Ζητούμενο παραμένει η αναμόρφωση της λειτουργίας της πετρελαϊκής αγοράς, η απόκλιση της οποίας από τις αρχές του ελεύθερου ανταγωνισμού είχε ως αποτέλεσμα την καταδίκη της χώρας μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. H απόφαση του δικαστηρίου θέτει θέμα αθέμιτου ανταγωνισμού από τα τρία διυλιστήρια της χώρας, τα οποία διατηρούν για λογαριασμό των εταιρειών εμπορίας αποθέματα 90 ημερών έναντι της δέσμευσης για απαγόρευση των εισαγωγών. Το θέμα αναμένεται να ρυθμιστεί μέσω του νέου νομοσχεδίου που συζητείται εδώ και μήνες, ενώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι απασχόλησε και την ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού στο πλαίσιο της έρευνας που πραγματοποίησε πέρυσι με πολιτική εντολή για τη λειτουργία της αγοράς.
Στρεβλώσεις και «φουσκωμένες» τιμές
Τις στρεβλώσεις της αγοράς χρεώνονται οι τελικοί καταναλωτές, στους οποίους σε περιόδους πτωτικής πορείας των τιμών στη διεθνή αγορά, ποτέ δεν φτάνουν οι αντίστοιχες μειώσεις, ενώ αντιθέτως σε περιόδους ανόδου, άμεσα μετακυλίονται στην κατανάλωση οι αυξήσεις και μάλιστα «φουσκωμένες». Ενδεικτικά αναφέρεται ότι από τις 12 Σεπτεμβρίου, την επομένη δηλαδή του τρομοκρατικού χτυπήματος στη N. Υόρκη, που η τιμή του αργού άρχισε να διαμορφώνεται κάτω από τα 29 δολάρια το βαρέλι, μέχρι και την περασμένη Πέμπτη 22 Νοεμβρίου, οι ενδεικτικές τιμές των καυσίμων στην εγχώρια αγορά μειώθηκαν κατά μέσο όρο κατά 35,6 δρχ./λίτρο. Συγκεκριμένα, η ενδεικτική τιμή της σούπερ μειώθηκε κατά 38,4 δρχ./λίτρο, της αμόλυβδης κατά 46,2 δρχ./λίτρο και του πετρελαίου κατά 22,3 δρχ./λίτρο, οι πραγματικές μειώσεις ωστόσο υστερούν κατά πολύ των ενδεικτικών. H διαφορά θα πρέπει να αναζητηθεί στην αλυσίδα διαμόρφωσης των τιμών που περιλαμβάνει τρεις βασικούς κρίκους (διύλιση, εμπορία, πρατήρια).
Για τον καθορισμό της τιμής διυλιστηρίου, λαμβάνεται υπ’ όψιν ο μέσος όρος των τιμών του αργού πετρελαίου στη διεθνή αγορά ανά εβδομάδα και συγκεκριμένα Τετάρτη με Τρίτη, καθώς και ο μέσος όρος το αντίστοιχο διάστημα των συναλλαγματικών ισοτιμιών δολαρίου-δραχμής. Λαμβάνονται επίσης υπ’ όψιν οι τιμές platts που διαμορφώνονται από τη διακίνηση φορτίων αργού στη Μεσόγειο. Στην τιμή που προκύπτει προστίθεται το κόστος διύλισης, τα περιθώρια κέρδους διυλιστηρίου και το κόστος αποθήκευσης και διατήρησης αποθεμάτων, το οποίο καλύπτει πέπλο αδιαφάνειας και ενδεικτικό είναι ότι ακόμη και η Επιτροπή Ανταγωνισμού δήλωσε αδυναμία αξιολόγησης του δείκτη περιθωρίων διύλισης. Στην τιμή που διαμορφώνεται στηρίζονται τα συμβόλαια που αγοράζουν οι εταιρείες εμπορίας. Σε αυτό προστίθενται τα δραχμικά περιθώρια των εταιρειών, τα οποία κυμαίνονται προ των εκπτώσεων από 26-32 δρχ./λίτρο για τις βενζίνες ανάλογα τον τύπο και περί τις 17-20 δρχ./λίτρο για το πετρέλαιο. Στην τιμή που προκύπτει προστίθενται τα περιθώρια κέρδους των πρατηρίων και βέβαια οι φόροι για την ενίσχυση των ταμείων του Δημοσίου, που αντιπροσωπεύουν το 70% περίπου της τελικής τιμής των προϊόντων.
Πληθώρα εταιρειών και πρατηρίων
Μόνιμη επωδός των εκπροσώπων της αλυσίδας διαμόρφωσης των τιμών, όταν τίθεται θέμα μη μετακύλισης των μειώσεων στην κατανάλωση ή υπέρογκων αυξήσεων (κερδοσκοπία) είναι η μετακύλιση των ευθυνών από τον ένα κρίκο στον άλλο. Γεγονός πάντως είναι ότι πέραν των στρεβλώσεων της αγοράς, αρνητικά επηρεάζει τη διαμόρφωση των τιμών και η πληθώρα εταιρειών και πρατηρίων. Σε μια αγορά που καταναλώνει ετησίως 12 εκ. τόννους καυσίμων, δραστηριοποιούνται στον τομέα της εμπορίας 19 εταιρείες και στον τομέα της λιανικής 7.500 πρατήρια. Στην Ελλάδα αντιστοιχεί 1 πρατήριο ανά 260 κατοίκους, ενώ στη Γερμανία η αντίστοιχη αναλογία είναι 1 προς 5.000 κατοίκους.