Οι πρόσφατες εξελίξεις με τη ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων COVID-19 στην Κίνα, η κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία, παρά τις γιορτινές ημέρες των Χριστουγέννων, καθώς και η επιμονή της ενεργειακής κρίσης και του πληθωρισμού συνθέτουν ένα σκηνικό παγκόσμιας ύφεσης τουλάχιστον για το νέο έτος 2023, χωρίς εμφανή σημάδια άμεσης ανάκαμψης.
Μεμονωμένες μεταβολές βελτίωσης της τάσης από τρίμηνο σε τρίμηνο για την ανάπτυξη και την απασχόληση τόσο στην Ευρωζώνη όσο και στις ΗΠΑ δεν αλλάζουν την προοπτική και την απειλή μιας ύφεσης, η οποία μπορεί να μειώσει ταυτόχρονα το διεθνές εμπόριο αλλά και την επιμέρους αύξηση του ΑΕΠ στις περισσότερες χώρες του πλανήτη.
Πρέπει να τονιστεί ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά και πρόσφατα με την εξέλιξη της σύρραξης στην Ουκρανία, η παγκοσμιοποίηση και η αλληλεξάρτηση των οικονομιών και των αγορών έχει μετατοπιστεί σε μια αποκεντρωμένη λογική που στηρίζεται περισσότερο στις περιφερειακές συμμαχίες οι οποίες ενδέχεται να μην έχουν συνδέσεις μεταξύ τους και λιγότερο σε ένα ενιαίο, παγκόσμιο μοντέλο ανάπτυξης και διεθνούς εμπορίου.
Η διαταραχή των εφοδιαστικών αλυσίδων ήταν σημαντική κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο ετών και παρότι έχει επανέλθει η ζήτηση από το αρχικό σοκ της μειωμένης προσφοράς, συνεχίζονται τα προβλήματα στη ροή αγαθών και εμπορευμάτων σχεδόν σε όλες τις μεγάλες αγορές του πλανήτη.
Επίσης, η αλλαγή κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής, τόσο από την ΕΚΤ όσο και από τη Fed, έχει γίνει λίγο πολύ προβλέψιμη, καθώς οι αγορές προεξοφλούν στον χρηματοπιστωτικό τομέα αρκετά γρήγορα τόσο τις ενέσεις ρευστότητας όσο και τις κινήσεις αύξησης των επιτοκίων με στόχο την τιθάσευση του πληθωρισμού.
Με βάση τα παραπάνω, οι εξωγενείς συνθήκες οικονομικής κρίσης, που ισχύουν σήμερα και έχουν να κάνουν με την πανδημία και τις υγειονομικές απειλές, τις πολεμικές συγκρούσεις με φόντο κυρίως την Ουκρανία, καθώς και την κλιματική αλλαγή που κάνει όλο και περισσότερο αισθητή την παρουσία της με ακραία καιρικά φαινόμενα και καταστροφές, έχουν προκαλέσει μεταβολή και των ενδογενών μεταβλητών του πυρήνα του σημερινού καπιταλιστικού συστήματος. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ακόμη και αν μεσοπρόθεσμα εκλείψουν οι εξωγενείς παράγοντες της κρίσης, είναι πολύ πιθανό να μην μπορεί το σημερινό παγκόσμιο σύστημα να ανακάμψει, αν δεν γίνει μια συνολική αναδιάρθρωση που να στηρίζεται περισσότερο στη βιώσιμη, διατηρήσιμη και φιλική προς το περιβάλλον ανάπτυξη και λιγότερο σε μια ατέρμονη διαδικασία αύξησης της παραγωγής, η οποία τελικά δεν απορροφάται και δημιουργεί σε μεγάλο ποσοστό των επιχειρήσεων πρόβλημα ρευστότητας και ανάγκη εκ νέου κρατικών παρεμβάσεων και διασώσεων, μέσα από μια κεϋνσιανή δημοσιονομική προσέγγιση.
Εν κατακλείδι, έχοντας μπροστά μας ορατή την απειλή μιας ύφεσης, με σημαντικές όμως διακυμάνσεις ανά περιφερειακή αγορά, απαιτείται μια συνολική συμφωνία ανάμεσα στα κράτη-μέλη των μεγάλων αγορών, ώστε αφενός η παραγωγική διαδικασία να στηρίζεται σε ξεκάθαρα συμφωνημένα και βιώσιμα κριτήρια ανάπτυξης για τους πελάτες, τις επιχειρήσεις, τους μετόχους και τις κοινωνίες, και αφετέρου να λειτουργούν αποτελεσματικά οι ελεγκτικοί και ρυθμιστικοί μηχανισμοί που προστατεύουν τον υγιή ανταγωνισμό και τη διαδικασία εισαγωγών – εξαγωγών, με στόχο την επάρκεια αγαθών και υπηρεσιών σε όλες τις αγορές του πλανήτη χωρίς αποκλεισμούς.
* Ο κ. Μελέτης Ρεντούμης είναι οικονομολόγος – τραπεζικός.