Η περιφερειακή ηλεκτρική διασύνδεση που καθιστά την Ελλάδα χώρα-κλειδί για την γεωστρατηγική ασφάλεια της Ευρώπης
Η μακροχρόνια «εξασφάλιση» της χώρας μας μέσα από τη χρήση ενός ενεργειακού μείγματος που κυριαρχούσαν τα ορυκτά καύσιμα, με πρωταγωνιστή τον Λιγνίτη και το εισαγόμενο πετρέλαιο, προσέφερε διαχρονικά χαμηλές τιμές ενέργειας, ενώ είχε ως αποτέλεσμα να στείλουν στις ελληνικές καλένδες οι σχεδιασμοί για μια νέα ενεργειακή πολιτική, που θα προτεραιοποιεί την ανάπτυξη πράσινων μορφών ενέργειας, αλλά και την δημιουργία περιφερειακών συνεργασιών στην παραγωγή και μεταφορά ενέργειας σε Ευρώπη και Ανατολική Μεσόγειο.
Πέρα από τις «βίαιες» αλλαγές που προκαλεί η ενεργειακή κρίση και η ανάγκη απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο, σημαντικό ρόλο στην κινητοποίηση για αλλαγή της ενεργειακής πολιτικής διεθνώς διαδραμάτισε η ανάγκη για την μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων, ώστε να περιοριστούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, η εξέλιξη της τεχνολογίας, η οποία μείωσε δραματικά το κόστος παραγωγής, εγκατάστασης κι εκμετάλλευσης των ΑΠΕ, και προφανώς η ανάγκη να εξασφαλίσουμε πρόσβαση σε μεγάλες ποσότητες ενέργειας με οικονομικούς όρους.
Η Ενεργειακή Ασφάλεια της Ευρώπης Περνάει Μέσα από την Ελλάδα
Η Ελλάδα εξελίσσεται σε μία από τις χώρες κλειδί για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, αποκτώντας σημαντικό ρόλο για την απεξάρτηση των χωρών της Βαλκανικής, από το ακριβό (σε όρους γεωπολιτικής) Ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά και την επίτευξη των απαιτητικών στόχων που έχει θέσει η ΕΕ για την μετάβαση σε πράσινες και καθαρές μορφές ενέργειας.
Η χώρα αποτελεί βασική πύλη εισόδου της Νοτιοανατολικής Ευρώπης για το φυσικό αέριο. Παράλληλα, προχωρούν ηλεκτρικές διασυνδέσεις και αναθερμαίνονται παλαιά ενεργειακά projects, όπως ο πετρελαιαγωγός Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης, αλλά και ο «Κάθετος Διάδρομος» φυσικού αερίου μεταξύ Ελλάδας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Ουγγαρίας που θα επιτρέψει τις αμφίδρομες ροές φυσικού αερίου, τοποθετώντας τη χώρα σε ακόμα πιο καίριο σημείο του ευρωπαϊκού ενεργειακού χάρτη.
Η Ηλεκτρική Διασύνδεση και ο ρόλος της Ελλάδας
Η ανάγκη για φθηνή και καθαρή ηλεκτρική ενέργειας αναμένεται να εκτοξευτεί σε Ελλάδα και Ευρώπη, καθώς οι Ευρωπαϊκές οικονομίες αναζητούν εναλλακτικές διόδους εφοδιασμού ενέργειας ώστε να απεξαρτηθούν από το ρωσικό φυσικό αέριο και τα ορυκτά καύσιμα, συνολικά. Παράλληλα, λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία που δίνει ο ΑΔΜΗΕ αναμένεται να υπάρχει στη χώρα μας υπερ-πλεόνασμα πράσινης ενέργειας για εξαγωγές καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας.
Ως εκ τούτου, μια διεθνή ηλεκτρική διασύνδεση αναμένεται να θωρακίσει την ανθεκτικότητα του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, να ενισχύσει τις διεθνείς και εγχώριες ηλεκτρικές διασυνδέσεις και να μετατρέψει την Ελλάδα σε έναν ενεργειακό κόμβο.
Σε αυτό το σκηνικό, η Ελλάδα βάζει γερά θεμέλια, ώστε να αναδειχθεί μέσα στα επόμενα χρόνια σε χώρα-εξαγωγό καθαρής πράσινης ενέργειας προς την ηπειρωτική Ευρώπη και την ΝΑ Μεσόγειο με το project που αφορά την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Αιγύπτου (GAP).
Greece Africa Power Interconnector (GAP)
Το έργο αποτελεί πρόταση του Ομίλου Eunice, το οποίο περιλαμβάνει τη σύνδεση της νοτιοανατολικής Κρήτης με την Αίγυπτο καθώς και την επέκταση της διασύνδεσης αυτής προς την Αττική, αποτελώντας την πλέον κατάλληλη επιλογή για την ηλεκτρική διασύνδεση των δύο ηπείρων.
Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας- Αιγύπτου GAP, συγκαταλέγεται στα έργα που συγκεντρώνουν ισχυρή υποστήριξη και από τις δύο πλευρές της Μεσογείου, ενώ είναι ενταγμένο στο δεκαετές αναπτυξιακό σχέδιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού των Διαχειριστών Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας (ENTSO-E) TYNDP 2022.
To σχεδιαζόμενο καλώδιο (ισχύος 2.000 μεγαβάτ) χαρακτηρίζεται από σημαντικά πλεονεκτήματα, όσον αφορά τη κατασκευή, την γεωπολιτική αξία, την ενεργειακή αποτελεσματικότητα, την οικονομική βιωσιμότητα, αλλά και τις προοπτικές αξιοποίησης που προσδίδει για την παραγωγή καθαρής πράσινης ενέργειας. Το έργο αναμένεται να κοστίσει 1,3 δις. ευρώ, με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2030 και θα επιτρέπει την αμφίδρομη τροφοδότηση της Ελλάδας και της Αιγύπτου με πράσινη ενέργεια.
Βασικό πλεονέκτημα της συγκεκριμένης διασύνδεση αποτελεί το ιδιαίτερα ανταγωνιστικό κόστος, καθώς αποτελεί οικονομικότερη λύση στο σύνολο της αλλά και ανά μονάδα ονομαστική μεταφορικής ικανότητας (€/MW) σε σχέση με άλλα αντίστοιχα projects ενώ υλοποιεί τη διασύνδεση στο σημείο μεγαλύτερης εγγύτητας της Κρήτης με την Αίγυπτο.
Με την ολοκλήρωση του GAP, διασφαλίζεται η προσθήκη στο σύστημα μεγάλης ποσότητας ηλεκτρικής ενέργειας σε χαμηλές τιμές. Η χαμηλή τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος που θα παρέχεται από την Διασύνδεση δεν έγκειται μόνο στο χαμηλότερο κόστος της παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ στην Αίγυπτο, αλλά οφείλεται άμεσα και στην σχεδίαση του έργου, το οποίο διασυνδέει τις βόρειες μεσογειακές ακτές της Αιγύπτου και την Ελλάδα στο νησί της Κρήτης, στο σημείο μεγαλύτερης εγγύτητας της Κρήτης με την Αίγυπτο, καθιστώντας έτσι τον GAP τη συντομότερη ηλεκτρική περιφερειακή διασύνδεση στην Ανατολική Μεσόγειο (πόντιση καλωδίου μήκους μόλις 400 χιλιομέτρων). Το γεγονός αυτό συνεπάγεται σε μειωμένα κόστη κατασκευής και συντήρησης, σε ελαχιστοποίηση της απώλειας ενέργειας και σε ορισμό της ταρίφας διέλευσης σε επίπεδα ιδιαίτερα χαμηλότερα σε σύγκριση με τα λοιπά έργα διασυνδέσεων της περιοχής. Το τελευταίο αυτό στοιχείο βελτιώνει σε σημαντικό βαθμό την οικονομικότητα του έργου , διασφαλίζει την παροχή φθηνής ενέργειας στο τελικό καταναλωτή και οδηγεί σε σύγκλιση των αγορών ενέργειας χωρίς προσθήκη υπέρογκου κόστους.
«Φυσική» προέκταση της διασύνδεση του GAP αποτελούν οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις Αττικής – Κρήτης (Αριάδνη) και Πελοποννήσου – Κρήτης (Μικρή διασύνδεση) βάζοντας τέλος στην ενεργειακή «απομόνωση» του νησιού. Επικουρικό ρόλο σε Αριάδνη και Μικρή διασύνδεση θα διαδραματίζει ο αγωγός Southern Aegean Interconnector (SAI) που θα διασυνδέει την Αττική, τα Δωδεκάνησα και την Κρήτη, διευκολύνοντας την εξαγωγή ελληνικής καθαρής ενέργειας από τα νησιά του Αιγαίου, προς τις γειτονικές χώρες.
Όσον αφορά την γεωπολιτική διάσταση, ο GAP συμβαδίζει με τους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς και με τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου και ενισχύει τα Ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή καθώς διέρχεται εξ ολοκλήρου μέσα από την Ελληνική Επικράτεια και την οριοθετημένη Ελληνο-Αιγυπτιακή ΑΟΖ, σύμφωνα με τη σχετική απαίτηση του αναθεωρημένου Ευρωπαϊκού Κανονισμού για τα έργα PCI/PMI (ΕΕ) 2022/869. Να σημειωθεί ότι μεταξύ της Ελλάδος και της Αιγύπτου έχει υπογραφεί ήδη από το 2021 μνημόνιο κατανόησης για την ηλεκτρική διασύνδεση μέσω της πόντισης υποθαλάσσιου καλωδίου με ότι αυτό συνεπάγεται για την προστασία των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας στην ΝΑ Μεσόγειο.
