Ενώ η πλειονότητα των κεντρικών τραπεζών αναμένεται να σημειώσει ζημίες, κυρίως λόγω της ανόδου των αποδόσεων των ομολόγων που έχουν αγοράσει στο πλαίσιο των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης, η Τράπεζα της Ελλάδος δεν αντιμετωπίζει κανέναν κίνδυνο, αντίθετα συνεχίζει, και θα συνεχίσει να σημειώνει κέρδη. Αυτό είναι το αποτέλεσμα πολλών παραγόντων και κυρίως της πολύ καλής διαχείρισης του επενδυτικού χαρτοφυλακίου που έχουν κάνει οι αρμόδιες υπηρεσίες της ΤτΕ, φέρνοντάς την σε θέση να ανήκει στο μόλις 10% των κεντρικών τραπεζών διεθνώς που θα αποτελέσουν την «εξαίρεση» στον γενικότερο κανόνα των ζημιών.
Η ταχύτατη αύξηση των επιτοκίων στην οποία έχουν προχωρήσει οι κεντρικές τράπεζες διεθνώς, για να αντιμετωπίσουν την εκτόξευση του πληθωρισμού, έχει οδηγήσει σε εκτίναξη των πληρωμών τόκων που καταβάλλουν στις εμπορικές τράπεζες για τις καταθέσεις που οι ίδιες δημιούργησαν με την τεράστια στήριξη την οποία έχουν προσφέρει μέσω των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης (QE). Οπως υπογράμμισε σε έκθεσή της την Τρίτη η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, «η αύξηση των επιτοκίων μειώνει τα κέρδη ή ακόμη και οδηγεί σε ζημίες ορισμένες κεντρικές τράπεζες, ειδικά εκείνες που αγόρασαν περιουσιακά στοιχεία σε εγχώριο νόμισμα για στόχους μακροοικονομικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας».
Οι τράπεζες που έχουν ήδη ανακοινώσει ζημίες ή έχουν προειδοποιήσει για την πιθανότητα να καταγράψουν ζημίες λόγω των προγραμμάτων αγοράς ομολόγων, είναι η κεντρική τράπεζα της Αυστραλίας, του Βελγίου, της Ιαπωνίας, της Νέας Ζηλανδίας, της Ολλανδίας, της Αγγλίας, της Σουηδίας καθώς και η Federal Reserve και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. «Μια σειρά πρωτόγνωρων διαταραχών οδήγησε σε πρωτοφανείς υψηλούς ρυθμούς πληθωρισμού, τους οποίους πρέπει να καταπολεμήσουμε αυξάνοντας τα επιτόκια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των τόκων-εξόδων που καταβάλλουμε στις τράπεζες. Στην περίπτωση αυτή, τα κέρδη μας μειώνονται και μπορεί ακόμη και να υποστούμε ζημίες», είχε σημειώσει σε ανακοίνωσή της η ΕΚΤ τον περασμένο Νοέμβριο.
Οι εθνικές τράπεζες του ευρωσυστήματος, υπό τον συντονισμό της ΕΚΤ, αγόρασαν ομόλογα όταν οι αποδόσεις ήταν χαμηλές, άρα τα έσοδά τους προέρχονται από επιτόκια που ήταν χαμηλά. Ωστόσο τα έξοδά τους έχουν πλέον εκτιναχθεί. Τα έξοδα προέρχονται από α) τους τόκους που καταβάλλουν στις εμπορικές τράπεζες για τις καταθέσεις τους, οι οποίοι από -0,5% έχουν ταχύτατα σκαρφαλώσει στο 2,5%, και β) από τους τόκους που καταβάλλουν για τις καταθέσεις του Δημοσίου, οι οποίοι επίσης έχουν σκαρφαλώσει στο 2,5% από -0,5%-0%.
Παράλληλα, δημιουργούνται ζημίες εξ αποτιμήσεως καθώς η αξία των περιουσιακών στοιχείων που κατέχουν (π.χ. ομόλογα) έχει μειωθεί λόγω της αύξησης των επιτοκίων.
Οι τρεις λόγοι
Μόλις 10% των κεντρικών τραπεζών θα αποτελέσουν την «εξαίρεση» στον γενικότερο κανόνα των ζημιών.
Σε αυτόν τον γενικότερο «κανόνα» ωστόσο η Τράπεζα της Ελλάδος ξεχωρίζει, καθώς θα συνεχίζει να καταγράφει κέρδη. Και οι λόγοι είναι οι εξής τρεις:
• Πρώτον, η ΤτΕ διαθέτει ένα μεγάλο επενδυτικό χαρτοφυλάκιο το οποίο περιέχει διαφοροποιημένες επενδυτικές επιλογές που αποφέρουν συστηματικά σημαντικά κέρδη, χάρη στην πολύ προσεκτική διαχείριση των υπηρεσιών διαχείρισης κινδύνου και διαχείρισης στοιχείων ενεργητικού της τράπεζας.
• Δεύτερον, καθώς η Ελλάδα δεν είχε επενδυτική βαθμίδα, η ΤτΕ δεν έχει αγοράσει ομόλογα υπό το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ (το APP), αν και συμμετείχε στο έκτακτο πρόγραμμα της πανδημίας PEPP. Αυτό σημαίνει ότι είναι πολύ λιγότερο εκτεθειμένη από ό,τι οι άλλες κεντρικές τράπεζες, ενώ οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων δεν ήταν τόσο χαμηλές ή αρνητικές όπως ήταν άλλων ευρωπαϊκών χωρών (υπό το PEPP), με αποτέλεσμα να έχουν αποφέρει ένα σχετικό εισόδημα.
• Ο τρίτος παράγοντας αφορά ένα τεχνικό θέμα το οποίο ονομάζεται «αναδιανομή του νομισματικού εισοδήματος». Προγράμματα όπως το APP είναι «κοινά» –σε αντίθεση με το PEPP– και αποτελούν μέρος του νομισματικού εισοδήματος στην ΕΚΤ. Το συνολικό νομισματικό εισόδημα αναδιανέμεται σε όλες τις χώρες ανάλογα με την κλείδα κεφαλαίου που έχει καθεμιά. Η κλείδα της Ελλάδας είναι στο 2,0117%, οπότε η κερδοφορία της ΤτΕ επωφελείται σε κάποιο βαθμό και από αυτόν τον παράγοντα.
Συνεπώς, η ΤτΕ αναμένεται να συνεχίσει να καταγράφει κέρδη, ενώ θα είναι σε θέση να συνεχίσει και τις διανομές μερίσματος στο Δημόσιο. Παράλληλα, καθώς η μετοχή της είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών, παρέχει στήριξη στην εγχώρια αγορά, όπως στήριξη παρέχει και στην αγορά ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου, έχοντας αγοράσει τίτλους αξίας περίπου 40 δισ. ευρώ, κρατώντας τις αποδόσεις σε επίπεδα που ανταγωνίζονται τα ιταλικά ομόλογα (τα οποία κατέχουν επενδυτική βαθμίδα).