Αποκλιμάκωση του ενεργειακού πληθωρισμού αλλά και φόβοι για σημαντικές περαιτέρω αυξήσεις στις τιμές τόσο των τροφίμων όσο και του «σκληρού πυρήνα» του δείκτη τιμών καταναλωτή. Αυτή είναι και η μεγάλη «απειλή» για το νέο έτος: η αύξηση του «πληθωρισμού του φτωχού», δηλαδή η περαιτέρω άνοδος των τιμών σε ένα καλάθι προϊόντων πρώτης ανάγκης, με αποτέλεσμα να πλήττεται περισσότερο το εισόδημα αυτών που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη.
Καθώς πλησιάζουμε προς το τέλος του χρόνου, οι προβλέψεις για την πορεία των τιμών από εδώ και στο εξής έρχονται στο προσκήνιο. Το οικονομικό επιτελείο θα κάνει τις δικές του προβλέψεις με το τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού, ανεβάζοντας τον πήχυ κοντά στο 10% για φέτος (μέσος ετήσιος πληθωρισμός 2022) αλλά και στο επίσης υψηλό 5% για το 2023. Αυτό σημαίνει ότι πάνω στις αυξήσεις που αποτυπώθηκαν ή θα αποτυπωθούν έως το τέλος της φετινής χρονιάς θα έρθουν να προστεθούν νέες ανατιμήσεις, οι οποίες σε μέσο ετήσιο επίπεδο θα φθάσουν στο 5%. Αυτές οι εκτιμήσεις αναδεικνύουν και τη διαφορά ανάμεσα στις έννοιες «ακρίβεια» και «πληθωρισμός». Πολύ σύντομα, μέσα στις επόμενες εβδομάδες, ο πληθωρισμός κυρίως στο ηλεκτρικό ρεύμα και δευτερευόντως στο φυσικό αέριο είναι πιθανό να μηδενιστεί. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι τιμές θα είναι χαμηλές. Απλώς δεν θα είναι υψηλότερες σε σχέση με τις αντίστοιχες περυσινές. Μέχρι την άνοιξη, το ίδιο θα γίνει και με τα καύσιμα κίνησης αλλά και με το πετρέλαιο θέρμανσης. Και σταδιακά ο πληθωρισμός της ενέργειας, που απασχόλησε την παγκόσμια κοινότητα για ολόκληρο το 2022, θα πλησιάσει στο μηδέν, ενδεχομένως, δε, να γίνει και αρνητικός. Ανά βασική κατηγορία ενεργειακού προϊόντος, οι τιμές έχουν εξελιχθεί ως εξής:
• Στο ηλεκτρικό ρεύμα, η τιμή χονδρικής διαμορφώνεται τον Νοέμβριο περίπου στα 205 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Οι τιμές λιανικής κυμαίνονται περίπου στα 16 λεπτά για τα νοικοκυριά. Πέρυσι τον Δεκέμβριο, η τιμή χονδρικής ήταν στα 235 ευρώ, υψηλότερα από ό,τι τώρα. Και δεν είναι μόνο αυτό: πέρυσι τα νοικοκυριά πλήρωναν τη ρήτρα αναπροσαρμογής και λάμβαναν την κρατική επιδότηση η οποία δινόταν με κριτήρια (έως 300 κιλοβατώρες τον μήνα κ.λπ.). Φέτος η επιδότηση είναι οριζόντια και διασφαλίζει την τιμή λιανικής. Αρα, στο ηλεκτρικό ρεύμα, σε επίπεδο λιανικής, ο πληθωρισμός έχει αρχίσει να καθίσταται αρνητικός. Ακόμη και αν αυξηθεί η τιμή χονδρικής, η λιανική θα παραμένει σταθερή. Συνεπώς, η επιβάρυνση του πληθωρισμού από το ρεύμα ουσιαστικά περιορίζεται. Η τιμή της κιλοβατώρας, βέβαια, παραμένει σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από αυτά που ήταν πριν ξεσπάσει η κρίση και αυτό συνιστά τη «βαριά κληρονομιά» για τα νοικοκυριά.
Η εκτίναξη του κόστους ρεύματος και αερίου στη διάρκεια του τρέχοντος έτους αποτελεί βαριά κληρονομιά για τους καταναλωτές το 2023, ακόμη και αν η άνοδος των τιμών σταματήσει.
