσιτή σε κόστος ασφάλιση» και τάσσεται υπέρ ενός συστήματος καθολικής ασφάλισης των κατοικιών στη χώρα μέσω συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Η συνεργασία αυτή, όπως σημειώνει, μπορεί να επεκταθεί και στον τομέα της υγείας, διευρύνοντας τα οφέλη της ιδιωτικής ασφάλισης για μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού μέσω συμπληρωματικών πακέτων καλύψεων με την κύρια κοινωνική ασφάλιση.
– Ποιες είναι οι επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης και της ανόδου του πληθωρισμού στην ασφαλιστική αγορά;
– Τόσο οι άμεσες όσο και οι μακροπρόθεσμες εξελίξεις στο παγκόσμιο περιβάλλον επηρεάζουν καταλυτικά την πορεία της ασφαλιστικής αγοράς. Και εξηγούμαι: η κρίση που διανύουμε λόγω COVID-19, η οποία είχε σαν επακόλουθο τη δημοσιονομική χαλάρωση, αποτελεί κατά την άποψή μου το υπόβαθρο του πληθωρισμού που ζούμε. Σε συνδυασμό με την ενεργειακή κρίση λόγω πολέμου οδήγησε στο warflation, στην απότομη αύξηση των επιτοκίων, αλλά και την κάμψη της παγκόσμιας κεφαλαιαγοράς. Ολα αυτά επηρεάζουν την ελληνική ασφαλιστική αγορά, τόσο σε επίπεδο πίεσης στη ζήτηση –καθώς ο κόσμος έχει μικρότερη αγοραστική δύναμη– όσο και σε επίπεδο αύξησης του κόστους των αποζημιώσεων. Με δεδομένο ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες και στην Ελλάδα είναι οι μεγαλύτεροι θεσμικοί επενδυτές, οδήγησαν σε σημαντική μείωση της αξίας του χαρτοφυλακίου των επενδύσεων.
Και βέβαια δεν είναι μόνο αυτές οι προκλήσεις που ζούμε. Πρέπει να θυμόμαστε ότι ο ελέφαντας στο δωμάτιο είναι η κλιματική κρίση, που επηρεάζει όλους και βέβαια την ασφαλιστική αγορά τόσο στο τι και πώς ασφαλίζουμε όσο και στο πού επενδύουμε.
Ειδικά σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, αυτά συμβαίνουν σε ένα υπόβαθρο μεγάλου κενού προστασίας. Δηλαδή ο Ελληνας, πρώτα απ’ όλα ως άτομο και οικογένεια και ακολούθως σαν επιχείρηση, είναι ασφαλισμένος στο ένα τρίτο έως ένα τέταρτο του ευρωπαϊκού μέσου όρου, ενώ οι κίνδυνοι γύρω μας αυξάνονται γεωμετρικά.
– Η πολιτεία έχει αναγνωρίσει την αναγκαιότητα ασφάλισης των κατοικιών από φυσικές καταστροφές, κάνοντας σαφές ότι θα αναλάβει πρωτοβουλία. Ποια είναι η πρόταση της Ενωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών;
– Στην Ελλάδα, παρότι έχουμε από τα μεγαλύτερα ποσοστά ιδιοκατοίκησης στην Ευρώπη, το ποσοστό ασφαλισμένων κατοικιών δεν ξεπερνάει το 16%. Ως αποτέλεσμα, σε κάθε φυσική καταστροφή το κράτος αναγκάζεται να παρεμβαίνει με επιδόματα και άλλες πρόνοιες για να βοηθήσει τους ζημιωθέντες. Και βέβαια αυτό γίνεται συνήθως με χρονοκαθυστέρηση και από τα χρήματα των φορολογουμένων πολιτών.
Το κόστος αυτών των καταστροφών, που μέχρι σήμερα καλύπτονται εν μέρει από το ίδιο το κράτος, θα μπορούσε να μεταφερθεί στην ασφαλιστική αγορά, αν η κυβέρνηση δώσει στους πολίτες κίνητρα να ασφαλίσουν τις κατοικίες τους, με κάποιου είδους φοροαπαλλαγή. Η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί σχετικά με την παροχή φορολογικών κινήτρων για την ασφάλιση περιουσίας, χωρίς η δέσμευση να έχει γίνει πράξη. Αρα η πρώτη κίνηση για να ενθαρρυνθούν και να διευκολυνθούν οι πολίτες να ασφαλίσουν τα σπίτια τους είναι τα φορολογικά κίνητρα.
Σε επόμενο στάδιο υποστηρίζουμε τη λύση που έχουν ακολουθήσει πολλές ανεπτυγμένες χώρες, οι οποίες έχουν αντιληφθεί ότι μια ενδεχόμενη μεγάλη φυσική καταστροφή δεν θα μπορέσει να την καλύψει ούτε το κράτος ούτε οι πολίτες από μόνοι τους: τη θέσπιση ενός συστήματος καθολικής κάλυψης κατοικιών έναντι των φυσικών καταστροφών το οποίο θα βασίζεται σε συνεργασία δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Αναφέρομαι στη δημιουργία ενός εθνικού συστήματος καθολικής ασφάλισης των κατοικιών με την εμπλοκή της ασφαλιστικής αγοράς. Εχουμε κάνει σχετική μελέτη, ξεκινώντας από την κάλυψη του σεισμού και επεκτεινόμαστε στην πλημμύρα, στη φωτιά και άλλες φυσικές καταστροφές. Η συνεργασία με το κράτος είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη χάραξη μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την προστασία των πολιτών.
Παρότι έχουμε από τα μεγαλύτερα ποσοστά ιδιοκατοίκησης στην Ευρώπη, το ποσοστό ασφαλισμένων κατοικιών δεν ξεπερνάει το 16%.
– Είναι προσιτή η ασφάλιση περιουσίας για ένα μέσο νοικοκυριό ή μια μέση επιχείρηση, με δεδομένη και τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος; Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για την επιτυχία του μοντέλου που προτείνετε;
– Αντιστρέφω την ερώτηση: δεδομένης της τεράστιας αβεβαιότητας που δημιουργούν οι ολοένα και συχνότερες φυσικές καταστροφές ή άλλα έκτακτα γεγονότα, πόσο οικονομικά επωφελές είναι για ένα νοικοκυριό ή για μια μικρή επιχείρηση να μην ασφαλίζεται; Πόσο εύκολο είναι για τον πολίτη ή τον επιχειρηματία να εκταμιεύσει ένα ποσό αποκατάστασης ζημιάς, που σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να είναι πολύ μεγάλο; Και μάλιστα όταν τα ασφάλιστρα περιουσίας είναι μια χαμηλή δαπάνη σε σχέση με την αξία της περιουσίας που έχουν αποκτήσει με κόπο.
Η πραγματικότητα είναι ότι η ασφάλιση περιουσίας είναι μια προσιτή σε κόστος ασφάλιση. Φυσικά κάθε εταιρεία έχει τη δική της τιμολογιακή πολιτική, αλλά ενδεικτικά για ένα διαμέρισμα 100 τ.μ. που ασφαλίζεται για 120.000 ευρώ, το μέσο ασφάλιστρο που καλύπτει πυρκαγιά, σεισμό και φυσικές καταστροφές είναι της τάξης των 12 ευρώ τον μήνα!
Εφόσον προωθηθεί ένα εθνικό σύστημα καθολικής ασφάλισης κατοικιών, ευνόητο είναι ότι το ασφάλιστρο θα είναι οικονομικά ακόμη πιο προσιτό.
– Στον τομέα της υγείας έχετε προτείνει τη συνεργασία μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Πώς μπορεί να αναπτυχθεί αυτού του είδους η συνεργασία και ποια είναι τα οφέλη της;
– Τα δεδομένα της Ελλάδας, οικονομικά και κοινωνικά, έχουν αποδείξει εδώ και δεκαετίες ότι το ισχύον σύστημα υγείας δεν είναι ούτε αποδοτικό ούτε βιώσιμο. Στο ελληνικό σύστημα εφαρμόζεται ένα σύστημα χρηματοδότησης των συνολικών δαπανών υγείας, στο οποίο 30% είναι δαπάνες που αφορούν τον ΕΟΠΥΥ (κοινωνική ασφάλιση), το 30% το κράτος και το 40% προέρχεται από τους πολίτες.
Η βιωσιμότητα του συστήματος, συνεπώς, συναρτάται κυρίως από τις ιδιωτικές πληρωμές (περιλαμβανομένων των «παραπληρωμών»), οι οποίες για το 2021 αντιστοιχούν σε 5,3 δισ. ευρώ και βγαίνουν απευθείας από την τσέπη των πολιτών, συν μόλις 678 εκατ. ευρώ μέσω της ιδιωτικής ασφάλισης.
Σημειωτέον ότι η αμιγώς προσωπική οικονομική επιβάρυνση των Ελλήνων πολιτών για υπηρεσίες υγείας ως ποσοστό είναι υπερδιπλάσια του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Πολύ απλά, εάν είμαστε περισσότερο ασφαλισμένοι και στον ιδιωτικό τομέα θα κόστιζε σε όλους μας σημαντικά λιγότερο στο τέλος της ημέρας.
Αναφέρομαι σε σαφή οριοθέτηση του είδους και του ύψους των καλυπτόμενων από την «κύρια», την κοινωνική ασφάλιση (δηλαδή τι, επί ποιου τιμοκαταλόγου αποζημίωσης και έως ποιο ποσό), ώστε να διαμορφωθεί και το αντίστοιχο συμπληρωματικό «πακέτο» που θα μπορούν να προμηθευτούν οι πολίτες μέσω της ιδιωτικής ασφάλισης. Με τον τρόπο αυτό, κάθε υπηρεσία υγείας θα πληρώνεται μια φορά, κατά το μέρος που αναλογεί σε κάθε πληρωτή ασφαλιστικό φορέα (κοινωνικό και ιδιωτικό).
Το σημαντικότερο όφελος από μια τέτοια μεταρρύθμιση αφορά πρώτα από όλα τους πολίτες κι έπειτα το κράτος και τον κλάδο μας. Εχοντας σαφώς καθορισμένο «πακέτο συμπληρωματικής κάλυψης», με κοινή τιμολογιακή βάση αποζημίωσης των υπηρεσιών για την «κύρια – κοινωνική» και την αμιγώς «συμπληρωματική – ιδιωτική» ασφάλιση, το κόστος της συμπληρωματικής ασφάλισης θα καταστεί πιο προσιτό σε όλο τον πληθυσμό και όχι μόνο σε αυτούς τους λίγους που σήμερα τη διαθέτουν διπλοπληρώνοντάς την – που υπολογίζεται στο 15% του πληθυσμού περίπου. Με την παράλληλη λήψη ειδικών μέτρων πρόνοιας από μέρους του κράτους για τα πλέον αδύναμα εισοδηματικά κλιμάκια, θα μειωθεί δραστικά η υπέρογκη, «καταστροφική» πολλές φορές προσωπική επιβάρυνση των πολιτών για την υγεία τους. Το κράτος θα κερδίσει φορολογικά έσοδα από την αύξηση του όγκου των νόμιμα τιμολογουμένων υπηρεσιών υγείας και των ασφαλιστικών εργασιών και ο κλάδος μας θα αυξήσει τη διείσδυσή του στην ελληνική αγορά.
Με αξιακούς, λοιπόν, οδηγούς την καθολικότητα και την αλληλεγγύη, με το μοντέλο αυτό της συμπληρωματικότητας θα καταστεί δυνατή η θεαματική βελτίωση της κοινωνικής συνοχής και η δραστική μείωση της οικονομικής αβεβαιότητας των πολιτών για την περίθαλψή τους.
Στροφή στα προγράμματα εγγυημένων αποδόσεων λόγω πληθωρισμού
– Στον τομέα της αποταμίευσης, η προσφορά μονοπωλείται από τα επενδυτικά προϊόντα. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους και κατά πόσον μπορούν να αποτελέσουν ασφαλή πρόταση αποταμίευσης;
– Δεν θα έλεγα ότι η προσφορά «μονοπωλείται» από τα unit-linked προϊόντα (UL), καθώς στην αγορά διατίθενται και προϊόντα με εγγυημένες αποδόσεις, όπως και UL με κάποιου είδους προστασία κεφαλαίου. Η πώληση προϊόντων unit-linked απηχεί μια τάση που σχετίστηκε, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη, με το παρατεταμένο περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων σε συνδυασμό με τις υψηλές κεφαλαιακές απαιτήσεις που επέβαλαν οι κανόνες του Solvency II στα παραδοσιακά προγράμματα εγγυημένων αποδόσεων. Το περιβάλλον υψηλών επιτοκίων που ήδη διαμορφώνεται σήμερα, υπό την πίεση του πληθωρισμού, αναμένεται να επηρεάσει έως ένα βαθμό την τάση αυτή, στρέφοντας τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις και στην ανάπτυξη νέων προγραμμάτων εγγυημένων αποδόσεων.
