Οι πρώτες μετρήσιμες ενδείξεις ότι οι Ευρωπαίοι ταξιδιώτες αρχίζουν να αποφεύγουν προορισμούς που είναι υπερκορεσμένοι, ενώ παράλληλα αναζητούν αυθεντικές βιωματικές εμπειρίες, καταγράφονται σε μεγάλη πανευρωπαϊκή έρευνα. Αν και η Ελλάδα παραμένει μεταξύ των πέντε κορυφαίων προορισμών που προτιμούν για τις διακοπές τους οι Ευρωπαίοι, των Βρετανών συμπεριλαμβανομένων, ο Αύγουστος τείνει να γίνει μήνας προς αποφυγήν. Και αυτό διότι έχει ευρέως εμπεδωθεί ότι είναι ο μήνας που προσελκύει τον περισσότερο κόσμο, δημιουργώντας συνωστισμούς σε παραλίες, οικισμούς, πολιτιστικά κι άλλα αξιοθέατα αλλά και μεταφορικές υποδομές, καταστρέφοντας συχνά την εμπειρία των διακοπών και την ελκυστικότητα των προορισμών.
Ετσι, περισσότεροι Ευρωπαίοι σχεδιάζουν αποδράσεις αυτή την άνοιξη και στις αρχές του καλοκαιριού από ό,τι τις προηγούμενες χρονιές. Σχεδόν το 30% σκοπεύει να κάνει ταξίδι μεταξύ Απριλίου και Μαΐου (αύξηση 6% από το 2022), ενώ το 40% σκέφτεται να ταξιδέψει τον Ιούνιο ή τον Ιούλιο και μόνο το 23% αναμένει να ταξιδέψει τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο (μείωση 9% από πέρυσι). Τα δεδομένα αυτά προκύπτουν από έρευνα της Mindhaus που έγινε για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ταξιδιών (European Travel Commission) με δεδομένα που συλλέχθηκαν τον Μάρτιο από δείγμα 6.000 ατόμων από όλες τις βασικές αγορές του ελληνικού τουρισμού.
Καθίσταται σαφές πως στην Ελλάδα, όπως και σε ανταγωνιστικούς προορισμούς, όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία, το πρόβλημα του μαζικού τουρισμού και της ταυτόχρονης φιλοξενίας σε έναν προορισμό δυσανάλογα υψηλού αριθμού επισκεπτών από όσους αντέχουν οι υποδομές, το φυσικό περιβάλλον και ο κοινωνικός ιστός των τοπικών κοινωνιών έχει ξεπεράσει για πολλούς τα όρια του ανεκτού. Πολλές, δε, είναι οι περιπτώσεις που η φυσιογνωμία των προορισμών έχει αλλοιωθεί τόσο πολύ που δεν θυμίζει σε τίποτα εκείνα τα χαρακτηριστικά που τους έκαναν αρχικά δημοφιλείς.
Τούτων λεχθέντων, η διάθεση των Ευρωπαίων για ταξίδια παραμένει ζωηρή, αν και όχι αυξημένη σε σχέση με πέρυσι. Το 72% των Ευρωπαίων σχεδιάζει να ταξιδέψει μεταξύ Απριλίου και Σεπτεμβρίου 2023 (-5% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2022). Ισχυρότερη είναι η ροπή για ταξίδια για τους Ευρωπαίους άνω των 25 ετών (74%), ενώ μεταξύ των νεότερων ταξιδιωτών (18-24 ετών) μόνο το 61% σκοπεύει να κάνει ένα ταξίδι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Και παρά τη δυσμενή οικονομική συγκυρία που είχε ενσκήψει στις ευρωπαϊκές οικονομίες, οι διαθέσιμοι για ταξίδια προϋπολογισμοί παραμένουν εν πολλοίς αμετάβλητοι: Για τους επόμενους μήνες, το 50% των Ευρωπαίων σκοπεύει να διατηρήσει τον κανονικό ταξιδιωτικό προϋπολογισμό του, ενώ ένα διόλου ευκαταφρόνητο 19% σχεδιάζει να ξοδέψει περισσότερα από τα συνηθισμένα. Ωστόσο, οι άνθρωποι εξακολουθούν να ανησυχούν για το αυξημένο κόστος μετακίνησης (24%) και τα προσωπικά τους οικονομικά (17%).
Για τους επόμενους μήνες, το 50% των Ευρωπαίων σκοπεύει να διατηρήσει τον κανονικό ταξιδιωτικό προϋπολογισμό του, ενώ το 19% σχεδιάζει να ξοδέψει περισσότερα.
Το ταξίδι εντός της Ευρώπης παραμένει η κορυφαία επιλογή: Το 30% των ταξιδιωτών σχεδιάζει να επισκεφθεί μια γειτονική ευρωπαϊκή χώρα και το 28% κατευθύνεται σε μια μη γειτονική αλλά ευρωπαϊκή χώρα. Ταυτόχρονα, μόνο το 11% των ερωτηθέντων οργανώνει ταξίδια εκτός Ευρώπης.
