Μεγάλα προβλήματα έχουν δημιουργηθεί στην αγορά από το «μποτιλιάρισμα» επιδοτούμενων προγραμμάτων ενεργειακής αναβάθμισης ακινήτων. Με τα παλαιότερα προγράμματα τύπου «Εξοικονομώ» να μην έχουν ακόμη ολοκληρωθεί λόγω γραφειοκρατικών και άλλων δυσκολιών αλλά και τα καινούργια να προστίθενται, δημιουργούνται πλέον ασφυκτικές συνθήκες στην αγορά με τους ενδιαφερόμενους να βρίσκονται σε συνεχή αναζήτηση και συνεργείων για την υλοποίηση των έργων αλλά και ρευστότητας προκειμένου να καλύψουν τη δική τους συμμετοχή.
Με το οικονομικό διακύβευμα να είναι πολύ μεγάλο –διατίθενται τουλάχιστον τρία δισεκατομμύρια επιδοτήσεων με αποτέλεσμα το συνολικό ποσό των έργων που έχουν προγραμματιστεί να είναι τουλάχιστον διπλάσιο– το ζητούμενο πλέον είναι να βρεθούν λύσεις και να υλοποιηθούν τα έργα προκειμένου να επιτευχθεί ο βασικός στόχος που είναι η εξοικονόμηση ενέργειας και η μείωση του κόστους για τα νοικοκυριά.
Το… μποτιλιάρισμα έχει ήδη δημιουργήσει αρκετά προβλήματα.
Πρώτον, το τεχνικό δυναμικό της χώρας αντιμετωπίζει προβλήματα στο να καλύψει την ολοένα και αυξανόμενη ζήτηση.
Δεύτερον, η κατακόρυφη αύξηση του ενδιαφέροντος έχει ανεβάσει τις τιμές ειδικά στο κομμάτι της παροχής υπηρεσιών. Το κόστος εγκατάστασης ενός ηλιακού θερμοσίφωνα ή της τοποθέτησης ενός φωτοβολταϊκού ανεβαίνει συνεχώς καθώς στη δεδομένη χρονική συγκυρία το πάνω χέρι έχει ο εγκαταστάτης και όχι ο πελάτης.
Τρίτον, η συνεχής αύξηση των υλικών δημιουργεί προβλήματα στην υλοποίηση των έργων καθώς αλλιώς ξεκίνησαν οι προϋπολογισμοί των παρεμβάσεων πριν από τρία χρόνια –ακόμη και το «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» του 2020 παραμένει «ανοικτό» σε σημαντικό ποσοστό– και αλλιώς διαμορφώνονται με τα σημερινά δεδομένα.
Τέταρτον, οι εμπλεκόμενοι κάνουν λόγο για σημαντικές καθυστερήσεις στην καταβολή των χρημάτων προς τους επαγγελματίες του κλάδου, με αποτέλεσμα ειδικά σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις να δημιουργούνται συνθήκες «ασφυξίας» σε επίπεδο ρευστότητας, με την αύξηση του κόστους του χρήματος να διογκώνει ακόμη περισσότερο το πρόβλημα.
Ακριβά και λίγα τα συνεργεία, αύξηση τιμών υλικών και καθυστερήσεις πληρωμών προς τους επαγγελματίες.
Το πρόβλημα της χρηματοδότησης γίνεται ήδη ιδιαίτερα αισθητό στο πρόγραμμα των φωτοβολταϊκών στη στέγη. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα προβλέπει την υποχρεωτική τοποθέτηση μπαταρίας, κάτι που ανεβάζει σημαντικά το επενδυτικό κόστος. Οι ενδιαφερόμενοι όμως καλούνται από τους επαγγελματίες με τους οποίους έρχονται σε επαφή προκειμένου να αναλάβουν το έργο, να πληρώσουν το σύνολο του κόστους, ύψους αρκετών χιλιάδων ευρώ, και στη συνέχεια να περιμένουν οι ίδιοι την εκταμίευση της επιδότησης.
Ο κατάλογος των έργων που αφορούν ενεργειακή αναβά-θμιση και έχουν ξεκινήσει ή πρόκειται να μπουν σε τροχιά υλοποίησης το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα περιλαμβάνει έξι εγγραφές:
1. Το πρόγραμμα «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» έχει ξεκινήσει από το τέλος του 2020 με προϋπολογισμό περίπου 850 εκατ. ευρώ με στόχο την ενεργειακή αναβάθμιση τουλάχιστον 40.000 ακινήτων. Εχουν συμπληρωθεί περισσότερα από 2,5 χρόνια από τη διενέργεια του διαγωνισμού (τότε ακολουθήθηκε το σύστημα προτεραιότητας βάσει χρόνου αίτησης) αλλά περίπου το 40% των αιτήσεων παραμένει ακόμη σε εκκρεμότητα. Το 19% των ενδιαφερομένων δεν έχει καν ολοκληρώσει τις εργασίες, ένα 3% έχει απενταχθεί για διάφορους λόγους και περίπου το 15% περιμένει να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση για να γίνει η εκταμίευση των χρημάτων. Αυτή η αναμονή μεταφράζεται σε «εγκλωβισμό» πολλών δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, καθώς χωρίς την ολοκλήρωση της αξιολόγησης δεν καταβάλλονται τα χρήματα για εργασίες που έχουν ήδη γίνει. Το υπουργείο Περιβάλλοντος έδωσε προ ημερών νέα παράταση μέχρι το τέλος Ιουνίου.
