Αγγελίες ενοικίασης διαμερισμάτων που μοιάζουν με… τυπογραφικό λάθος μπορεί να αλιεύσει κανείς στο Διαδίκτυο αυτή την εποχή, δείγμα των υπερβολών ορισμένων ιδιοκτητών, αλλά και της γενικότερης έλλειψης επαρκούς αποθέματος ακινήτων είτε για ενοικίαση είτε για αγορά, ώστε να «εκλογικευτούν» και οι ζητούμενες τιμές. «Νεόδμητο διαμέρισμα στην Καλλιθέα, πολυτελείας, 5ος όροφος, 63 τ.μ. Τιμή 3.000 ευρώ/μήνα», γράφει μια αγγελία, με αποτέλεσμα αρκετοί χρήστες να αναρωτιούνται αν πρόκειται για λάθος από την πλευρά του μεσιτικού γραφείου. Το συγκεκριμένο ακίνητο ζητείται αντί του εξωπραγματικού ποσού των 47,5 ευρώ/τ.μ., τιμή που είναι δεκαπλάσια εκείνης που επικρατούσε πριν από μερικά χρόνια.
Οπως φαίνεται όμως δεν πρόκειται για λάθος, καθώς επίσης στην Καλλιθέα(!), μία από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της Αττικής, ένα στούντιο εμβαδού 42 τ.μ., εκμισθώνεται αντί 3.000 ευρώ/μήνα.
Πρόκειται για ακίνητο που βρίσκεται εντός ενός συγκροτήματος επιπλωμένων διαμερισμάτων, που αξιοποιούνται κυρίως μέσω βραχυχρόνιας μίσθωσης. Το συγκεκριμένο δίνεται και μέσω μακροχρόνιας μίσθωσης. Στην τιμή του περιλαμβάνονται υπηρεσίες καθαρισμού και αλλαγής σεντονιών και πετσετών μία φορά την εβδομάδα, όπως επίσης και τα έξοδα ρεύματος, ύδρευσης, θέρμανσης και Internet. Δεν περιλαμβάνεται όμως ο φόρος ξενοδοχείου!
Στην Κυψέλη, δώμα σε ταράτσα (μεταλλική κατασκευή) εκμισθώνεται αντί 300 ευρώ! Αντίστοιχα, στη Νέα Σμύρνη ένα διαμέρισμα πρώτου ορόφου, 63 τ.μ., ζητάει ενοίκιο 650 ευρώ, ενώ στο Παλαιό Φάληρο, με τα ίδια χρήματα μπορεί κανείς να διαλέξει μια γκαρσονιέρα των 27 τ.μ. Παρόμοιο ακίνητο στα Χανιά της Κρήτης εκμισθώνεται αντί 550 ευρώ, ή 18,33 ευρώ/τ.μ., ενώ στην Πάτρα θα βρει κανείς μια μονοκατοικία των 200 τ.μ., αλλά σε κατάσταση λίγο πριν την κατεδάφιση, να εκμισθώνεται αντί 500 ευρώ!
Αποφυγή κακοπληρωτών
Από την άλλη πλευρά, παρατηρούνται και αρκετές περιπτώσεις ιδιοκτητών που προσπαθούν με ιδιαίτερο τρόπο να αποφύγουν τυχόν περιπτώσεις κακοπληρωτών ενοικιαστών.
Για παράδειγμα, ένας ιδιοκτήτης που εκμισθώνει στούντιο 26 τ.μ. για 550 ευρώ στην περιοχή Κουντουριώτικα, πίσω από τον σταθμό μετρό του Μεγάρου Μουσικής, διαφημίζει την ύπαρξη ισχυρών αστυνομικών δυνάμεων (λόγω της παρουσίας της πρεσβείας των ΗΠΑ στο σημείο).
Ιδιοκτήτης διαμερίσματος στο Παγκράτι ζητεί να καταβληθούν εφάπαξ τα ενοίκια όλου του χρόνου, ενώ άλλος ζητεί δηλωμένο εισόδημα 24.000 ευρώ.
Επειδή το διαμέρισμα παρέχει και ασφάλεια, ο ιδιοκτήτης ξεκαθαρίζει πως ο δυνητικός ενοικιαστής θα πρέπει να έχει δηλωμένο εισόδημα τουλάχιστον 24.000 ευρώ ετησίως.
Ενας άλλος ιδιοκτήτης διαμερίσματος 76 τ.μ. στο Παγκράτι, ζητεί 500 ευρώ για το ακίνητό του. Πρόκειται ομολογουμένως για μια λογική τιμή. Το πρόβλημα είναι ότι θέλει να πληρώνεται μια φορά τον χρόνο εφάπαξ, δηλαδή 6.000 ευρώ κάθε φορά!
Με την πρώτη πληρωμή, ασφαλώς, πριν μπει ο ενοικιαστής στο διαμέρισμα. Με δεδομένο ότι το 75% του πληθυσμού έχει λιγότερα από 1.000 ευρώ στην τράπεζα, ο εν λόγω ιδιοκτήτης περιορίζει σημαντικά τους πιθανούς ενδιαφερομένους για το ακίνητό του. Πρόκειται ξεκάθαρα για μια προσπάθεια εξασφάλισης της εισπραξιμότητας του ενοικίου, δείγμα ότι ο συγκεκριμένος έχει μάλλον απολέσει εισοδήματα από προηγούμενους ενοικιαστές.
Μια ακόμη περίπτωση λογικής τιμής ενοικίου, αλλά παράλογης απαίτησης του ιδιοκτήτη, παρατηρείται σε αγγελία διαμερίσματος 40 τ.μ., κατασκευής του 1989 στον Αλιμο, κοντά μάλιστα στην παραλία. Πρόκειται για διαμέρισμα πρώτου ορόφου, που εκμισθώνεται αντί 430 ευρώ. Ωστόσο, ο ιδιοκτήτης δηλώνει την προτίμησή του σε «σοβαρούς συνταξιούχους Δημοσίου». Το πώς ακριβώς θα διαπιστωθεί η σοβαρότητα ή μη του συνταξιούχου ελέγχεται…
Η ανάγκη για εγγυητή
Κάποιοι ιδιοκτήτες, οι οποίοι έχουν αντιμετωπίσει στο παρελθόν προβλήματα οφειλών από ενοικιαστές, έχουν αρχίσει πλέον να ζητούν και εγγυητή. Εν ολίγοις, ο ενοικιαστής θα πρέπει να έχει τη συνδρομή και κάποιου εγγυητή (π.χ. συγγενικό πρόσωπο), που θα αναλάβει να καλύψει τυχόν οφειλές και ζημιές που δεν θα είναι σε θέση να αποπληρώσει ο ίδιος ο ενοικιαστής. Μάλιστα, όπως ο ενοικιαστής, έτσι και ο εγγυητής θα πρέπει να μπορεί να πιστοποιήσει την οικονομική του επιφάνεια.
Σημειωτέον ότι η ανάγκη εγγυητή αποτελεί πάγια πρακτική και σε πολλές χώρες του εξωτερικού, ιδίως μάλιστα αν την εύρεση ενοικιαστή έχει αναλάβει εταιρεία για λογαριασμό του ιδιώτη ιδιοκτήτη. Μάλιστα, εσχάτως, υπάρχουν αναφορές στον διεθνή Τύπο για την ανάγκη ο εγγυητής που θα προστεθεί στο συμβόλαιο να έχει ο ίδιος ακίνητη περιουσία. Σε αντίθετη περίπτωση, η αίτηση του ενδιαφερομένου ενοικιαστή δεν έχει τύχη…
Οι αιτίες της εκτόξευσης των ενοικίων
Το έλλειμμα προσφοράς σε σχέση με τη ζήτηση που έχει παγιωθεί τα τελευταία χρόνια, είναι ο βασικός «υπαίτιος» για φαινόμενα υπερβολικών απαιτήσεων από μερίδα ιδιοκτητών. Τα τελευταία χρόνια, σχεδόν το 85%-90% των νοικοκυριών που αναζητούν στέγη, στρέφονται αποκλειστικά και μόνο στην ενοικίαση, καθώς αδυνατούν να αγοράσουν. Υπάρχει δηλαδή μια δομική αλλαγή στη συμπεριφορά του καταναλωτικού κοινού, που έχει μετατραπεί σε ενοικιαστές αντί για υποψήφιους ιδιοκτήτες. Η αύξηση αυτή της ζήτησης δεν έχει καλυφθεί από την προσφορά και από την αγορά «λείπουν» περί τα 40.000-50.000 ακίνητα που έχουν κατασχεθεί λόγω μη εξυπηρετούμενων δανείων. Πολλά διαμερίσματα παραμένουν κενά καθώς οι ιδιοκτήτες τους έχουν κακές εμπειρίες από προηγούμενες μισθώσεις, ενώ αρκετές είναι και οι περιπτώσεις μη αποδοχής κληρονομιάς. Ο συνδυασμός αυξημένης ζήτησης και περιορισμένης προσφοράς είναι που έχει προκαλέσει την «έκρηξη» στις τιμές ενοικίασης.
Συστατικές επιστολές, έλεγχος για εισόδημακαι χρέη του ενοικιαστή
Ανάλογες ή και ακόμα χειρότερες καταστάσεις παρατηρούνται και στο εξωτερικό, καθώς το πρόβλημα της στέγασης είναι πλέον διεθνές και αφορά τις περισσότερες μεγάλες πόλεις της Ευρώπης. Η χρόνια έλλειψη προσφοράς και η μεγάλη διείσδυση επενδυτικών ομίλων στην αγορά κατοικίας, με στόχο την εκμετάλλευση ακινήτων μέσω της ενοικίασης, δημιουργούν «ασφυκτικές» πιέσεις σε σημαντική μερίδια νοικοκυριών.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πόλη του Αμστερνταμ, όπου εκτός από τα παραπάνω, ρόλο στην αύξηση των ενοικίων διεκδικεί και η διάδοση της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Σε μια πόλη που δεν έχει επεκταθεί επί δεκαετίες, είναι λογικό να παρατηρούνται σημαντικές «ανορθογραφίες». Μια γρήγορη ματιά στις εκεί αγγελίες αποκαλύπτει ζητούμενες τιμές που θα προκαλούσαν «εμφράγματα» στα καθ’ ημάς. Για παράδειγμα, ένα επιπλωμένο διαμέρισμα 100 τ.μ. μισθώνεται αντί 4.950 ευρώ, ενώ ένα άλλο 52 τ.μ. μισθώνεται αντί 2.800 ευρώ.
Στην περίπτωση της ολλανδικής πόλης, αλλά και συνολικά στην Ολλανδία, υπάρχουν και κοινωνικές κατοικίες διαθέσιμες, με σαφώς πιο φθηνό ενοίκιο, ωστόσο κι εκεί υπάρχει τεράστια λίστα αναμονής, δείγμα του μεγέθους του προβλήματος. Πριν από ένα χρόνο, ο δήμος της πόλης του Αμστερνταμ προχώρησε στη λήψη μέτρων, ώστε να περιορίσει την επενδυτική δραστηριότητα στην αγορά κατοικίας, δηλαδή την απόκτηση διαμερισμάτων από εταιρείες με αποκλειστικό στόχο την εκμίσθωσή τους. Οσοι αγοράζουν ακίνητο θα πρέπει υποχρεωτικά να διαμένουν σε αυτό για τουλάχιστον τέσσερα χρόνια, προτού μπορέσουν να το νοικιάσουν στη συνέχεια σε κάποιον τρίτο. Υπολογίζεται ότι περίπου το 30% των διαμερισμάτων της πόλης ανήκει σε επενδυτές. Εξ αυτών, ένα σημαντικό ποσοστό αξιοποιείται αποκλειστικά μέσω ψηφιακών πλατφορμών βραχυχρόνιας μίσθωσης. Αντίστοιχα, από τα περίπου οκτώ εκατομμύρια σπίτια σε όλη την Ολλανδία, σχεδόν τα 700.000 εκμισθώνονται από τους επενδυτές.
Στη Βρετανία ο επίδοξος ενοικιαστής ελέγχεται εξονυχιστικά, ενώ πολλοί ζητούν 250 λίρες για να μπορέσει ο ενδιαφερόμενος να δει το ακίνητο.
Ελληνας που ζει στην Αγγλία περιγράφει το φαινόμενο του ανταγωνισμού που επικρατεί μεταξύ ενδιαφερόμενων ενοικιαστών και το πώς αυτό αποτελεί αντικείμενο εκμετάλλευσης, ώστε να αυξηθεί η τελική τιμή ενοικίασης. Συγκεκριμένα, ο μεσίτης καθορίζει μια ημέρα για να δουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι το προς μίσθωση ακίνητο. Ο καθένας εισέρχεται σε αυτό με τη σειρά που έφτασε. Στη συνέχεια γίνεται έλεγχος από τον ιδιοκτήτη για την πιστοληπτική ικανότητα του ενοικιαστή, το εισόδημά του, τυχόν χρέη και ασφαλώς των συστατικών επιστολών (π.χ. από τον εργοδότη του και προηγούμενους ιδιοκτήτες). Αν ο ενδιαφερόμενος επιλεγεί έναντι των υπολοίπων, προχωράει η διαδικασία των συμβολαίων.
Πληρώνουν για να δουν
Σε άλλη περίπτωση, στο Λονδίνο, έχει αρχίσει να παρατηρείται το φαινόμενο της πληρωμής ενός ποσού της τάξεως των 250 λιρών (περίπου 290 ευρώ), ως εγγύηση από τον ενδιαφερόμενο, προκειμένου να αποκτήσει το «δικαίωμα» να δει το ακίνητο που τον ενδιαφέρει. Αν δεν του κάνει, ή δεν έρθει σε συμφωνία για το ύψος του ενοικίου, τότε το ποσό αυτό του επιστρέφεται. Πρόκειται ουσιαστικά για μια επιπρόσθετη διαδικασία «φιλτραρίσματος» των ενοικιαστών. Μάλιστα, σε σχετική περίπτωση και παρότι ο ενδιαφερόμενος προσέφερε 190 ευρώ περισσότερα από το ζητούμενο ενοίκιο, τελικά κάποιος άλλος προσέφερε ακόμα περισσότερα.
Οι περιπτώσεις αυτές καταδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος και την ανάγκη να ληφθούν μέτρα, καθώς ακόμα κι αν κάποιος αμείβεται με σημαντικά περισσότερα χρήματα, σε σχέση με την Ελλάδα, στην πράξη το κόστος ζωής δεν εμφανίζει πολύ μεγάλες διαφορές, καθώς αντίστοιχα υψηλά είναι και τα βασικά του έξοδα, όπως π.χ. το ενοίκιο.