Ως προς τα χαρακτηριστικά των unit-linked προϊόντων, αξίζει να σημειώσω ότι αποτελούν μακροπρόθεσμη αποταμιευτική επιλογή με κύριο σκοπό τη συνταξιοδοτική αποταμίευση έναντι άλλων βραχυχρόνιων επενδυτικών εργαλείων του χρηματοπιστωτικού τομέα, όπως τα αμοιβαία κεφάλαια. Τα unit-linked όσο και τα παραδοσιακά προϊόντα εγγυημένου επιτοκίου ενσωματώνουν και καλύψεις όπως ανικανότητας, θανάτου κ.ά., συνδυάζοντας κατά αυτόν τον τρόπο επένδυση με ασφάλιση. Παρέχουν επιπλέον τη δυνατότητα στον πελάτη να επιλέξει ο ίδιος το είδος των κεφαλαίων με τα οποία θα συνδέσει το προϊόν που αγοράζει και κατ’ επέκταση τον βαθμό του επενδυτικού ρίσκου. Γενικά θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η πώληση των unit-linked προϊόντων διέπεται από ένα πολύ αυστηρό πλαίσιο, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι ο πελάτης λαμβάνει το προϊόν εκείνο που ταιριάζει στο προφίλ του και στις ατομικές ανάγκες του.
– Η επαγγελματική ασφάλιση εμφανίζεται να ανταγωνίζεται την ομαδική ασφάλιση λόγω του πλεονεκτήματος της φορολογικής απαλλαγής. Ποια θεωρείτε ότι είναι η ισορροπία που πρέπει να υπάρξει στο θέμα;
– Πράγματι, σήμερα στην Ελλάδα υπάρχει ζήτημα άνισης φορολογικής μεταχείρισης σε επίπεδο παροχών μεταξύ Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) και ομαδικών συνταξιοδοτικών προγραμμάτων που προσφέρουν οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις. Τέτοια διαφοροποίηση δεν συναντάται σε άλλο κράτος της Ε.Ε. με παρόμοια διάρθρωση θεσμικού πλαισίου με αυτή της Ελλάδας Στην ουσία, η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπει ευνοϊκότερο φορολογικό καθεστώς για τα ΤΕΑ εις βάρος των ομαδικών συνταξιοδοτικών προγραμμάτων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη διατάραξη του υγιούς ανταγωνισμού μεταξύ των παρόχων που δραστηριοποιούνται στην επαγγελματική ασφάλιση και κυρίως την άνιση φορολογική μεταχείριση μεταξύ των ασφαλισμένων σε ΤΕΑ και αυτών σε ομαδικά συνταξιοδοτικά προγράμματα. Μέσω της Ενωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος επιδιώκουμε την εναρμόνιση των φορολογικών πλαισίων που διέπουν τα δύο σχήματα. Θεωρούμε ότι μια τέτοια παρέμβαση θα συμβάλει καθοριστικά στην τόνωση των επαγγελματικών ασφαλίσεων στη χώρα μας, κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα, ενισχύοντας τις εθνικές αποταμιεύσεις και επενδύσεις και ωφελώντας την οικονομία της Ελλάδας και ιδιαίτερα τους πολίτες, οι οποίοι θα έχουν τη δυνατότητα περισσότερων, ανταγωνιστικών επιλογών στον τομέα των επαγγελματικών συντάξεων. Είναι θέμα κανόνων ανταγωνισμού, ισότητας και δικαιοσύνης.
Νέες συγχωνεύσεις
– Η ασφαλιστική αγορά πρωτοστατεί το τελευταίο διάστημα σε κινήσεις συγκέντρωσης; Θεωρείτε ότι υπάρχει αναγκαιότητα περαιτέρω συγκέντρωσης στον κλάδο και γιατί; Σε ποιους τομείς;
– Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει έντονη κινητικότητα και σημαντικές ανακατατάξεις στο ελληνικό ασφαλιστικό τοπίο. Εχουν γίνει μεγάλα «deals» στην ελληνική ασφαλιστική αγορά που σταδιακά οδηγούν στη δημιουργία μεγαλύτερων και ισχυρότερων σχημάτων. Το γεγονός αυτό αποτελεί απτό δείγμα εμπιστοσύνης ξένων επενδυτών στην αγορά μας και στις προοπτικές της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς.
Το να ακολουθήσουν και άλλες συγχωνεύσεις ή εξαγορές είναι ένα πιθανό σενάριο. Πέραν της προοπτικής ανάπτυξης της ασφαλιστικής αγοράς συντρέχουν και άλλοι λόγοι, όπως ο έντονος ανταγωνισμός, το εξαιρετικά αυστηρό και απαιτητικό κανονιστικό πλαίσιο του κλάδου αλλά και το επενδυτικό περιβάλλον, που δημιουργούν συνθήκες οι οποίες ευνοούν τις τάσεις συγχωνεύσεων, εξαγορών και τα μεγαλύτερα σχήματα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχει χώρος και για τις μικρότερες, εξειδικευμένες ασφαλιστικές εταιρείες.