2. Το πρόγραμμα «Εξοικονομώ 2021» επεκτάθηκε τον Αύγουστο του 2022 και πλέον ο συνολικός του προϋπολογισμός έχει φτάσει στο 1,2 δισ. ευρώ. Αρμόδιοι εκτιμούν ότι μέχρι τον Σεπτέμβριο μπορεί να έχει ολοκληρωθεί το ένα πέμπτο του προγράμματος, ωστόσο φαίνεται να υπάρχουν ακόμη εκκρεμότητες σε διοικητικό επίπεδο, με κυριότερη την έκδοση της απόφασης που αφορά τις προϋποθέσεις χορήγησης των εγγυήσεων του ελληνικού Δημοσίου στα άτομα που ανήκουν στη χαμηλότερη εισοδηματική κατηγορία και θέλουν να καλύψουν την ίδια συμμετοχή με δάνειο.
3. Το «Ανακαινίζω – Εξοικονομώ» για νέους μόλις ξεκίνησε και έχει προϋπολογισμό 300 εκατ. ευρώ. Η επιτυχία του προγράμματος θα κριθεί από το κατά πόσον οι ενδιαφερόμενοι που θα επιλεγούν θα μπορέσουν να χρηματοδοτήσουν την ίδια συμμετοχή σε περιβάλλον συνεχών αυξήσεων στα υλικά. Η συσσώρευση των προγραμμάτων τύπου «Εξοικονομώ» επιτείνει τον προβληματισμό καθώς όσο στενεύει η ρευστότητα στους επαγγελματίες του κλάδου, τόσο δυσκολότερες γίνονται οι συνθήκες.
4. Το «Ανακυκλώνω αλλάζω θερμοσίφωνα» συγκεντρώνει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον καθώς οι αιτήσεις έχουν ήδη ξεπεράσει τις 200.000. Τα 100 εκατ. ευρώ του προγράμματος δεν θα καλύψουν όλες τις αιτήσεις και η επόμενη κυβέρνηση θα αποφασίσει αν θα διευρύνει τον προϋπολογισμό. Η τελική υλοποίηση θα εξαρτηθεί από το πώς θα διαμορφωθούν οι τιμές στην αγορά (και σε επίπεδο εγκατάστασης) αλλά και από το πόσο γρήγορα θα καταβάλλονται τα χρήματα από τα vouchers στους επαγγελματίες του κλάδου. Πολλοί επαγγελματίες (ειδικά μικρομεσαίοι) διαμαρτύρονται πάντως για τις καθυστερήσεις στις πληρωμές του προγράμματος «Αλλάζω συσκευή» που ήταν αντίστοιχης φιλοσοφίας.
5. Στο πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στη στέγη» που ξεκίνησε πρόσφατα, οι αιτήσεις προς το παρόν κινούνται λίγο πάνω από τα επίπεδα των 5.000. Οι περισσότεροι ενδιαφερόμε-νοι –όσοι έχουν διαθέσιμο χώρο– καλούνται να πληρώσουν με ίδια κεφάλαια το σύνολο του κόστους και στη συνέχεια να λάβουν την επιδότηση. Το ύψος της επένδυσης δεν είναι ευκαταφρόνητο, καθώς ακόμη και ένα μικρό φωτοβολταϊκό που παράγει 5.000 κιλοβατώρες τον χρόνο μπορεί να κοστίζει πάνω από 13.000 ευρώ μαζί με τον ΦΠΑ. Η υποχρεωτική εγκατάσταση της μπαταρίας ουσιαστικά διπλασιάζει το κόστος.
6. Το «Εξοικονομώ 2023» θα «τρέξει» από τον Ιούνιο και μετά με προϋπολογισμό 300 εκατ. ευρώ. Η προσπάθεια να αυξηθούν τα πλαφόν των τιμών στις εργασίες μένει να φανεί κατά πόσον θα κεντρίσει το ενδιαφέρον των ιδιοκτητών ακινήτων. Τα ποσοστά επιδότησης πάντως παραμένουν σημαντικά. φτάνοντας ακόμη και στο 75%.