• Ο πληθωρισμός στο φυσικό αέριο έφτασε μέσα στο 2022 ακόμη και στα επίπεδα του 200% ή και ακόμη περισσότερο. Με την τιμή στο χρηματιστήριο του Αμστερνταμ να δείχνει να σταθεροποιείται το τελευταίο διάστημα στα επίπεδα των 100-120 ευρώ ανά μεγαβατώρα, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής αρχίζει να υποχωρεί εβδομάδα με την εβδομάδα. Πέρυσι τον Δεκέμβριο, για παράδειγμα, η τιμή λιανικής της κιλοβατώρας ήταν κοντά στα 12-13 λεπτά. Αυτή είναι η τιμή και φέτος τον Νοέμβριο, έστω και με την οριζόντια επιδότηση των 2,5 λεπτών από τη ΔΕΠΑ. Τον Ιανουάριο του 2022, η τιμή του φυσικού αερίου είχε εκτοξευθεί στα 15 λεπτά. Αν λοιπόν δεν προκύψουν δυσάρεστες εκπλήξεις στο μέτωπο των διεθνών τιμών του φυσικού αερίου, στις αρχές του χρόνου είναι πιθανό να δούμε μηδενικό ή και αρνητικό πληθωρισμό και στο συγκεκριμένο καύσιμο.
• Το πρόβλημα παραμένει στα καύσιμα κίνησης. Οταν τον Δεκέμβριο του 2021 ένα λίτρο πετρελαίου κίνησης είχε 1,48 ευρώ και σήμερα έχει 2,03 ευρώ, είναι προφανές ότι ο πληθωρισμός εξακολουθεί να «τρέχει» με γρήγορο ρυθμό. Η αμόλυβδη, το ίδιο: πέρυσι ένα λίτρο κόστιζε 1,746 και φέτος 2,087. Οσο για το πετρέλαιο θέρμανσης, από 1,128 πέρυσι (χωρίς επιδότηση) έχει φτάσει στο 1,278 ευρώ φέτος και μάλιστα μετά την οριζόντια επιδότηση των 25 λεπτών από το κράτος και των 7,5 λεπτών από τα διυλιστήρια. Στα καύσιμα κίνησης και στο πετρέλαιο θέρμανσης, ο πληθωρισμός θα αρχίσει να υποχωρεί από την άνοιξη.
«Αγκάθι» τα τρόφιμα
Το μεγάλο πρόβλημα εξακολουθεί να εντοπίζεται στα τρόφιμα. Οι ανατιμήσεις σε εκατοντάδες κωδικούς που βρίσκονται εκτός του «ραντάρ» του «καλαθιού του νοικοκυριού» συνεχίζονται, κάτι που αποδεικνύεται και από τον επιταχυμένο κλαδικό πληθωρισμό των τροφίμων. Ηδη το ετήσιο ποσοστό μεταβολής έχει φθάσει στο 14%-15% και δύσκολα θα αποκλιμακωθεί το επόμενο χρονικό διάστημα. Εκτός από τα τρόφιμα, μεγάλη ανησυχία υπάρχει και για τον «δομικό πληθωρισμό», ο οποίος παρακολουθεί την πορεία των τιμών πλην των καυσίμων και των τροφίμων. Για να καταλήξει στην πρόβλεψη ότι ο μέσος ετήσιος πληθωρισμός του 2023 θα κλείσει στο 5%, το οικονομικό επιτελείο έχει προβλέψει υψηλά ποσοστά στις αρχές του 2023 και αποκλιμάκωση από την άνοιξη και μετά. Γεγονός είναι πάντως ότι τα νοικοκυριά θα πρέπει να προσαρμοστούν με το νέο έτος σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα τιμών, πλην ενδεχομένως –και αυτό υπό την αίρεση ότι δεν θα υπάρξουν δυσάρεστες εκπλήξεις– του τομέα της ενέργειας.
Η αύξηση επιτοκίων
Τα νοικοκυριά θα έχουν να αντιμετωπίσουν το 2023 και τις παρενέργειες του… φαρμάκου που θα χορηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερες ποσότητες η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προκειμένου να αντιμετωπίσει τον πληθωρισμό: την αύξηση των επιτοκίων. Από τη μια ο οικογενειακός προϋπολογισμός θα πλήττεται εξαιτίας των αυξήσεων των τιμών που θα συνεχιστούν και από την άλλη εξαιτίας της αύξησης του κόστους του χρήματος. Μάλιστα, οι κεντρικοί τραπεζίτες ζητούν για το επόμενο διάστημα ευθυγράμμιση της νομισματικής με τη δημοσιονομική πολιτική. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι ζητείται τα όποια μέτρα στήριξης να είναι απολύτως στοχευμένα. Να αποφεύγονται δηλαδή οι οριζόντιες παρεμβάσεις. Επίσης, πολλή συζήτηση θα γίνει την επόμενη χρονιά για την αύξηση των μισθών. Προς το παρόν, στον ορίζοντα υπάρχει μόνο η αύξηση του κατώτατου μισθού. Για τους υπόλοιπους εργαζομένους στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα δεν υπάρχουν δρομολογημένες αυξήσεις.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr