Ενας συνδυασμός παραγόντων, πέραν του γεωπολιτικού και της πιθανής όξυνσης στο ρωσοουκρανικό μέτωπο, προεξοφλεί αστάθεια στις τιμές των ενεργειακών προϊόντων και το 2023. Η μεγάλη εικόνα, λίγο πριν εκπνεύσει το 2022, διαμορφώθηκε από μια σημαντική αποκλιμάκωση των τιμών φυσικού αερίου στο TTF της Ολλανδίας και παράλληλα από μια ανοδική πορεία της διεθνούς τιμής του πετρελαίου στα προθεσμιακά συμβόλαια του Ιανουαρίου, που ξεκίνησε με την ανακοίνωση της κινεζικής κυβέρνησης (26 Δεκεμβρίου) για χαλάρωση των περιορισμών COVID και ενισχύθηκε μετά τα ρωσικά αντίμετρα (διάταγμα Πούτιν) στο πλαφόν που επέβαλε το G7 στο ρωσικό πετρέλαιο. Με τις αντίρροπες αυτές τάσεις στις τιμές φυσικού αερίου και πετρελαίου κάνει πρεμιέρα το 2023. Σε ό,τι αφορά την εξέλιξή τους, πέραν της κυρίαρχης εκτίμησης ότι οι τιμές του φυσικού αερίου θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα –όχι μόνο για το 2023 αλλά μέχρι και το 2026–, οποιαδήποτε πρόβλεψη για τη διακύμανσή τους είναι παρακινδυνευμένη.
Τα θεμελιώδη της διεθνούς ενεργειακής αγοράς, όπως διαμορφώθηκαν μετά την πανδημία και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, δεν διαφοροποιούνται. Η στενότητα στην παγκόσμια αγορά LNG που προκάλεσε η μείωση των ρωσικών ροών αερίου στην Ευρώπη κατά περίπου 80% από τον περασμένο Mάιο και η ανάγκη υποκατάστασής τους από νέες πηγές, παρουσίασε βελτίωση τους τελευταίους μήνες του έτους και έφερε μια σημαντική αποκλιμάκωση των τιμών, κυρίως τις δύο τελευταίες εβδομάδες του Δεκεμβρίου. Η τιμή του φυσικού αερίου έπειτα από μια συνεχή πτώση από τις 15 Δεκεμβρίου υποχώρησε στα 80 ευρώ/μεγαβατώρα στις 27 του μηνός, επιστρέφοντας στα επίπεδα του περασμένου Φεβρουαρίου. Η τιμή είναι 100 ευρώ κάτω από το πλαφόν των 180 ευρώ/μεγαβατώρα που συμφώνησαν οι Βρυξέλλες στις 15 Δεκεμβρίου. Το πλαφόν είναι ένα ισχυρό όπλο της Ευρώπης απέναντι στην κερδοσκοπία, που μπορεί να αποτρέψει ακραίες αυξήσεις, όπως αυτές που διαμορφώθηκαν το δίμηνο Αυγούστου – Σεπτεμβρίου 2022 (πάνω από 180 ευρώ/μεγαβατώρα για 30 ημέρες και 345 ευρώ/μεγαβατώρα στις 26 Αυγούστου). Δεν μπορεί ωστόσο να αποτρέψει την άνοδο των τιμών από μη κερδοσκοπικούς παράγοντες, όπως η επιδείνωση της στενότητας της αγοράς LNG, είτε λόγω της περαιτέρω ή και μηδενικής μείωσης των ρωσικών ροών αερίου είτε λόγω της αύξησης της ζήτησης από την αγορά της Ασίας με τη σταδιακή επάνοδο της κινεζικής οικονομίας στην κανονικότητα, αλλά και πρόσθετους αστάθμητους παράγοντες, όπως για παράδειγμα η πρόσφατη κακοκαιρία στις ΗΠΑ. Η αυξημένη προσφορά LNG και η μεγάλη παραγωγή αιολικής ενέργειας της Γερμανίας, σε συνδυασμό με τη συγκρατημένη ζήτηση λόγω των ήπιων για την εποχή καιρικών συνθηκών στη Βόρεια Ευρώπη και την υψηλή πληρότητα των δεξαμενών αποθήκευσης αερίου, είναι οι λόγοι που συνέβαλαν στην αποκλιμάκωση της τιμής του φυσικού αερίου τον Δεκέμβριο. Ομως, πρόσθετες διακοπές της προσφοράς ή ένας ιδιαίτερα κρύος χειμώνας, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νέες εντάσεις πιέζοντας τη ζήτηση, προειδοποιούν αναλυτές της Morgan Stanley. H ίδια η πρόεδρος της Ε.Ε., Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, εξάλλου έχει δηλώσει ότι η Ευρώπη για τον χειμώνα 2023-2024 μπορεί να αντιμετωπίσει ένα έλλειμμα 30 Bcm φυσικού αερίου.
Η χρονιά έκλεισε με κάμψη στις τιμές αερίου, αλλά η κυρίαρχη πρόβλεψη είναι ότι για τα επόμενα τρία χρόνια θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα.
Η πορεία των τιμών φυσικού αερίου θα κρίνει και τις τιμές ηλεκτρισμού στις χονδρεμπορικές αγορές της Ευρώπης, οι οποίες έκαναν επίσης αντίστοιχη «βουτιά» την τελευταία εβδομάδα του Δεκεμβρίου, υποχωρώντας στις 30 του μηνός κάτω από τα 100 ευρώ/μεγαβατώρα σε όλες τις αγορές (πλην Ελλάδας) και στα πολύ χαμηλά των 13,58 ευρώ/μεγαβατώρα στη Γερμανία και στα 31,53 ευρώ/μεγαβατώρα στη Γαλλία. Η Ελλάδα αποτελεί την εξαίρεση στον ευρωπαϊκό χάρτη, με τιμή την Πέμπτη (28 Δεκεμβρίου) στα 248 ευρώ/μεγαβατώρα, αποτέλεσμα της υψηλής συμμετοχής του φυσικού αερίου στο μείγμα καυσίμου για ηλεκτροπαραγωγή, αλλά και της τιμολόγησης του καυσίμου ανά μήνα και όχι ανά ημέρα, που ακολουθούν οι άλλες ευρωπαϊκές αγορές. Για τους οικιακούς καταναλωτές, πάντως, η χονδρεμπορική τιμή ρεύματος ελάχιστα απασχολεί, αφού η κυβέρνηση καλύπτει σταθερά το 80%-90% των αυξήσεων, συγκρατώντας τις τιμές στα 15-17 λεπτά/κιλοβατώρα. Ετσι, αν και το 2023 κάνει πρεμιέρα με αυξημένες ονομαστικές τιμές κατά 25% έως και 31% από τους παρόχους σε σχέση με αυτές του Δεκεμβρίου, τα νοικοκυριά, μετά τις επιδοτήσεις, θα πληρώσουν την τιμή που πλήρωσαν και τον Δεκέμβριο.
Με αυξημένες τιμές τουλάχιστον κατά 10 λεπτά το λίτρο θα κάνει ποδαρικό ο Ιανουάριος για το πετρέλαιο θέρμανσης, καθώς η κρατική επιδότηση των 25 λεπτών μαζί με τον ΦΠΑ, από 1ης Ιανουαρίου μειώνεται στα 15 λεπτά. Η εξέλιξη αυτή, σε συνδυασμό και με την ανοδική τάση που άρχισε να καταγράφεται στις διεθνείς τιμές του πετρελαίου προεξοφλούν αυξημένη επιβάρυνση για τους καταναλωτές τους επόμενους χειμερινούς μήνες. Οι τιμές των καυσίμων κίνησης (βενζινών και ντίζελ) θα ακολουθήσουν τη διεθνή πορεία, με τις ιδιαιτερότητες πάντα της εγχώριας αγοράς, όπως η άμεση μετακύλιση στην κατανάλωση των αυξήσεων αλλά όχι και των μειώσεων, ζήτημα που διερευνά η Επιτροπή Ανταγωνισμού.
Μιλώντας πάντως για τιμές, αξίζει να μνημονευθούν και οι δυστοπικές προβλέψεις μέσω Twitter του Ντμίτρι Μεντβέντεφ, αντιπροέδρου του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Οι τιμές πετρελαίου, έγραψε, θα ξεπεράσουν τα 150 δολάρια το βαρέλι και οι τιμές φυσικού αερίου τα 5.000 δολάρια ανά 1.000 κυβικά μέτρα.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr