«…Tὸν Πυθαγόραν ζητεῖν ἐξ ἐλαχίστων καὶ ἁπλ ουστάτων ὑποθέσεων δεικνύναι τὰ ζητούμενα».
Το νέο οικονομικό τοπίο που δημιουργούν οι πρόσφατες γεωπολιτικές εξελίξεις υποχρεώνει ολόκληρη την Ε.Ε. να προσαρμόσει τις πολιτικές της. Ομως, η ταχύτητα προσαρμογής στη νέα «κανονικότητα» είναι προϋπόθεση για την αντιμετώπιση της υπαρξιακής απειλής που βιώνει η βιομηχανία της Ε.Ε.
Ο δημόσιος διάλογος τους τελευταίους μήνες εστιάζει στις ενισχύσεις του πλαισίου IRA των ΗΠΑ έναντι εκείνων της Ε.Ε. Η τελευταία αναζητά νέους πόρους για την πράσινη μετάβαση της βιομηχανίας, όμως ο πραγματικός «ελέφαντας στο δωμάτιο» είναι η γραφειοκρατία που δημιουργεί το νομοθετικό οικοδόμημά της. Αυτό το πρόβλημα δεν μπορεί να υποτιμηθεί. Δεν είναι τυχαίο ότι το IRA προνοεί για μείωση της γραφειοκρατίας στις ΗΠΑ, κατανοώντας ότι ο παγκόσμιος ανταγωνισμός για βιομηχανικές επενδύσεις βασίζεται μεν σε επιδοτήσεις, αλλά κερδίζεται με την απλούστερη λειτουργία των επιχειρήσεων.
Πρόσφατες έρευνες της BusinessEurope (της ομοσπονδίας βιομηχανικών συνδέσμων της Ε.Ε., με τον ΣΕΒ ως εκπρόσωπο της Ελλάδας) αναδεικνύουν –μετά την ενέργεια– την πολυνομία και τη γραφειοκρατία ως μεγάλα προβλήματα για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Οχι άδικα. H Ε.Ε. σχεδιάζει 43 νέες ευρωπαϊκές πολιτικές για το 2023 με σημαντικό αντίκτυπο στις επιχειρήσεις, επιπλέον των 116 προτάσεων που εκκρεμούν από το 2022. Η Ελλάδα, με διαχρονική παράδοση στην πολυνομία, την περίοδο 2021-2022 έθετε σε ισχύ δύο ρυθμίσεις ανά μήνα με αντίκτυπο στις επιχειρήσεις.
Χρειαζόμαστε μια διαφορετική λογική που να προλαμβάνει τη δημιουργία της γραφειοκρατίας.
Στην παρούσα συγκυρία, κάθε ρυθμιστική επιβάρυνση μπορεί να βλάψει σοβαρά την ανάπτυξη, κατ’ επέκταση την απασχόληση. Συνεπώς, η πρόκληση για την Ε.Ε. (και την Ελλάδα) είναι η δραστικότερη και ταχύτερη μείωση της γραφειοκρατίας, δηλαδή η μείωση του διοικητικού κόστους ή του χρόνου συμμόρφωσης των επιχειρήσεων (ιδίως των βιομηχανικών). Το εύρημα επιβεβαιώνεται από την έρευνα Business Pulse του ΣΕΒ στην Ελλάδα. Η ελληνική προσπάθεια πάντως παραμένει αδιάκοπη, με τις λύσεις ηλεκτρονικής διακυβέρνησης να απλοποιούν σημαντικά την καθημερινότητα και να αναβαθμίζουν συνεχώς το επιχειρηματικό περιβάλλον. Για να αντιμετωπίσουμε τη γραφειοκρατία στη ρίζα της χρειαζόμαστε μια διαφορετική λογική που να προλαμβάνει τη δημιουργία της παρά να προσπαθεί εκ των υστέρων να τη θεραπεύσει. Το πλέον πετυχημένο υπόδειγμα ρυθμιστικής απλοποίησης την τελευταία δεκαπενταετία διεθνώς βασίζεται σε αυτή τη λογική. Αποφεύγοντας τις σύνθετες στρατηγικές υιοθετεί τον ακόλουθο απλό, αλλά αποτελεσματικότατο κανόνα καταστολής της γραφειοκρατίας εν τη γενέσει της. Πριν ψηφιστεί ένας νόμος, το αρμόδιο υπουργείο ανακοινώνει το διοικητικό κόστος συμμόρφωσης που προσθέτει / αφαιρεί ο νόμος στις επιχειρήσεις. Το κόστος υπολογίζεται βάσει τυποποιημένης και επαληθεύσιμης μεθοδολογίας. Ο νόμος δεν ψηφίζεται αν το ισοζύγιο διοικητικού κόστους είναι θετικό, δηλαδή αυξάνει τη γραφειοκρατία.
Ο κανόνας έχει βρει εφαρμογή, με διάφορες παραλλαγές, σε χώρες όπως η Αυστρία, η Γερμανία, ο Καναδάς, το Μεξικό, οι ΗΠΑ, η Φινλανδία, η Ισπανία, η Δανία, η Ουγγαρία και η Ιταλία. Η χαρακτηριστικότερη μείωση διοικητικού κόστους επιτεύχθηκε στη Βρετανία, πριν από τις σειρήνες του Brexit. Ακόμη και στη λιτή βρετανική δημόσια διοίκηση, ο κανόνας στόχευσε ξεκάθαρα στο αποτέλεσμα, με 4 δισ. ευρώ λιγότερο διοικητικό κόστος (σε όρους ελληνικού ΑΕΠ: 280 εκατ. ευρώ) από τα πρώτα χρόνια, καλύπτοντας στη συνέχεια το μητρώο παλαιότερων διαδικασιών. Βελτιωμένες διοικητικές επιδόσεις καταγράφονται και στις υπόλοιπες χώρες.
Οι πυθαγόρειοι φιλόσοφοι μεταξύ πολλών λύσεων επέλεγαν την απλούστερη. Ο απλούστερος τρόπος για να περιορίσεις τη γραφειοκρατία είναι να αποτρέψεις τη δημιουργία της. Η διεθνής εμπειρία μας διαθέτει ένα δοκιμασμένο εργαλείο γι’ αυτόν τον σκοπό. Ενα εργαλείο που μπορεί να συμπληρώσει και να επιταχύνει τις προσπάθειες της Ελλάδας να ανέβει κατηγορία προς όφελος όλων.
Ο δρ Γιώργος Ξηρογιάννης είναι γενικός διευθυντής ΣΕΒ.