Η τελευταία μάχη της Ιταλίας με τις Βρυξέλλες για τα ζητήματα της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης αποτελεί βήμα προς τη λάθος πορεία για τη μεγαλύτερη αποδέκτρια επιδοτήσεων και δανείων ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Παρά ταύτα, η κατάσταση αυτή θα μπορούσε να ωθήσει τον συνασπισμό των 27 χωρών προς την ορθή κατεύθυνση όσον αφορά τις δαπάνες οικονομικής ενίσχυσης. Τρία χρόνια μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η Ευρωπαϊκή Ενωση μπορεί να εξετάσει μια πιο ευέλικτη προσέγγιση ως προς τις μεταβαλλόμενες οικονομικές ανάγκες των μελών της. Ειδικότερα, η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι επιδιώκει να εξασφαλίσει ευρωπαϊκά κονδύλια για την πανδημία ύψους 19 δισ. ευρώ. Τα κεφάλαια αυτά, τα οποία ζητήθηκαν από τη χώρα πέρυσι τον Δεκέμβριο, συνδέονται με 55 όρους και δεσμεύσεις μεταρρυθμίσεων, τους οποίους ολιγωρεί να εκπληρώσει η Ρώμη, όπως επισημαίνουν οι Βρυξέλλες.
Τα τρία καίρια σημεία τριβής ανάμεσα στην ιταλική κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι οι παραχωρήσεις λιμένων, η διαμάχη για τη χρήση φυσικού αερίου ως μέσον θέρμανσης και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, καθώς και για τα αθλητικά στάδια στη Βενετία και τη Φλωρεντία. Αφού μια αρχική παράταση απέτυχε να επιλύσει τις διενέξεις, η Επιτροπή έδωσε στην Ιταλία άλλον ένα μήνα για να αποδείξει ότι ακολουθεί τους κανόνες και ότι δαπανά μόνο για επιλέξιμα έργα. Τόσο η Τζόρτζια Μελόνι όσο και η Κομισιόν αποφαίνονται ότι οι διαπραγματεύσεις τους σημειώνουν πρόοδο.
Τα βέλτιστα αποτελέσματα απαιτούν μια πιο ευέλικτη προσέγγιση.
Πάντως, υπάρχει περιθώριο βελτίωσης από όλες τις πλευρές. Η Μελόνι πρέπει να αποδείξει ότι η κυβέρνησή της μπορεί να τηρήσει τις προϋπάρχουσες δεσμεύσεις, που συνδέονται με την εκταμίευση της οικονομικής βοήθειας. Η κυβέρνησή της δεν μπορεί απλώς να απορρίψει τις υποσχέσεις ή να παρακολουθεί ανήμπορη, εάν οι κατά τόπους Αρχές απαξιώνουν τον εθνικό μηχανισμό εποπτείας. Συν τοις άλλοις, η Ρώμη θέλει μια θέση στις υψίστης σημασίας τράπεζες διαπραγματεύσεων της Ε.Ε. και αυτό το είδος της αξιοπιστίας απορρέει μόνον από την τήρηση των υποσχέσεων. Το ιστορικό της Ιταλίας στην αποδέσμευση και την εκμετάλλευση κονδυλίων από την Ευρωπαϊκή Ενωση σχετίζεται με καταστάσεις ανωμαλίας.
Εντούτοις, και από την πλευρά τους οι Βρυξέλλες θα μπορούσαν να κερδίσουν περισσότερα από τη χορήγηση των κεφαλαίων τους. Οι οικονομικές συνθήκες έχουν αλλάξει πολύ από τότε που ξεκίνησε το σχέδιο ανάκαμψης της πανδημίας ύψους 800 δισ. ευρώ το 2020. Οι στόχοι, που τότε είχαν νόημα, ίσως σήμερα να μη λογίζονται ως προτεραιότητα άλλη εκτός από το να καθησυχάσουν τους σκληροπυρηνικούς, όπως η Γερμανία, που βλέπουν οποιαδήποτε ολίσθηση ως ένδειξη ηθικής αποτυχίας.
Ισως είναι πολιτικά σκόπιμο να εμμείνουν οι πολιτικοί παράγοντες στα αρχικά σχέδιά τους ως μία μέθοδο να δηλώσουν πως τα «εφήμερα οχήματα βοηθείας» δεν θα μονιμοποιηθούν μέσω ενός επαναπρογραμματισμού τους με παρασκηνιακές κινήσεις. Ωστόσο, τα βέλτιστα αποτελέσματα απαιτούν μια πιο ευέλικτη προσέγγιση και συνεχείς προσπάθειες για να εξισορροπηθούν οι πραγματικές ανάγκες με την πολιτική βούληση. Η Ιταλία λειτουργεί ως κορυφαίο πεδίο δοκιμών. Με 191,5 δισ. ευρώ, που ζητούνται σε επιδοτήσεις και δάνεια, αναμένεται πως θα λάβει τα περισσότερα για την πανδημία από οποιοδήποτε άλλο κράτος-μέλος, ενώ ήδη 67 δισ. ευρώ έχουν αλλάξει χέρια.
Η τρέχουσα αντιπαράθεση οφείλεται εν μέρει στην αντίληψη ότι οι Βρυξέλλες δεν φαίνεται να χαλαρώνουν τις προδιαγραφές τους. Σύμφωνα με την Τσίντσια Αλσίντι, ερευνήτρια του ιδρύματος CEPS, «η ευελιξία μπορεί να χρειάζεται, ώστε να βοηθήσει τη βραχύχρονη χρηματοδότηση ανάκαμψης να καλύψει τις μακροπρόθεσμες ανάγκες της ιταλικής οικονομίας». Αλλά ό,τι και να κάνει η Επιτροπή για την Ιταλία, είπε, «θα δημιουργήσει ξεκάθαρα προηγούμενο για άλλους».