Το υφιστάμενο σύστημα ΦΠΑ στην Ε.Ε. εφαρμόζεται εδώ και 30 έτη χωρίς πλέον να ανταποκρίνεται στις τεχνολογικές εξελίξεις, στην ψηφιοποίηση, στις αλλαγές στα επιχειρηματικά μοντέλα ή στην παγκοσμιοποίηση. Σε αυτό το πλαίσιο στις 8 Δεκεμβρίου 2022 η E.E. πρότεινε μια σειρά μέτρων για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος ΦΠΑ μέσω της ψηφιοποίησης. Το νέο πακέτο έρχεται σε συνέχεια των νομοθετικών πρωτοβουλιών της Ε.Ε. για το ηλεκτρονικό εμπόριο και τον ΦΠΑ (σε ισχύ από 1.7.2021), με βάση και το γενικότερο σχέδιο δράσης που εκπονήθηκε το 2020. Ολες οι εν λόγω πρωτοβουλίες εντάσσονται στο πλαίσιο της γενικότερης στρατηγικής της Ε.Ε. για την «ενιαία ψηφιακή αγορά», διευκολύνοντας την επιβολή και είσπραξη του ΦΠΑ για τις αγορές μέσω Διαδικτύου.
Το νέο πακέτο (Πρόταση Οδηγίας σχετικά με κανόνες ΦΠΑ στην ψηφιακή εποχή και δύο Κανονισμοί σχετικά με τη διοικητική συνεργασία και δηλωτικές υποχρεώσεις) στοχεύει στην αντιμετώπιση των προκλήσεων στον τομέα του ΦΠΑ που προκύπτουν από την ανάπτυξη των νέων επιχειρηματικών μοντέλων και ιδιαίτερα της χρήσης των ηλεκτρονικών πλατφορμών για τη διενέργεια πωλήσεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα κράτη-μέλη απώλεσαν έσοδα ΦΠΑ 93 δισ. ευρώ το 2020, σύμφωνα με την έκθεση για το έλλειμμα ΦΠΑ του 2022 της Ε.Ε. Επιπλέον, σύμφωνα με την εν λόγω έκθεση, το ένα τέταρτο του κενού ΦΠΑ μπορεί να αποδοθεί άμεσα στη φοροδιαφυγή που παρατηρείται στις διασυνοριακές συναλλαγές. Οι προτάσεις θα συνδράμουν τα κράτη-μέλη προκειμένου, μέσω της αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής, να εισπράττουν επιπλέον έσοδα ΦΠΑ έως και 18 δισ. ευρώ.
Ειδικότερα, οι προτάσεις της Ε.Ε. αναλύονται ως ακολούθως:
Ψηφιακή υποβολή εκθέσεων σε πραγματικό χρόνο με βάση την ηλεκτρονική τιμολόγηση για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται διασυνοριακά στην Ε.Ε.
Το νέο σύστημα εισάγει την ψηφιακή υποβολή στοιχείων σε πραγματικό χρόνο για τους σκοπούς του ΦΠΑ με βάση την ηλεκτρονική τιμολόγηση, η οποία θα παρέχει στα κράτη-μέλη τις πληροφορίες που απαιτούνται για να εντείνουν την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, ιδίως της απάτης τύπου carousel. Η μετάβαση στην ηλεκτρονική τιμολόγηση θα συμβάλει στη μείωση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ έως και κατά 11 δισ. ευρώ ετησίως και στη μείωση του διοικητικού κόστους και του κόστους συμμόρφωσης πάνω από 4,1 δισ. ευρώ κατά την επόμενη δεκαετία. Επιπλέον διασφαλίζεται η σύγκλιση των εθνικών συστημάτων των κρατών-μελών τα επόμενα έτη.
Επικαιροποιημένοι κανόνες ΦΠΑ για την Οικονομία των Πλατφορμών
Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, οι διαχειριστές των πλατφορμών στους τομείς των επιβατικών μεταφορών και των βραχυχρόνιων μισθώσεων ακινήτων (Airbnb) θα καταστούν υπεύθυνοι για την είσπραξη και την απόδοση του ΦΠΑ, στις περιπτώσεις που οι πάροχοι υπηρεσιών δεν το πράττουν. Η προσέγγιση αυτή θα διευκολύνει κυρίως τις ΜμΕ, οι οποίες βάσει των υφιστάμενων κανόνων θα έπρεπε να τηρούν διαφορετικούς κανόνες ΦΠΑ σε όλα τα κράτη-μέλη όπου δραστηριοποιούνται, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το κόστος συμμόρφωσης και το διοικητικό κόστος. Τέλος, η πρόταση θα ενισχύσει την εναρμόνιση των κανόνων και τους ισότιμους όρους ανταγωνισμού μεταξύ των ψηφιακών και των παραδοσιακών παρόχων υπηρεσιών.
Μόνο το 2020 τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ενωσης απώλεσαν έσοδα από ΦΠΑ ύψους 93 δισ. ευρώ.
Καθιέρωση ενιαίου μητρώου ΦΠΑ και ενιαία εγγραφή για σκοπούς ΦΠΑ εντός της Ε.Ε.
Με βάση το ήδη υφιστάμενο μοντέλο «Υπηρεσία μιας στάσης ΦΠΑ/μονοαπευθυντική θυρίδα – One Stop Shop» για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις διαδικτυακές ηλεκτρονικές αγορές, οι προτάσεις θα επιτρέψουν στις επιχειρήσεις που πωλούν αγαθά σε καταναλωτές σε άλλο κράτος-μέλος να εγγραφούν μόνο μία φορά για τους σκοπούς του ΦΠΑ σε ολόκληρη την Ε.Ε. (σε ένα κράτος-μέλος) και να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους μέσω ενιαίας διαδικτυακής πύλης. Περαιτέρω στις προτάσεις περιλαμβάνονται μέτρα για τη βελτίωση της είσπραξης του ΦΠΑ, όπως η υποχρέωση χρήσης της «μονοαπευθυντικής θυρίδας εισαγωγών» για τις πλατφόρμες που διευκολύνουν τις πωλήσεις στους καταναλωτές στην Ε.Ε.
Βελτίωση υφιστάμενων κανόνων ΦΠΑ για το ηλεκτρονικό εμπόριο
Προβλέπονται τροποποιήσεις του ισχύοντος πλαισίου, όπως η επέκταση του ειδικού καθεστώτος OSS, ώστε να καλύπτει και τα καθεστώτα περιθωρίου κέρδους (π.χ. πρακτορεία ταξιδίων), για τα οποία ο τόπος φορολόγησης ορίζεται στον τόπο του καταναλωτή. Επίσης καθίσταται υποχρεωτικής εφαρμογής για τα κράτη-μέλη η αντίστροφη υποχρέωση (reverse charge) στις συναλλαγές μεταξύ υποκειμένων στον φόρο (B2B), όταν ο προμηθευτής/πάροχος δεν είναι εγκατεστημένος εντός του κράτους-μέλους στο οποίο οφείλεται ο ΦΠΑ. Στις περιπτώσεις αυτές θα παρέχεται στον φορολογούμενο δυνατότητα επιλογής ως προς τον τρόπο απόδοσης ΦΠΑ και γενικότερα συμμόρφωσης.
Εκσυγχρονίζοντας τις μεθόδους με βάση τις οποίες οι επιχειρήσεις υπολογίζουν και αποδίδουν τον ΦΠΑ στην Ε.Ε. αίρονται φορολογικά εμπόδια και απλουστεύονται οι σχετικές διαδικασίες. Το νέο σύστημα διασφαλίζει ότι οι Αρχές των κρατών-μελών ενημερώνονται πλήρως για τις συναλλαγές σε πραγματικό χρόνο, επιτρέποντάς τους να αντιμετωπίσουν σχεδόν αμέσως περιπτώσεις φορολογικής απάτης. Αναφορικά με τη χώρα μας αναμένεται με την εφαρμογή των νέων προτάσεων να ενισχυθούν περαιτέρω οι προσπάθειες για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής στον τομέα του ΦΠΑ. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση θα υπάρξει επίπτωση και στο εθνικό σύστημα (π.χ. δηλωτικό, εγγραφή υποκειμένων) που εφαρμόζεται για τις εγχώριες συναλλαγές. Υπενθυμίζεται ότι με βάση τη μελέτη της Ε.Ε. για το έλλειμμα ΦΠΑ αναγνωρίζεται η ουσιαστική πρόοδος που έχει επιτευχθεί στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του συστήματος ΦΠΑ με τη διαπιστούμενη μείωση του ελλείμματος για τη χώρα μας κατά 3,7% (από 25,8% το 2019 σε 22,1% το 2020). Η εφαρμογή των προτάσεων εκτιμάται ότι θα έχει ουσιαστικό αντίκτυπο στην ψηφιοποίηση, στα έσοδα, στην εμπέδωση της φορολογικής συνείδησης, στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και, κυρίως, στη διασφάλιση των προϋποθέσεων για περαιτέρω ελάφρυνση της φορολογικής επιβάρυνσης στην εργασία.
Η κ. Αθηνά Καλύβα (PhD) είναι επικεφαλής Οικονομικής Μονάδας Μόνιμης Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην Ε.Ε., πρώην γ.γ. Φορολογικής Πολιτικής και Δημόσιας Περιουσίας υπ. Οικονομικών.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr