Μπορεί να είναι σκληρή, αλλά είναι η πραγματικότητα: όσοι έχουν τη δυνατότητα να κάνουν επενδύσεις, μπορούν να αντιμετωπίσουν με πολύ μεγάλη αποτελεσματικότητα την ενεργειακή κρίση, κατεβάζοντας το τελικό κόστος σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα. Όσοι δεν έχουν τα απαιτούμενα κεφάλαια ή δεν διαθέτουν πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό, θα παραμένουν εξαρτημένοι από τις διεθνείς τιμές της ενέργειας και σε περίπτωση αντίστοιχων κρίσεων στο μέλλον, θα βλέπουν το οικογενειακό τους εισόδημα να συρρικνώνεται. Είναι η πλήρης εφαρμογή αυτού που λέγεται «διεύρυνση εισοδηματικών ανισοτήτων», αυτή τη φορά και μέσω της ενέργειας. Υπάρχουν (τουλάχιστον) πέντε διαφορετικές κατηγορίες επενδύσεων οι οποίες μπορούν να διασφαλίσουν τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης. Αν μάλιστα γίνει συνδυασμός, τότε το αποτέλεσμα που θα προκύψει μπορεί να είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Διότι το κόστος της θέρμανσης, της ψύξης, της ηλεκτροδότησης μπορεί να μειωθεί αισθητά ακόμη και να τείνει στο μηδέν, όσο και αν αυτό ακούγεται εντυπωσιακό. Θα χρειαστούν αρκετές χιλιάδες ευρώ για να συμβεί αυτό –το τελικό ποσό εξαρτάται από τις ενεργειακές ανάγκες του κάθε ακινήτου–, όμως η απόσβεση (δηλαδή ο χρόνος για να πάρει κάποιος πίσω τα χρήματα που επένδυσε) μπορεί να περιοριστεί ακόμη και κάτω της 7ετίας. Και από οικονομικής σκοπιάς να το δει κανείς, αυτό σημαίνει ετήσια απόδοση άνω του 13-14% (και μάλιστα αφορολόγητη), κάτι προφανώς καλύτερο από το σχεδόν μηδενικό επιτόκιο των τραπεζικών καταθέσεων.
→ η ενεργειακή θωράκιση του ακινήτου
Δαπανηρή επένδυση, αλλά με τεράστια αποτελέσματα. Μια μονοκατοικία χωρίς επαρκή μόνωση στην Κεντρική Ελλάδα μπορεί να καταναλώνει έως και 185 κιλοβατώρες ενέργειας ανά τ.μ. Με τη σωστή μόνωση και ενεργειακά κουφώματα, η κατανάλωση μπορεί να μειωθεί στις 55 κιλοβατώρες, εξοικονόμηση της τάξεως του 70%. Σε οικονομικούς όρους, όσο χειρότερες είναι οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν στον τόπο που βρίσκεται το ακίνητο και όσο ακριβότερη κάθε θερμική κιλοβατώρα, τόσο γρηγορότερα γίνεται απόσβεση της επένδυσης. Για παράδειγμα, η μονοκατοικία χωρίς μόνωση στη Βόρεια Ελλάδα των 130 τ.μ. μπορεί να χρειαστεί 3.600 ευρώ για να καλύψει ανάγκες θέρμανσης με πετρέλαιο (και με βάση τις σημερινές τιμές του 1,2 ευρώ το λίτρο) και με την ενεργειακή θωράκιση το κόστος να πέσει στα 1.100 ευρώ. Πώς θα γίνει στην πράξη αυτή η εξοικονόμηση; Ο θερμοστάτης θα είναι στο ίδιο επίπεδο. Απλώς θα περιορίζονται οι απώλειες θερμότητας και θα απαιτείται μικρότερη ποσότητα πετρελαίου. Το ύψος των επενδύσεων για την ενεργειακή θωράκιση των ακινήτων εξαρτάται από την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το κάθε κτίσμα. Προφανώς, όσο παλαιότερο, τόσο μεγαλύτερη και η αξία των επενδύσεων που θα απαιτηθεί. Όσο για την περίοδο της απόσβεσης, και αυτή εξαρτάται από την πορεία των τιμών της ενέργειας.
