O υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας κάλεσε τις διοικήσεις των τραπεζών, στη συνάντησή τους την περασμένη Πέμπτη, να εξαντλήσουν τα περιθώρια που έχουν για να αυξήσουν τα επιτόκια καταθέσεων όχι μόνο για να βελτιωθεί το εισόδημα των καταθετών, αλλά και προκειμένου να δοθεί κίνητρο για αύξηση των καταθέσεων και άρα για συγκράτηση της κατανάλωσης και του πληθωρισμού. Ο πληθωρισμός είναι στο πίσω μέρος του μυαλού του οικονομικού επιτελείου σε κάθε πρωτοβουλία του, και δικαίως. Μαζί με τις εκλογές και τις πιθανές δυσκολίες σχηματισμού κυβέρνησης συνιστούν τους μεγαλύτερους κινδύνους να τιναχθεί στον αέρα η οικονομική πολιτική του επόμενου έτους.
Αυτό προκύπτει και από τις επισημάνεις, την περασμένη εβδομάδα, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (στην 1η έκθεση μεταπρογραμματικής αξιολόγησης), του ΟΟΣΑ (στο World Economic Outlook) και του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή (στη γνώμη του για τον προϋπολογισμό), αλλά και από ανεπίσημα σχόλια ευρωπαϊκών πηγών. Παράλληλα με τα θετικά συμπεράσματα για τον υψηλό ρυθμό ανάπτυξης φέτος, διατύπωναν έντονα τις ανησυχίες τους για τους κινδύνους που παραμονεύουν την επόμενη χρονιά.
Χαρακτηριστικά, η έκθεση της Κομισιόν επισήμανε ότι ο προϋπολογισμός του 2023 προβλέπει δαπάνη στήριξης έναντι της ενεργειακής κρίσης 0,5%, όταν το 2022 αυτή έφθασε το 2,3% του ΑΕΠ. Στο ίδιο θέμα ο ΟΟΣΑ σημείωνε ότι η συνέχιση των μέτρων στήριξης μόνο το 1ο εξάμηνο θα απαιτήσει δαπάνες 1% του ΑΕΠ, ενώ η πρόβλεψη στον προϋπολογισμό είναι για 0,5% του ΑΕΠ. Αν οι ψηλές τιμές συνεχιστούν το 2ο εξάμηνο, θα απαιτηθούν περαιτέρω μέτρα στήριξης, συνέχιζε ο Οργανισμός. Στο οικονομικό επιτελείο υποστηρίζουν ότι με τις σημερινές τιμές ενέργειας το 1 δισ. ευρώ (0,5% του ΑΕΠ) που προβλέπει ο προϋπολογισμός για τη στήριξη των τιμολογίων ρεύματος θα είναι αρκετό, αλλά κανείς δεν εγγυάται ότι οι τιμές θα παραμείνουν σε αυτά τα επίπεδα. Αν ο πόλεμος δεν τη διευκολύνει, η κυβέρνηση θα κληθεί ίσως –και μάλιστα ενόψει εκλογών– να επιλέξει αν θα περιορίσει το επίπεδο στήριξης των νοικοκυριών και επιχειρήσεων, το οποίο ήταν από τα πλέον γενναιόδωρα στην Ε.Ε. –και όχι επαρκώς στοχευμένο–, ή θα παραβιάσει τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος ξεχνώντας την επενδυτική βαθμίδα. Η ισορροπία είναι λεπτή. Η εμπειρία του παρελθόντος δείχνει στην κατεύθυνση των παροχών.
Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν για τον προϋπολογισμό και τον στόχο του πλεονάσματος.
Ο πληθωρισμός μπορεί να ωθήσει, εξάλλου, σε διεκδικήσεις αυξήσεων μισθών από δημοσίους υπαλλήλους αλλά και επιπλέον μέτρων στήριξης για τους ευάλωτους, κάτι που επίσης θα έθετε σε κίνδυνο τους δημοσιονομικούς στόχους.
Οι αναλυτές ανησυχούν επιπλέον και για το πλήγμα που θα επιφέρει ο πληθωρισμός στα εισοδήματα των χωρών προέλευσης του ελληνικού τουρισμού. Ο προϋπολογισμός της κυβέρνησης βασίζεται στην αισιόδοξη εκτίμηση για τουριστικά έσοδα το 2023 στο 95% του 2019 (έναντι 97,5% φέτος), αλλά πολλοί αμφισβητούν ότι αυτός είναι εφικτός. Ενδεχόμενη χαμηλότερη τουριστική κίνηση θα συμβάλει σε υποχώρηση του ρυθμού ανάπτυξης κάτω από το προβλεπόμενο 1,8% (από 5,6% φέτος), ενώ κάποιοι αναλυτές δεν αποκλείουν και διολίσθηση σε ύφεση. Μια τέτοια εξέλιξη προφανώς θα επηρεάσει αρνητικά και τον στόχο του πλεονάσματος.
Ο κίνδυνος ανόδου των επιτοκίων δανεισμού –συνέπεια και αυτός του πληθωρισμού– σκιάζει, επίσης, τις προοπτικές της οικονομίας. Παρότι ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας εξέφρασε την αισιοδοξία του την περασμένη εβδομάδα ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα προχωρήσει στο εξής με «πιο λογικές» αυξήσεις επιτοκίων, ήρθε την επομένη η Ιζαμπέλ Σνάμπελ, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της τράπεζας, να υποστηρίξει ότι δεν έφτασε ακόμη η ώρα να ανακοπεί ο ρυθμός αύξησης των επιτοκίων. Υψηλότερα επιτόκια, όμως, συνεπάγονται επιβράδυνση των επενδύσεων, όπως επισήμανε και ο ΟΟΣΑ, ο οποίος προέβλεψε πολύ χαμηλότερο ρυθμό αύξησης των επενδύσεων από την κυβέρνηση.