Η Κρήτη: Το νέο ενεργειακό Hub της Ανατολικής Μεσογείου
Η Κρήτη είναι ένα από τα πλησιέστερα ευρωπαϊκά σημεία προς την Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Φιλοξενεί σημαντικές ενεργειακές υποδομές, όπως συμβατικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής (περίπου 1,12 GW), Ανανεώσιμες Πηγές (13 GW που προβλέπεται να αυξηθούν σε 28 GW το 2030) και υποδομές δικτύου σε υψηλή και μέση τάση. Σημαντική παράμετρος που ενδυναμώνει το ρόλο της Κρήτης σαν ενεργειακό hub πέρα από τον GAP, αποτελεί η κατασκευή από τον ΑΔΜΗΕ της μεγάλης ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κρήτης με την Αττική, η οποία βρίσκεται ήδη εν εξελίξει κι αναμένεται να ολοκληρωθεί το καλοκαίρι του 2024. Ο συνδυασμός του SAI με την διασύνδεση Αττικής – Κρήτης, λειτουργούν συμπληρωματικά προς τον GAP, ενισχύοντας την σημασία του έργου. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά και η ανάπτυξη των υποδομών έχουν αναβαθμίσει το ρόλο της Κρήτης σε σημαντικό ενεργειακό κόμβο της ΝΑ Μεσογείου, ικανό να διαχειριστεί τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ τριών (3) ηπείρων.
Οι ΗΠΑ ψηφίζουν Ελλάδα στην Ανατολική Μεσόγειο
Τα ηνία του Greece-Africa Power (GAP), του διακρατικό έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Αιγύπτου, ανέλαβε ο Andreas Borgeas, πρώην μέλος της Γερουσίας στη πολιτεία της Καλιφόρνια των ΗΠΑ. Από τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου του, ο κ. Borgeas ηγείται των πρωτοβουλιών για την προώθηση της διεθνούς κοινοπραξίας, σε συνεργασία με τις ηγεσίες από Ελλάδα, Αίγυπτο και Ευρωπαϊκή Ένωση, και την ομάδα του GAP που αποτελείται από καταξιωμένα στελέχη με μακρά εμπειρία και υψηλή τεχνική κατάρτιση, ώστε να επιταχυνθεί η ολοκλήρωση του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης μεταξύ των δύο ηπείρων, Ευρώπης και Αφρικής.
Ο Γερουσιαστής Borgeas είναι ένα σπουδαίο & σημαντικό στέλεχος για την ομάδα του GAP με ιδιαίτερη εμπειρία στους τομείς του δικαίου και των διεθνών σχέσεων. Ο ελληνοαμερικανικής καταγωγής γερουσιαστής έχει υπηρετήσει σε μια σειρά από δημόσια αξιώματα, συμπεριλαμβανομένου της θητείας του ως εξέχον μέλος της Γερουσίας με το Ρεπουμπλικανικό κόμμα (2018-2022) και ως ομοσπονδιακά διορισμένος επίτροπος στην επιτροπή για τις σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας, στους τομείς της οικονομίας και της ασφάλειας. Κατά τη διάρκεια της πολιτικής του σταδιοδρομίας υπερασπίστηκε σθεναρά τις ελληνικές θέσεις σε καίρια ζητήματα εξωτερικής πολιτικής.
Παράλληλα, η κοινοπραξία για τον GAP συνεχίζει να επεκτείνει το πλέγμα των συνεργειών της, εντάσσοντας νέα μέλη με σημαντική εμπειρία σε παρόμοια έργα διεθνούς κλίμακας. McDermott και Όμιλος Eunice Energy υπέγραψαν μνημόνιο συνεννόησης (MoU), ενώνοντας τις δυνάμεις τους, για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Αιγύπτου, συμβάλλοντας στην οικοδόμηση του ενεργειακού μέλλοντος της Ανατολικής Μεσογείου.
Ως μέλος της κοινοπραξίας, η McDermott, με ηγετική θέση στον σχεδιασμό, προμήθεια, κατασκευή και εγκατάσταση (EPCI) στον υποθαλάσσιο χώρο και σε βαθιά ύδατα, θα προσφέρει καθοδήγηση στον σχεδιασμό και στην κατασκευή του έργου. Η καινοτόμος τεχνογνωσία και οι ικανότητες της McDermott προωθούν την επόμενη γενιά των παγκόσμιων ενεργειακών υποδομών ενισχύοντας ένα πιο φωτεινό και πιο βιώσιμο μέλλον για όλους μας. Οι τοπικά εστιασμένοι και παγκόσμια ενσωματωμένοι πόροι της περιλαμβάνουν περισσότερους από 30.000 εργαζόμενους, έναν διαφοροποιημένο στόλο ειδικών πλοίων θαλάσσιων κατασκευών, και εγκαταστάσεις κατασκευής σε όλο τον κόσμο.
Η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ είναι ευθυγραμμισμένη με τους στρατηγικούς ενεργειακούς στόχους της Ελλάδας και ο GAP αντιπροσωπεύει ένα έργο εθνικής σημασίας και για τις δύο χώρες, ενώ η υψηλής σημαντικότητας που προσδίδουν οι ΗΠΑ στη γεωπολιτική σκακιέρα της ΝΑ Μεσογείου προτεραιοποιεί την κατασκευή τέτοιου είδους κρίσιμων projects για την ενεργειακή αυτονομία της Ευρωπαϊκής ηπείρου.