→ η εγκατάσταση φωτοβολταϊκού
Με τα σημερινά επίπεδα τιμών, η απόσβεση μπορεί να γίνει και σε λιγότερα από 7 χρόνια. Αρκεί να γίνει σωστή μελέτη και καταγραφή των αναγκών. Ας υποθέσουμε ότι οι ετήσιες ανάγκες κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας διαμορφώνονται στις 8.000 κιλοβατώρες. Το νοικοκυριό εγκαθιστά ένα φωτοβολταϊκό που παράγει αυτή την ποσότητα. Το κόστος του διαμορφώνεται περίπου στα 8.000 ευρώ. Τι κερδίζει το νοικοκυριό; Ο ετήσιος λογαριασμός ηλεκτρικής ενέργειας (με τιμή λιανικής στα 0,16 ευρώ) υποχωρεί από τα 2.043 ευρώ (χωρίς το φωτοβολταϊκό) στα 698 ευρώ (με το φωτοβολταϊκό). Προκύπτει δηλαδή ετήσια εξοικονόμηση 1.345 ευρώ και η απόσβεση της επένδυσης γίνεται σε κάτι λιγότερο από 6 χρόνια. Ισχύει δε ο εξής κανόνας: όσο μεγαλύτερη η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (και η παραγωγική δυνατότητα του φωτοβολταϊκού), τόσο μικρότερος και ο χρόνος απόσβεσης της επένδυσης. H «διάρκεια ζωής» της επένδυσης του φωτοβολταϊκού ανέρχεται περίπου στα 20-25 έτη. Οπότε μετά την ολοκλήρωση της απόσβεσης στα 6-7 χρόνια, τα υπόλοιπα 14-19 χρόνια είναι περίοδος παραγωγής κερδών.
→ η τοποθέτηση μπαταριών
Οι συσσωρευτές (μπαταρίες) συνοδεύουν και βελτιώνουν την επένδυση του φωτοβολταϊκού. Αναφέρονται ξεχωριστά, λόγω του υψηλού κόστους της επένδυσης (αντίστοιχο με το φωτοβολταϊκό) αλλά και των διαφορετικών χαρακτηριστικών. ‘Ενα «σκέτο» φωτοβολταϊκό μπορεί να μηδενίσει τις λεγόμενες ανταγωνιστικές χρεώσεις, όχι όμως και τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις του ρεύματος (δηλαδή τα χρήματα που εισπράττει ο ΔΕΔΔΗΕ, ο ΑΔΜΗΕ κ.ά.). Με την τοποθέτηση μπαταριών, επειδή αυξάνονται οι ώρες κατανάλωσης του ρεύματος που παράγεται από το νοικοκυριό, περιορίζονται και οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις, καθώς μειώνεται πολύ ο χρόνος χρήσης των υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας. Επίσης, με τις μπαταρίες υπάρχει δυνατότητα πλήρους αυτονόμησης του νοικοκυριού. Ουσιαστικά, μια συστοιχία συσσωρευτών μπορεί να λειτουργήσει και ως μια ανεξάρτητη πηγή ενέργειας η οποία θα «φορτίζει» δωρεάν από τον ήλιο και ουσιαστικά θα διασφαλίζει ότι το νοικοκυριό δεν θα μένει ποτέ χωρίς ηλεκτρική ενέργεια. Μέχρι τώρα, αυτή τη δουλειά την έκαναν οι γεννήτριες παραγωγής ρεύματος, που κατά κανόνα λειτουργούν με πετρέλαιο ή βενζίνη.
→ οι ηλεκτρικές συσκευές
Επενδύσεις που μπορεί να ξεκινούν από μερικές εκατοντάδες και να φτάνουν ακόμη και στις αρκετές χιλιάδες ευρώ. Ο κατάλογος των επιλογών είναι πολύ μακρύς: η αντικατάσταση των παλαιών λαμπτήρων με σύγχρονους τύπου LED είναι μια εύκολη και άμεσης απόδοσης επιλογή. Παλαιοί λαμπτήρες πυρακτώσεως καταναλώνουν 10 φορές περισσότερο ρεύμα για να παράγουν το ίδιο αποτέλεσμα. Η αντικατάσταση ενός ηλεκτρικού θερμοσίφωνα με έναν ηλιακό –ο ηλεκτρικός καταναλώνει 3.500-4.000 Watt ανά ώρα και ο ηλιακός ακόμη και τίποτα– μπορεί να αποσβεστεί σε λιγότερο από 4 χρόνια. Τα σύγχρονα κλιματιστικά inverter επιτυγχάνουν εξοικονόμηση άνω του 30% σε σχέση με τα παλαιότερα, ενώ το ίδιο συμβαίνει και με άλλες συσκευές, όπως είναι το ψυγείο, το πλυντήριο, το στεγνωτήριο κ.ά. Μία από τις μεγαλύτερες σε αξία επενδύσεις είναι η τοποθέτηση αντλίας θερμότητας. Ηλεκτρική συσκευή και αυτή, αλλά πολύ μεγάλης απόδοσης, καθώς παράγει τέσσερις θερμικές κιλοβατώρες καταναλώνοντας μόνο μία κιλοβατώρα ηλεκτρικής ενέργειας. Μπορεί το κόστος της να ξεπερνά τα 5.000-6.000 ευρώ, όμως η απόσβεση γίνεται και πάλι σε περίοδο μικρότερη της 10ετίας.