Η απόφαση της κυβέρνησης για φορολόγηση των ρέπος με 7% επί των τόκων, δημιουργεί νέα δεδομένα, που μπορούν να επηρεάσουν το ύψος και τις ροές κεφαλαίων στην ελληνική χρηματαγορά και κεφαλαιαγορά. H επιβολή φόρου στην απόδοση των ρέπος είχε επανειλημμένα ζητηθεί από στελέχη της αγοράς με την προσδοκία ότι θα λειτουργήσει προς όφελος πιο παραγωγικών και αποδοτικών επενδύσεων και, μεταξύ άλλων και το ελληνικό χρηματιστήριο. Κατά συνέπεια δίνεται κίνητρο σε αποταμιευτές, επενδυτές, αλλά και επιχειρηματίες, που είχαν μαζικά προτιμήσει τα τελευταία χρόνια τη… θαλπωρή των ρέπος, να αναζητήσουν σε άλλες κατευθύνσεις ικανοποιητικές αποδόσεις και γενικά καλύτερη αξιοποίηση για τα χρήματά τους. Τα επιτόκια στις συμφωνίες επαναγοράς όπως αποδίδονται στην ελληνική γλώσσα η λέξη «ρέπο», κινούνται σήμερα για περίοδο δύο εβδομάδων στα επίπεδα του 3,15%-3,2%, και στο μήνα σε 3%-3,15%. Τούτο σημαίνει ότι η απόδοση -με την προϋπόθεση ότι τα επιτόκια θα διατηρηθούν στα ίδια επίπεδα- θα περιοριστεί από αρχές 2002 σε 2,79%-2,98%. Κατά συνέπεια οι διαφοροποιήσεις σε σχέση με άλλες λύσεις στο χώρο των επιτοκίων που συγκαταλέγονται στη χρηματαγορά όπως προθεσμιακές καταθέσεις, αμοιβαία διαχείρισης διαθεσίμων, synthetic swaps γίνονται πλέον απειροελάχιστες. Και με τον τρόπο αυτό αποκαθίσταται η «στρέβλωση» που ίσχυε μέχρι σήμερα υπέρ των ρέπος.
Σημάδια κόπωσης
Ειδικότερα η φορολόγηση ήρθε να δώσει ένα ακόμα «χτύπημα» σε αυτό το επενδυτικό προϊόν που το τελευταίο διάστημα εμφάνισαν σημάδια κόπωσης μετά την αλματώδη άνοδο που είχε προηγηθεί. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τον Αύγουστο για πρώτη φορά από την αρχή του 2001, σημειώθηκε έστω και μικρή -κατά 52 δισ. δρχ.- υποχώρηση σε σχέση με τον αμέσως προηγούμενο μήνα, όσον αφορά τα ποσά που ήταν τοποθετημένα σε ρέπος. Τάση που συνεχίστηκε και κατά τους επόμενους μήνες. Η αλλαγή στο φορολογικό καθεστώς έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς η ιστορική διαδρομή των ρέπος στην ελληνική αγορά χαρακτηρίστηκε από έντονες αψιμαχίες, εντόνως πολιτικές συνήθως, άμεσα συνδεδεμένες πάντως με τις φορολογικές επιβαρύνσεις.
Στην αρχή της δεκαετίας του 1990 αμέσως μετά την εμφάνισή τους, τα ρέπος γνώρισαν αλματώδη άνοδο και ήταν αφορολόγητα. Σημαντικά κεφάλαια συγκεντρώθηκαν σε αυτό το επενδυτικό προϊόν που στα τέλη του 1993 έφταναν περίπου τα 2,6 τρισ. δρχ. Ολα πήγαιναν πολύ καλά μέχρι που το κράτος αποφάσισε τη φορολόγηση με 15%. Τότε άρχισε η αντίθετη ακριβώς πορεία, της έντονης δηλαδή συρρίκνωσης με αποτέλεσμα τα ρέπος να αποκτήσουν στη συνέχεια… συμβολική παρουσία στην ελληνική αγορά. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα ποσά που ήταν τοποθετημένα σε αυτά, ανέρχονταν σε μόλις 36,7 δισ. δρχ. στα τέλη του 1997. Η κατάργηση του φόρου που ακολούθησε περίπου ένα χρόνο αργότερα, το 1998, προκάλεσε ραγδαία και πάλι άνοδο που συνεχίστηκε και μάλιστα ενισχύθηκε παρά την πτωτική τάση των επιτοκίων. Οι συμφωνίες ρέπος έφτασαν το Αύγουστο του 2001 σε 10,7 τρισ. δρχ. Κατέγραψαν δηλαδή άνοδο 2911% σε διάστημα περίπου 3,5 ετών.
Συρρίκνωση της απόδοσης
Η σημαντική ενίσχυση των ρέπος παρά την πτωτική πορεία των επιτοκίων τα δύο τελευταία έτη, δείχνει με χαρακτηριστικό τρόπο, ότι η συρρίκνωση της απόδοσης, που επέρχεται με τη φορολόγηση δεν μπορεί από μόνη της να προκαλέσει στροφή προς ενεργητικότερη διαχείριση των χρημάτων.
Οι εξελίξεις στις αγορές, η ψυχολογία και οι προσδοκίες για τη συνέχεια αποτελούν μεταξύ άλλων βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν ή και κατευθύνουν τις επιλογές αποταμιευτών και επενδυτών. Υπό αυτό το πρίσμα, η αλλαγή προς το θετικότερο του διεθνούς κλίματος στις αγορές μετοχών και ομολόγων μπορεί να αποτελέσει αφορμή για επαναπροσδιορισμό των επενδυτικών στρατηγικών.
Στη σωστή κατεύθυνση το μέτρο
Το μέτρο της φορολόγησης κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση τονίζουν στην «Ο.Κ.» στελέχη της αγοράς. Ο κ. Ευάγγελος Μέμος, αναπληρωτής γενικός διευθυντής και διευθυντής επενδύσεων της ΑΤΕ ΑΕΔΑΚ εκτιμά ότι μεταξύ άλλων, τα μετοχικά και ομολογιακά αμοιβαία κεφάλαια θα αποτελέσουν βασικές επιλογές στην προσπάθεια να αναζητηθούν ικανοποιητικές αποδόσεις. Ενα ποσοστό 20%-30% από τα σημερινά διαθέσιμα σε ρέπος μπορούν να κατευθυνθούν προς το ελληνικό χρηματιστήριο, εξηγεί ο κ. Μέμος.
Η φορολόγηση μπορεί να συμβάλει σε αύξηση των παραγωγικών επενδύσεων και της επιχειρηματικότητας αν συνδυαστεί με την προώθηση διαρθρωτικών αλλαγών και νέων φορολογικών μεταρρυθμίσεων τονίζει ο κ. Βασίλης Χαραλαμπίδης, διευθύνων σύμβουλος της BX Financial Services. Οπως επισημαίνει ο ίδιος, η αύξηση της φορολόγησης στα ακίνητα, θα μπορούσε να συμβάλει επίσης με αποτελεσματικό τρόπο στον εξορθολογισμό της αγοράς και στην ενίσχυση των παραγωγικών επενδύσεων. Το όφελος για το χρηματιστήριο σύμφωνα με τον κ. Χαραλαμπίδη θα εξαρτηθεί από τη διόρθωση των μεγάλων απωλειών και την αύξηση του όγκου συναλλαγών.
Ενα ποσοστό 30%-35% των διαθεσίμων σε ρέπος μπορεί πάντως να κατευθυνθεί στο ΧΑΑ, αλλά για να γίνει η μεταστροφή, ο γενικός δείκτης θα πρέπει να προσεγγίσει τα επίπεδα των 3.300-3.500 μονάδων. Ο κ. Γιώργος Ευστρατιάδης επικεφαλής διαχείρισης κεφαλαίων της ΜarfiΑΕΠΕΥ επισημαίνει ότι η φορολόγηση είναι προς τη σωστή κατεύθυνση αλλά δεν είναι από μόνη της αρκετή. Χρειάζεται μεταξύ άλλων επιχειρηματικό πνεύμα, συνέχιση φορολογικών μεταρρυθμίσεων, θετικές εξελίξεις στο οικονομικό περιβάλλον τόσο στην Ελλάδα, όσο και διεθνώς, καθώς και βελτίωση της ψυχολογίας. Το επόμενο πιθανόν βήμα να είναι ο ενιαίος τρόπος φορολόγησης στο χώρο των καταθέσεων.