Αξίζει να επισημανθεί ωστόσο ότι η προτίμηση των Ευρωπαίων για ταξίδια αναψυχής (69%) μειώνεται κατά 7% σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν, ενώ άλλοι λόγοι για ταξίδι κερδίζουν έδαφος. Το ενδιαφέρον για επαγγελματικά ταξίδια αυξάνεται αργά (+3% σε ετήσια βάση).
Η κατηγορία διακοπών «ήλιος και θάλασσα» διατηρεί την πρώτη της θέση ως το πιο προτιμώμενο είδος ταξιδιού αναψυχής των Ευρωπαίων (19%), ακολουθούμενο από το «city break» (15%) και το «culture & heritage» (14%), τα ταξίδια δηλαδή με σκοπό την πολιτιστική περιήγηση.
Κάποιοι θα ταξιδέψουν περισσότερο από μία φορά το επόμενο εξάμηνο: Το 59% των Ευρωπαίων σχεδιάζει να κάνει πολλαπλά ταξίδια μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2023. Αυτή η τάση υπερκαλύπτει τα μεμονωμένα ταξίδια, με το 34% να σχεδιάζει τουλάχιστον τρία ταξίδια (+8% σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν). Εν τω μεταξύ, η οδήγηση αυτοκινήτου (26%) έχει υποχωρήσει δραστικά. Η ομαλοποίηση της ταξιδιωτικής συμπεριφοράς μετά την COVID-19 θα μπορούσε να είναι ένας πιθανός παράγοντας πίσω από αυτήν την αλλαγή, με αποτέλεσμα ένα ευρύτερο φάσμα διαθέσιμων και προτιμώμενων τρόπων μεταφοράς. Κάτι που είναι άλλωστε προφανές στη δυναμική ανάπτυξη των αερομεταφορών προς νέα ιστορικά υψηλά.
Το 35% σχεδιάζει ταξίδια από 4 έως 6 διανυκτερεύσεις με μέσο προϋπολογισμό 501-1.000 ευρώ. Το ποσοστό όσων σχεδιάζουν να ξοδέψουν περισσότερα από 1.500 ευρώ έχει αυξηθεί κατά 7% σε σχέση με το 2022, φτάνοντας το 37%. Μεταξύ των ηλικιακών ομάδων, οι ώριμοι ταξιδιώτες (ηλικίας 54 και άνω) δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για μεγαλύτερα και ακριβότερα ταξίδια.
Το 52% των Ευρωπαίων έχει ήδη κλείσει πλήρως ή εν μέρει το επόμενο ταξίδι του (αύξηση 8% από το 2022), μια ένδειξη αυξανόμενης εμπιστοσύνης των καταναλωτών στη συγκυρία. Οι ευχάριστες καιρικές συνθήκες (18%) και οι ελκυστικές προσφορές (17%) είναι τα κορυφαία κριτήρια επιλογής προορισμού των Ευρωπαίων, ενώ η προτίμηση για προορισμούς χωρίς κόσμο σκαρφαλώνει στην τρίτη θέση (11%).
Στην 4η θέση των 10 κορυφαίων ευρωπαϊκών προορισμών η Ελλάδα
Στην 4η θέση της λίστας με τους 10 κορυφαίους ευρωπαϊκούς προορισμούς που θέλουν να επισκεφθούν κατά τη φετινή σεζόν οι Ευρωπαίοι βρίσκεται η Ελλάδα. Απέχει όμως ακόμη αρκετά από τις τρεις πρώτες χώρες που είναι, με τη σειρά, η Γαλλία, η Ισπανία και η Ιταλία. Παράλληλα, όμως, προηγείται αισθητά και από τις χώρες που έπονται, οι οποίες είναι η Γερμανία, η Κροατία, η Πορτογαλία, η Αυστρία, το Βέλγιο και το Ηνωμένο Βασίλειο. Εξετάζοντας μεμονωμένα τις ευρωπαϊκές αγορές από τις οποίες έλκει ταξιδιώτες η Ελλάδα, μπορούν να εξαχθούν μερικά πιο ακριβή συμπεράσματα. Για τους Γερμανούς η Ελλάδα είναι ο πέμπτος προτιμώμενος προορισμός, όπως και για τους Γάλλους και τους Βέλγους, ενώ για τους Ισπανούς, τους Ολλανδούς και τους Ελβετούς δεν είναι καν στην πρώτη πεντάδα. Στην τέταρτη θέση κατατάσσεται από τους Βρετανούς και πλέον και από τους Πολωνούς. Την καλύτερη επίδοσή της η Ελλάδα έχει στην Ιταλία, όπου είναι τρίτη στις προτιμήσεις.
Σε όλες τις αγορές, όμως, καταγράφεται πλέον μειωμένη διάθεση για ταξίδι τον Αύγουστο. «Η τάση αυτή για αυξημένη ζήτηση εκτός του Αυγούστου έχει όλες τις προϋποθέσεις να εξελιχθεί σε μια ευκαιρία –μεσοπρόθεσμα τουλάχιστον– για την Ελλάδα και ιδιαίτερα για τους πλέον δημοφιλείς ελληνικούς προορισμούς, όπως τα περισσότερα νησιά ή η Αθήνα, που ακόμη αδυνατούν να διαχειριστούν την ίδια την επιτυχία τους, να αντιμετωπίσουν θέματα λειτουργικότητας και υποδομών, να διασφαλίσουν ποιότητα ζωής για τους κατοίκους τους και πρωτίστως να αποφασίσουν τι είδους, και προς ποια κατεύθυνση, ανάπτυξη επιθυμούν. Αλλά και για τις τουριστικές επιχειρήσεις που για δεύτερη συνεχή περίοδο δυσκολεύονται εξαιρετικά να βρουν το αναγκαίο προσωπικό για να διατηρήσουν τις υπηρεσίες τους σε υψηλά επίπεδα», σχολιάζει μιλώντας στην «Καθημερινή» ο επικεφαλής της Mindhaus, η οποία διενήργησε την έρευνα, Θεόφιλος Κυρατσούλης.
Οσον αφορά τις επενδύσεις στον κλάδο της φιλοξενίας, που, αναμενόμενα, συγκεντρώνονται ως επί το πλείστον στους καθιερωμένους τουριστικούς προορισμούς, είναι πλέον σαφές ότι η υλοποίησή τους δεν θα είναι χωρίς προκλήσεις, είτε σε επίπεδο λειτουργίας είτε σε επίπεδο ευρύτερης αποδοχής από τις τοπικές κοινωνίες, προσθέτει.
Σε κάθε περίπτωση, αν και για ορισμένους προορισμούς όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη το τουριστικό «status quo» είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανατραπεί και θα απαιτούσε ρήξεις και πολύ γενναίες παρεμβάσεις, είναι ιδιαίτερα θετικό που βλέπουμε, δειλά αλλά σταθερά, τόσο την ανάπτυξη νέων, εναλλακτικών προορισμών όσο και συγκεκριμένες κοινότητες να αντιλαμβάνονται ότι η αυθεντικότητά τους (όχι μόνο με την έννοια του παραδοσιακού), η ανθρώπινη κλίμακά τους, το ότι βρίσκονται μακριά από τα πλήθη, αλλά και η θετική διάθεση των κατοίκων προς την τουριστική δραστηριότητα, είναι τα στρατηγικά πλεονεκτήματά τους και να βάζουν όρια και όρους για να τα αναδείξουν και να τα διατηρήσουν.
Λένε «όχι» στην πολυκοσμία
Μπορεί οι ευχάριστες καιρικές συνθήκες (18%) και οι ελκυστικές προσφορές (17%) να είναι τα δύο κορυφαία κριτήρια επιλογής προορισμού των Ευρωπαίων για τις διακοπές τους, ωστόσο πλέον στην τρίτη θέση έχει ανέβει, και μάλιστα με αυξημένα ποσοστά, η προτίμηση για προορισμούς χωρίς κόσμο (11%). Καθώς αυξάνεται η προτίμηση για προορισμούς χωρίς συνωστισμό (ειδικά για ταξιδιώτες που αναζητούν εμπειρίες στη φύση ή σε μητροπολιτικά κέντρα), πόλεις δεύτερης κατηγορίας και πιο απομακρυσμένες φυσικές περιοχές μπορούν να αξιοποιήσουν τη θέση τους και να προωθηθούν ως «κρυμμένοι θησαυροί», προσφέροντας αυθεντικές, πρωτόγνωρες στο ταξιδιωτικό κοινό, εμπειρίες. Αυτό είναι ένα από τα συμπεράσματα που επισημαίνονται στην έκθεση της European Travel Commission.
«Η εντρύφηση στην τοπική κουλτούρα είναι μια σημαντική ταξιδιωτική εμπειρία για τους Ευρωπαίους. Οι τουριστικές επιχειρήσεις ενθαρρύνονται να προωθούν πολιτιστικές δραστηριότητες, όπως εργαστήρια χειροτεχνίας, μαθήματα τοπικής κουζίνας και εμπειρίες διαμονής στο σπίτι, τόσο για ταξιδιώτες αναψυχής όσο και για επαγγελματίες ταξιδιώτες», αναφέρεται χαρακτηριστικά. Ο ασταθής καιρός και ένας από τους θερμότερους ευρωπαϊκούς χειμώνες που έχουν καταγραφεί έχουν επηρεάσει τους ταξιδιώτες: η ανησυχία για τα ακραία καιρικά φαινόμενα ανεβαίνει στην έκτη θέση των ταξιδιωτικών ανησυχιών (7%). Ομως ανησυχία φαίνεται πως επικρατεί και για τις φυσικές καταστροφές, καθώς η έρευνα ξεκίνησε λίγες εβδομάδες μετά τους φονικούς σεισμούς στην Τουρκία.