Ενα σημαντικό τμήμα της αναγκαίας χρηματοδότησης για την επανεκκίνηση της πραγματικής οικονομίας μπορεί και πρέπει να προέλθει από τις κεφαλαιαγορές. Η πανδημία COVID-19 μπορεί να γίνει η αιτία να επιταχυνθούν οι προσπάθειες καλύτερης αξιοποίησης υφιστάμενων μηχανισμών στις κεφαλαιαγορές αλλά και αναζήτησης νέων λύσεων και εργαλείων. Μετά τις ανακοινώσεις της Συνόδου Κορυφής και της δημοσιοποίησης του «Κοινού οδικού χάρτη για την ανάκαμψη», όπου αναφέρεται στον ρόλο του χρηματοπιστωτικού τομέα και στη σημασία της ολοκλήρωσης της Ενωσης των Κεφαλαιαγορών, διαφαίνεται ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες ώστε να αναζητηθούν επενδυτικά εργαλεία για την ενίσχυση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων.
Τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο υπάρχουν σήμερα διάφορα επενδυτικά εργαλεία. Κάποια από αυτά προβλέπονται από την ελληνική νομοθεσία και είτε ήδη λειτουργούν είτε θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν περαιτέρω. Βέβαια, δεν διαθέτουμε πάντα ένα ομογενοποιημένο περιβάλλον, καθώς σε αρκετές περιπτώσεις η νομοθεσία καθορίζει το γενικό πλαίσιο και στη συνέχεια το κάθε κράτος-μέλος υιοθετεί τα δικά του εργαλεία. Ενα τέτοιο παράδειγμα είναι τα επενδυτικά κεφάλαια, όπου η ευρωπαϊκή νομοθεσία προσδιόρισε τις γενικές αρχές που εγγυώνται κοινές πρακτικές στον τρόπο λειτουργίας και εποπτείας τους και εξειδικεύτηκαν σε κάθε χώρα από την εθνική νομοθεσία.
Ανάλογη προσπάθεια γίνεται σήμερα με την υιοθέτηση μιας νέας μορφής επενδυτικών κεφαλαίων που περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο της κεφαλαιαγοράς, το οποίο πρόκειται να κατατεθεί σύντομα στη Βουλή. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς εξετάζει και άλλες μορφές επενδυτικών κεφαλαίων προκειμένου να εισηγηθεί την υιοθέτησή τους, δίνοντας βάρος σε μοντέλα που έχουν λειτουργήσει με επιτυχία στο εξωτερικό, όπως για παράδειγμα τα κεφάλαια καινοτομίας. Στις χώρες που έχουν υιοθετηθεί κεφάλαια καινοτομίας, η νομοθεσία προβλέπει κίνητρα μείωσης φόρου ως προς τα ποσά που διοχετεύονται, κατά κύριο λόγο, σε επενδύσεις καινοτομίας. Αναφέρομαι στα ζητήματα καινοτομίας γενικότερα, επειδή η «πράσινη μετάβαση» ή ο «ψηφιακός μετασχηματισμός» που επισημάνθηκαν ως προτεραιότητες σε ευρωπαϊκό επίπεδο απαιτούν καινοτομία. Η Ελλάδα πρέπει, ως βασική προτεραιότητα, να θέσει την προώθηση των επενδύσεων στην καινοτομία σε όλο το επιχειρηματικό φάσμα από τις startups μέχρι τις υφιστάμενες επιχειρήσεις, στις οποίες οφείλουμε να προσδώσουμε τέτοια χαρακτηριστικά, ώστε να γίνουν πιο ανταγωνιστικές και ισχυρές διεθνώς. Είναι ένα μονοπάτι που πρέπει να ακολουθήσει η χώρα για να μας οδηγήσει σε νέες θέσεις εργασίας και παραγωγή νέου πλούτου που θα αυξήσει τα φορολογικά έσοδα.
Ο κόσμος τρέχει και η 4η βιομηχανική επανάσταση είναι εδώ. Η Ελλάδα ήδη αποτελεί παράδειγμα επιτυχημένης ψηφιακής μετάβασης με τις λύσεις που άμεσα υιοθέτησε. Εχουμε τώρα δύο επιλογές: ή να περιμένουμε να το κάνουν άλλοι και να ακολουθήσουμε, ή να τρέξουμε, να βρούμε και να στηρίξουμε νέες ευκαιρίες (όπως η καταπληκτική πρωτοβουλία Ελλήνων επιχειρηματιών που παράγουν μάσκες στην Ελλάδα) και νέες ιδέες (όπως πάντρεμα παραδοσιακών προϊόντων με νέες τεχνολογίες), ώστε με την αξιοποίηση τεχνολογικών καινοτομιών να αποκτήσουμε δεξιότητες και ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα.
Η ενίσχυση των ελληνικών επιχειρήσεων μέσα από την κεφαλαιαγορά δεν είναι προσδοκία αλλά εφικτή διαδικασία αν όλοι οι παράγοντες της αγοράς εστιάσουμε σε μεγαλύτερη αξιοποίηση των ήδη υφιστάμενων εργαλείων (ΑΚΕΣ, ΕΚΕΣ, αλλά και ευρωπαϊκών, π.χ. ELTIFs, και άλλα ειδικού σκοπού κεφάλαια) προκειμένου να συμβάλουμε στις προσπάθειες διεύρυνσης των δυνατοτήτων χρηματοδότησης αλλά και σχεδιασμού νέων αποτελεσματικών εργαλείων. Μεγάλη σημασία στον σχεδιασμό αυτό θα έχει η παροχή κινήτρων ώστε να πετύχουμε την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή των επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση και εντέλει τη στήριξη της πραγματικής οικονομίας.
Ολα αυτά βέβαια χρειάζεται να συνδυασθούν με μία στρατηγική εκσυγχρονισμού του συνολικού θεσμικού περιβάλλοντος της κεφαλαιαγοράς. Για τον λόγο αυτό είναι θεμελιώδους σημασίας η νομοθέτηση το προσεχές διάστημα του νομοσχεδίου της κεφαλαιαγοράς, το οποίο μεταξύ άλλων περιλαμβάνει τις διατάξεις για την εταιρική διακυβέρνηση.
Ταυτόχρονα πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση για την αποτελεσματική αξιοποίηση των λύσεων που μπαίνουν στο τραπέζι από τα θεσμικά ευρωπαϊκά όργανα για τη λειτουργία εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της κρίσης. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς είναι αποφασισμένη να προχωρήσει προς αυτή την κατεύθυνση, γιατί η υπέρβαση της κρίσης είναι επιταγή και η κεφαλαιαγορά μπορεί να συμβάλει αποτελεσματικά.
* Η κ. Βασιλική Λαζαράκου είναι πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.