Μια μεγάλη δόση σιγουριάς κατέκλυσε την εβδομάδα αυτή την οικονομική επικαιρότητα. Κατατέθηκε στη Βουλή ο οριστικός κρατικός προϋπολογισμός, που εξ ορισμού δίνει μια βάση για την οικονομική πολιτική που θα ασκηθεί την ερχόμενη χρονιά.
Ανακοινώθηκε η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΟΟΣΑ για την οικονομία, ενώ δόθηκε στη δημοσιότητα και η έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την ελληνική οικονομία.
Πόσο περισσότερο σίγουροι αισθάνονται άραγε όσοι διάβασαν τις εκθέσεις αυτές για την πορεία της οικονομίας. Πολύ περισσότερο, όταν το κοινό σημείο σε όλα τα κείμενα, περιλαμβανομένου του προϋπολογισμού είναι η αστάθεια στο διεθνές περιβάλλον, με μια αγωνία να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις από την επιβράδυνση της διεθνούς οικονομίας.
Στην πράξη, τα πράγματα σπανίως ακολουθούν τον δρόμο των επιστημονικών και μη προβλέψεων. H πραγματικότητα είναι περισσότερο πολύπλοκη, από όσο μπορούν να καταγράψουν και τα πλέον σύνθετα σενάρια. Για παράδειγμα μια άνοδος τιμών των καυσίμων μπορεί να έχει επιπτώσεις στην οικονομία, ισχυρότερες από την πτώση, ενώ μια μικρή άνοδος τιμών μετά μια μακρά περίοδο σταθερότητας, μπορεί να έχει έντονες επιπτώσεις. H μείωση του εισοδήματος σε μια χώρα μπορεί να έχει επιπτώσεις στην παραγωγή και το εισόδημα μιας άλλης κ.λπ. Αλλά και στην περίπτωση της «μικρής» και «κλειστής» ελληνικής οικονομίας, οι εξελίξεις δεν ακολουθούν πάντα τις επίσημες προβλέψεις και εκτιμήσες.
Τώρα, αφού μάθαμε τις προβλέψεις των διεθνών οργανισμών για την πορεία της οικονομίας και τα κυβερνητικά μέτρα, στην πραγματικότητα έχουμε μικρότερη σιγουριά από πριν. Και τούτο, γιατί ήρθε η ώρα της πραγματικής οικονομίας, που συνήθως δεν ανταποκρίνεται στις επιθυμίες των κυβερνήσεων, με εξαίρεση μικρές περιόδους…
Στην πραγματικότητα οι κυβερνήσεις έχουν διαφορετικά προβλήματα από αυτά των ανθρώπων της οικονομίας, δηλαδή εκείνους, οι αποφάσεις των οποίων διαμορφώνουν το πραγματικό οικονομικό περιβάλλον. H κυβέρνηση, είναι στη δυσάρεστη θέση να χρειάζεται να ενισχύσει την πορεία της οικονομίας ώστε να εξομαλυνθούν οι επιπτώσεις της διεθνούς ύφεσης σε μια περίοδο που αμφισβητείται το πραγματικό μέγεθος του πλεονάσματος του κρατικού προϋπολογισμού. Το παράλογο είναι ότι όταν η διεθνής συγκυρία ήταν ευνοϊκή, η Ελλάδα δημιουργούσε ελλείμματα και τώρα που χρειάζεται να δώσει πόρους στην οικονομία, πρέπει ταυτοχρόνως να καλύψει αμαρτίες του παρελθόντος. Γι’ αυτό η ενίσχυση που εξήγγειλε ο υπουργός Οικονομίας N. Χριστοδουλάκης, είναι μικρή και αμφισβητούμενης αποτελεσματικότητας.
Από την άλλη πλευρά, οι άνθρωποι της οικονομίας κινούνται με διαφορετικό τρόπο. Λαμβάνουν αποφάσεις με βάση προσδοκίες, οι οποίες προκύπτουν από τη σύνθεση των πληροφοριών που διαθέτουν, όπως τώρα, ο προϋπολογισμός και οι εκθέσεις. Και από τον όγκο των πληροφοριών με τον οποίο βομβαρδίζονται καθημερινώς, επηρεάζονται περισσότερο από όσες πληροφορίες και εκτιμήσεις φαίνονται σημαντικότερες, ίσως και είναι οι πλέον πρόσφατες. Αν δεν είναι οι πλέον πρόσφατες, οι εντονότερες πληροφορίες είναι εκείνες που επιβεβαιώνουν ότι περάσαμε ένα ορόσημο και λαμβάνονται περισσότερο υπόψη. Γι’ αυτό έχουν σημασία τα συγκεκριμένα σημεία. H μείωση του επιτοκίου καταθέσεων στο 1%, η κατάργηση της φορολογίας για εισόδημα 3 εκατομμυρίων, η πτώση του πληθωρισμού κάτω από 2%, η άνοδος του Γενικού Δείκτη του Χρηματιστηρίου στις 3.000 μονάδες, λαμβάνονται σοβαρά υπόψη.
Με τα δεδομένα αυτά ποια πρέπει να είναι η ορθολογική συμπεριφορά των ανθρώπων της οικονομίας, τώρα; Εχουν πεισθεί ότι τα κυβερνητικά μέτρα ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων; Πιστεύουν ότι τα κίνητρα για προσλήψεις θα αυξήσουν την απασχόληση; Τι νομίζουν ότι θα γίνει; Θα μειωθεί η ανεργία ή θα αυξηθεί ο πληθωρισμός; Είναι αμφίβολο αν οι πληροφορίες που είναι διαθέσιμες αυτή τη στιγμή, διαμορφώνουν μια νέα ατμόσφαιρα.
Σήμερα, σχεδόν ένα μήνα μετά την ανακοίνωση της σπουδαίας συμφωνίας, ο Γενικός Δείκτης βρίσκεται σε επίπεδα κατά 27% υψηλότερα της 21ης Σεπτεμβρίου. Είναι εντυπωσιακό ότι οι μετοχές της Εθνικής και της Alpha Bank οι πρωτοστάτες της ανόδου βρίσκονται σχεδόν στα επίπεδα τιμών που ήταν πριν από την ανακοίνωση της μεταξύ τους συμφωνίας.