Σε πλήρη ανατροπή του ιδιαιτέρως θετικού σκηνικού που είχε δημιουργηθεί καθ’ όλη τη διάρκεια του 2019 οδηγείται η αγορά επαγγελματικών ακινήτων (γραφεία και καταστήματα), ως αποτέλεσμα της πανδημίας και της νέας κρίσης που έχει ήδη ξεκινήσει. Το 2019 αποτέλεσε τον καλύτερο χρόνο για την αγορά ακινήτων από τα μέσα της δεκαετίας του 2000. Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε χθες η Τράπεζα της Ελλάδος, οι τιμές των εμπορικών καταστημάτων αυξήθηκαν κατά 7% πανελλαδικά, ενώ άνοδο κατά 4,6% είχαν σημειώσει και το 2018. Μάλιστα, στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα η αύξηση ήταν ακόμα υψηλότερη, αγγίζοντας το 8% στην Αθήνα και το 9,4% στη Θεσσαλονίκη. Μικρότερη ήταν η άνοδος των ενοικίων των καταστημάτων, τα οποία ενισχύθηκαν κατά 1,3% πανελλαδικά, αλλά και μόλις 0,3% στην Αθήνα και 1,1% στη Θεσσαλονίκη.
Ωστόσο, μετά την επέλαση της πανδημίας και τις συνέπειες αυτής και των μέτρων περιορισμού της στην οικονομία και την κατανάλωση, το τοπίο που διαμορφώνεται πλέον στο λιανεμπόριο πόρρω απέχει από το αντίστοιχο του τέλους του 2019. Σε σχετική ανάλυση, η εταιρεία παροχής υπηρεσιών ακινήτων Proprius – Cushman & Wakefield σημειώνει ότι τόσο οι τιμές των καταστημάτων όσο και τα ενοίκιά τους θα καταγράψουν υποχώρηση κατά το υπόλοιπο του 2020. Ειδικότερα, όπως αναφέρει η εταιρεία, «η πλειονότητα των εμπορικών αλυσίδων θα αναβάλει τα σχέδια επέκτασης του δικτύου της, πλην των αλυσίδων σούπερ μάρκετ. Ταυτόχρονα, τα εμπορικά καταστήματα και τα εμπορικά κέντρα θα αντιμετωπίσουν έντονο ανταγωνισμό από την ανάδυση του ηλεκτρονικού εμπορίου».
Το συμπέρασμα είναι ότι αναμένονται μειώσεις των τιμών ενοικίασης, καθώς μάλιστα οι περισσότεροι από τους σημαντικούς παίκτες του κλάδου (π.χ. Φουρλής, Σάμι Φάις, Zara, H&M) έχουν ήδη ζητήσει την επαναδιαπραγμάτευση των συμβολαίων τους προς τα κάτω.
Η μείωση των ενοικίων συνεπάγεται και μείωση στις αξίες των εμπορικών καταστημάτων. Πάντως, ακόμα κι αν υποχωρήσουν οι ζητούμενες τιμές πώλησης τους επόμενους μήνες, δεν είναι εξασφαλισμένο ότι θα υπάρξει επενδυτικό ενδιαφέρον.
Οπως αναφέρουν οι επικεφαλής των εταιρειών επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία (ΑΕΕΑΠ), τουλάχιστον μέχρι να υπάρξουν κάποια σημάδια ανάκαμψης της ιδιωτικής κατανάλωσης, θα αποφύγουν να αποκτήσουν εμπορικά καταστήματα, εκτός κι αν παρουσιαστεί κάποια εξαιρετική ευκαιρία.
Ανάλογη εικόνα παρατηρείται και στην αγορά γραφείων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, οι τιμές πώλησης κτιρίων γραφείων αυξήθηκαν κατά 4,2% το 2019, αλλά και κατά 6,5% το 2018. Στην Αθήνα, όπου σημειώθηκε και ο μεγαλύτερος όγκος συναλλαγών τα τελευταία χρόνια, οι τιμές σημείωσαν άνοδο της τάξεως του 5,1% το 2019 και 7,6% το 2018. Στη Θεσσαλονίκη, η άνοδος άγγιξε το 2,7% και 5,4% αντίστοιχα.
Οσον αφορά τα ενοίκια των γραφείων, το 2019 σημείωσαν άνοδο κατά 2,6% πανελλαδικά, ενώ στην Αθήνα η αύξηση των ενοικίων ανήλθε σε 2,8% και στη Θεσσαλονίκη σε 3,5%.
Ωστόσο, φέτος αναμένεται να μπει φρένο σε νέες αυξήσεις και δεν αποκλείεται να υπάρξουν και μειώσεις. Σε αντίθεση πάντως με τα εμπορικά καταστήματα, στην αγορά γραφείων υπάρχουν και ορισμένα «αναχώματα», με σημαντικότερο τη χαμηλή προσφορά σύγχρονων γραφειακών χώρων, λόγω της υποεπένδυσης των προηγούμενων ετών.
Από την άλλη πλευρά, η εκτόξευση της τηλεργασίας και της εκ περιτροπής εργασίας, κατά τη διάρκεια του τελευταίου τριμήνου, έχει ωθήσει αρκετούς ομίλους να επαναξιολογήσουν τις ανάγκες τους, γεγονός που δεν αποκλείεται να επιφέρει ακόμα και δομικές αλλαγές στην αγορά γραφείων τα επόμενα χρόνια. Προς το παρόν πάντως, η ζήτηση είναι αναιμική, καθώς από τις αρχές του έτους έχουν απορροφηθεί μόλις 20.000 τ.μ., εκ των οποίων σχεδόν το 100% αφορούσε μισθώσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου.