Η Ελλάδα με συντελεστή 5% έχει τη δεύτερη χαμηλότερη φορολογία στα μερίσματα στην Ε.Ε., σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ. Η Ν.Δ. υποστηρίζει ότι η μείωση του συντελεστή οδήγησε σε αύξηση των δημοσίων εσόδων από αυτή την πηγή.
Το ΠΑΣΟΚ από την πλευρά του υποστηρίζει ότι η αύξηση του φόρου είναι κοινωνικά δικαιότερη. Σε ό,τι αφορά τη φορολόγηση των γονικών παροχών και δωρεών υπάρχουν χώρες που δεν τις φορολογούν καθόλου, αλλά και άλλες όπου το αφορολόγητο όριο είναι πολύ μικρότερο σε σχέση με την Ελλάδα.
Μερίσματα
Πόλεμος ανακοινώσεων στο μέτωπο των φόρων ξέσπασε στο προεκλογικό τοπίο, φέρνοντας στην επιφάνεια επιχειρήματα και θέσεις που αποτελούν διεθνώς αντικείμενο αντιπαραθέσεων ή τουλάχιστον διαφορετικών προσεγγίσεων. Η θέση υπέρ της αύξησης της φορολόγησης των διανεμομένων μερισμάτων των επιχειρήσεων, για παράδειγμα, δεν είναι μόνο θέση του ΠΑΣΟΚ, αλλά και του ΟΟΣΑ για την περίπτωση της Ελλάδας, όπως την ανέπτυξε στην έκθεσή του τον περασμένο Ιανουάριο. Αλλωστε, η μείωση του συντελεστή στο 5% από την απελθούσα κυβέρνηση τοποθέτησε τη χώρα σε ένα από τα πλέον χαμηλά επίπεδα διεθνώς. Στην Ευρώπη συχνά η κλίμακα είναι προοδευτική και ο ανώτατος συντελεστής φθάνει π.χ. στο 30% στο Βέλγιο, το 42% στη Δανία, το 34% στη Γαλλία, το 28% στην Πορτογαλία, ενώ στην Ιρλανδία ανέρχεται στο 51%. Με ενιαίο συντελεστή 5% η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση σε ό,τι αφορά τους ανώτατους συντελεστές, και ακολουθούν μόνο η Λετονία και η Εσθονία που φορολογούν με μηδενικό συντελεστή, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ. Το αντεπιχείρημα εδώ είναι ότι η μείωση του φορολογικού συντελεστή από το 10% στο 5% οδήγησε σε εκτίναξη των διανεμομένων μερισμάτων και άρα και των φορολογικών εσόδων, παρά τη μείωση του συντελεστή. Από 1,5 δισ. ευρώ μερίσματα την περίοδο 2018-2019, από τα οποία το κράτος πήρε φορολογικά έσοδα 150 εκατ. ευρώ, αυτά αυξήθηκαν στα 5,6 δισ. ευρώ το 2020, αποφέροντας έσοδα στο κράτος 280 εκατ. ευρώ, και στα 4,1 δισ. ευρώ το 2021, με έσοδα 225 εκατ. ευρώ.
Πάντως, μελέτη των Σαρλ Μπουασέ και Αντριέν Μαρτέ, που δημοσιεύθηκε στο American Economic Review τον Σεπτέμβριο του 2022, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αύξηση της φορολογίας στα μερίσματα οδηγεί σε αύξηση των επενδύσεων. Εξετάζοντας την αύξηση του φόρου στα μερίσματα από το 15,5% στο 46% στους επιχειρηματίες-μετόχους και στα μέλη των οικογενειών τους, κατέληξαν στο συμπέρασμα πως το μέτρο περιόρισε τη διανομή μερισμάτων, αύξησε τη ρευστότητα των επιχειρήσεων και εντέλει ενίσχυσε τις επενδύσεις τους. Σύμφωνα με τους ερευνητές, για κάθε ένα ευρώ μερίσματος που δεν διανεμήθηκε, αυτές οι επιχειρήσεις επανεπένδυσαν 0,3 ευρώ.
Παρά τις υπερβολές της και τις σκόπιμες διαστρεβλώσεις, η προεκλογική αντιπαράθεση δίνει αφορμή να φωτιστούν ουσιαστικά θέματα οικονομικής πολιτικής, τα οποία οι διεθνείς οργανισμοί έχουν επισημάνει κατ’ επανάληψιν στις εκθέσεις τους για την Ελλάδα. Η Ε.Ε, το ΔΝΤ και ο ΟΟΣΑ συνιστούν συστηματικά παρεμβάσεις για τη διόρθωση των αδυναμιών του φορολογικού καθεστώτος, χωρίς, όμως, να δίνεται συνέχεια, ιδίως αφότου η χώρα βγήκε από τα μνημόνια.
Κοινή συνισταμένη των υποδείξεων των τριών αυτών οργανισμών είναι η ανάγκη περιορισμού της φοροδιαφυγής των ελεύθερων επαγγελματιών. Ενα θέμα που και η κυβέρνηση της Ν.Δ. έχει θέσει ως προτεραιότητα τώρα, για την επόμενη τετραετία.
Περιορισμό φοροδιαφυγής των ελευθέρων επαγγελματιών ζητούν ΟΟΣΑ, ΔΝΤ, Ε.Ε.
Χαρακτηριστικά σημεία των συστάσεων των διεθνών αυτών οργανισμών προς την Ελλάδα είναι τα εξής:
• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις συστάσεις της στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου την περασμένη εβδομάδα τόνισε την ανάγκη διεύρυνσης της φορολογικής βάσης, ειδικά για τους αυτοαπασχολούμενους. «Η φορολογική συμμόρφωση θα μπορούσε να βελτιωθεί με την επέκταση της εφαρμογής των ηλεκτρονικών πληρωμών, λαμβάνοντας ιδιαιτέρως υπόψη τα πρόσφατα στοιχεία για την αναντιστοιχία μεταξύ των δηλωθέντων χαμηλών εισοδημάτων και του έντονα αυξανόμενου τζίρου των αυτοαπασχολουμένων. Ειδικότερα, κάνοντας καλύτερη χρήση των πληροφοριών που προέρχονται από τις ηλεκτρονικές πληρωμές για στοχευμένα επαγγέλματα».
• Ο ΟΟΣΑ στην έκθεσή του για την Ελλάδα τον Ιανουάριο υποδέχθηκε θετικά τις μειώσεις της φορολογικής «σφήνας», αλλά επισήμανε ότι κάποιοι φορολογικοί συντελεστές, όπως στα διανεμόμενα κέρδη, είναι τώρα σχετικά χαμηλοί. «Οι φόροι στο κεφάλαιο και στα κέρδη είναι τώρα ανάμεσα στους χαμηλότερους στον ΟΟΣΑ». Ο Οργανισμός τάχθηκε υπέρ της αύξησης του φόρου επί των διανεμόμενων κερδών, ώστε να μπορέσει να μειωθεί η επιβάρυνση των μεσαίων στρωμάτων. Τάχθηκε, επίσης, υπέρ της κατάργησης των έκτακτων μειώσεων ΦΠΑ λόγω της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης. Ενα θέμα που παραμένει ανοιχτό.
• Το ΔΝΤ είχε ταχθεί πριν από περίπου ένα χρόνο, στο πλαίσιο της έκθεσής του, κατά της κατάργησης της εισφοράς αλληλεγγύης και της περαιτέρω μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών, με το επιχείρημα ότι μεταφέρουν το βάρος στις μελλοντικές γενιές και δεν είναι επαρκώς στοχευμένα. Επισήμανε, επίσης, ότι χρειάζονται περαιτέρω βελτιώσεις για να διευρυνθεί η φορολογική βάση και να αντιμετωπισθεί η φοροδιαφυγή των αυτοαπασχολουμένων.
Τι ισχύει στην Ευρώπη για τις γονικές παροχές και τις δωρεές
Από τον Οκτώβριο του 2021 άλλαξε η φορολογία στις δωρεές και τις γονικές παροχές για τους συγγενείς πρώτου βαθμού (σύζυγοι, παιδιά, παππούδες). Ουσιαστικά η φορολογία μηδενίστηκε, καθώς θεσπίστηκε αφορολόγητο όριο 800.000 ευρώ. Δηλαδή, χρηματικά ποσά ή διάφορα περιουσιακά στοιχεία, όπως για παράδειγμα ακίνητα, είναι αφορολόγητα εφόσον –για παράδειγμα– δοθούν από τον πατέρα στο κάθε παιδί του. Από το ποσό των 800.000 ευρώ και πάνω επιβάλλεται φόρος με συντελεστή 10%. Μάλιστα, η εξέλιξη αυτή οδήγησε στην αύξηση των δημοσίων εσόδων, καθώς πολλοί ιδιοκτήτες ακινήτων έσπευσαν να εκμεταλλευθούν το νέο φορολογικό πλαίσιο. Είναι ενδεικτικό ότι στο πρώτο τρίμηνο του έτους υποβλήθηκαν 24.548 δηλώσεις γονικής παροχής και 13.959 δηλώσεις δωρεών. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ισχύουν αφορολόγητα ποσά και πολλές εξαιρέσεις στις χρηματικές δωρεές, αλλά και στις δωρεές ακινήτων.
Στην Ευρώπη υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις στη φορολογική μεταχείριση των γονικών παροχών και των δωρεών. Σε κάποιες χώρες δεν επιβάλλεται καθόλου φόρος, σε άλλες ο φόρος είναι υψηλός και δεν προβλέπεται καθόλου αφορολόγητο ή το αφορολόγητο όριο είναι μικρότερο αυτού που ισχύει στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με έκθεση του ΟΟΣΑ για τη φορολογία κληρονομιών, γονικών παροχών και δωρεών, που δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 2022, η πλειονότητα των κρατών-μελών του εφαρμόζει προοδευτικούς φορολογικούς συντελεστές, το ένα τρίτο εφαρμόζει κατ’ αποκοπή συντελεστές και τα επίπεδα φορολογικών συντελεστών ποικίλλουν ευρέως.
Για παράδειγμα, το αυστριακό Συνταγματικό Δικαστήριο κατάργησε τις βασικές διατάξεις του φόρου κληρονομιάς στις 31 Ιουλίου 2008. Εκτοτε, δεν υπάρχει φόρος κληρονομιάς και δωρεάς στην Αυστρία.
Στην Ελλάδα από τον Οκτώβριο 2021 το αφορολόγητο όριο έχει διαμορφωθεί στις 800.000 ευρώ.
Στη Γερμανία ο φόρος δωρεάς ξεκινάει με συντελεστή 7% και φθάνει στο 30% για περιουσίες άνω των 26 εκατ. ευρώ.
Στην Ιρλανδία, η πρώτη κατηγορία συγγενών (σύζυγοι και παιδιά) έχει αφορολόγητο όριο 335.000 ευρώ. Πάνω από το ποσό αυτό επιβάλλεται φόρος με συντελεστή 33%. Για παράδειγμα, στην περίπτωση που ο πατέρας κάνει δωρεά στο παιδί του περιουσιακά στοιχεία αξίας 750.000 ευρώ, θα αφαιρεθούν 335.000 ευρώ και το παιδί που έλαβε τη δωρεά θα πληρώσει φόρο 136.950 ευρώ.
Στην Ιταλία το πλαίσιο των δωρεών είναι πολύ κοντά στο ελληνικό. Συγκεκριμένα, για την πρώτη κατηγορία συγγενών προβλέπεται αφορολόγητο όριο 1 εκατ. ευρώ. Πάνω από το ποσό αυτό επιβάλλεται φόρος με συντελεστή 4%.
Στην Ολλανδία το αφορολόγητο όριο δωρεών για τους συγγενείς πρώτου βαθμού μπορεί να φθάσει υπό προϋποθέσεις τα 106.000 ευρώ. Συγκεκριμένα, τα ποσά των δωρεών αυξάνονται ανάλογα με τον σκοπό που θα χρησιμοποιηθούν αυτά. Για παράδειγμα, επιτρέπεται χρηματική δωρεά περίπου 60.000 ευρώ για εκπαίδευση και 106.000 ευρώ για αγορά κατοικίας.
Στη γειτονική Βουλγαρία, οι σύζυγοι και οι απόγονοί τους απαλλάσσονται από τον φόρο κληρονομιών και δωρεών.