Φραγμό στα stock option, την προνομιακή διάθεση μετοχών στις διοικήσεις και τα στελέχη των εταιρειών, σχεδιάζει να θέσει η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς μετά την κατάχρηση της εν λόγω πρακτικής από πολλές εταιρείες.
Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, θα τεθούν χρονικοί περιορισμοί, ώστε εταιρεία που αποφασίζει την διάθεση μετοχών σε προνομιακή τιμή σε στελέχη της να μην μπορεί να το επαναλάβει παρά μόνον εφόσον περάσει εύλογο χρονικό διάστημα. Επιπλέον θα τεθεί και όριο στον αριθμό μετοχών που θα μπορούν να εκδοθούν για τον σκοπό αυτό, το οποίο θα εξαρτάται από τον συνολικό αριθμό μετόχων.
Ηδη στελέχη της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς εργάζονται για τη δημιουργία του μηχανισμού ανάσχεσης των stock options. Οι τελικές αποφάσεις αναμένεται να ληφθούν το φθινόπωρο και να ενσωματωθούν στη χρηματιστηριακή νομοθεσία εντός του έτους.
Βέβαια, διαχειριστές θεσμικών χαρτοφυλακίων και χρηματιστές κατακρίνουν την κατόπιν εορτής αντίδραση των χρηματιστηριακών αρχών. Επισημαίνουν ότι η αλόγιστη χρήση των stock optioείχε δημιουργήσει μεγάλη αναστάτωση και στις ΗΠΑ εδώ και αρκετά χρόνια, προκαλώντας την επέμβαση των εκεί χρηματιστηριακών αρχών. Ετσι υπήρχε όλη η απαραίτητη διεθνής εμπειρία προκειμένου να αποφύγουμε τις κακοτοπιές. Ομως, στην Ελλάδα ζούμε, και κανείς δεν ασχολήθηκε με το θέμα παρά μόνο αφού έγινε κατάχρηση της πρακτικής σε βάρος βέβαια των μετόχων μειοψηφίας, των μικροεπενδυτών.
Η πλέον ακραία συμπεριφορά ήταν αυτή της μικρής εταιρίας Παΐρης. Την περασμένη χρονιά αποφασίστηκε η έκδοση 361.000 νέων μετοχών οι οποίες διατέθηκαν σε μέλη της διοίκησης και κάποια στελέχη της εταιρείας. Οι προκλήσεις της Παΐρης δεν έχουν αρχή και τέλος.
Καταρχήν η διοίκηση της εταιρείας ασκείται από τους βασικούς μετόχους οι οποίοι στην ουσία αποφάσισαν να ανταμείψουν τους εαυτούς τους. Οι κ. Δημήτριος Παΐρης, Αναστάσιος Παΐρης και Ιωάννης Παΐρης είναι οι βασικοί μέτοχοι της εταιρείας, κατέχουν τις θέσεις του προέδρου, μέλους και διευθύνοντος συμβούλου του διοικητικού συμβουλίου και ταυτόχρονα είναι και τα ανώτατα διευθυντικά στελέχη της εταιρείας!
Επιπλέον η τιμή διάθεσης των μετοχών καθορίστηκε στο 1 ευρώ, τιμή υποδιπλάσια της τότε τρέχουσας χρηματιστηριακής. Το χειρότερο όλων ωστόσο ήταν ότι η 361.000 νέες μετοχές αποτελούσαν το 9% του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας μεταβάλλοντας αποφασιστικά και υπέρ των βασικών μετόχων τη μετοχική σύνθεση της εταιρείας! Και όλα αυτά υπό τη σκιά των μέτριων επιδόσεων της εταιρείας: Το 2002 παρουσίασε κέρδη 546 χιλ. ευρώ σε εταιρικό επίπεδο και ζημίες ύψους 84 χιλ. ευρώ σε ενοποιημένη βάση. Μάλιστα αν κάποιος είχε την υπομονή να διαβάσει τις μακροσκελείς σημειώσεις και τις παρατηρήσεις των ορκωτών λογιστών θα διαπίστωνε ότι στον λογαριασμό συμμετοχές, συνδεόμενη εταιρεία αποτιμάτο στα 1,9 εκατ. ευρώ (τιμή κτήσης) τη στιγμή που η λογιστική αξία της διαμορφώνεται μόλις στα 400 εκατ. ευρώ!
Και αν όλα αυτά προκαλούν κάποια αίσθηση, τότε σίγουρα οι επόμενες γραμμές θα εντυπωσιάσουν: H γενική συνέλευση της εταιρείας που πραγματοποιήθηκε αυτές τις ημέρες αποφάσισε να προχωρήσει σε νέο stock optioπρος όφελος των στελεχών της εταιρείας, λίγους μήνες μετά το… μετοχικό bonus που δόθηκε και που αντιστοιχούσε στο…10% της εταιρείας! H αντίδραση των μικρομετόχων αλλά και θεσμικών χαρτοφυλακίων (η Domus ελέγχει το 4% της εταιρείας) ήταν σφοδρή ωστόσο δεν απέδωσε τίποτα.
Πρέπει να τονιστεί ωστόσο ότι οι βασικοί μέτοχοι της Παΐρης δεν παρανόμησαν. Απλά εκμεταλλεύτηκαν (με τρόπο που ας κρίνει ο καθένας) την έλλειψη πλαισίου το οποίο πρέπει να καθορίζει τις οργανωμένες αγορές, όπως (υποτίθεται) είναι το Χρηματιστήριο Αθηνών.
Εκτός λογικών ορίων ήταν και το stock optioτης Ολυμπιακής Τεχνικής. H εταιρεία αποφάσισε αιφνιδιαστικά να εκδώσει 7.500.000 νέες μετοχές οι οποίες δόθηκαν προνομιακά στα στελέχη της. Οι μετοχές που εκδόθηκαν αντιστοιχούσαν στο 6% του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας, ποσοστό που χαρακτηρίζεται υπερβολικό.
Περίπου 227.000 νέες μετοχές όσες και προσέφερε η Despec Πολυμέσα αριθμός που αντιστοιχεί στο 6,7% του συνολικού αριθμού μετοχών της. Μεγάλα stock optioπροσέφεραν ακόμα η PC Systems καθώς οι νέες μετοχές αντιστοιχούσαν στο 2,93% του συνολικού αριθμού, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά διαμορφώθηκαν στο 2,70% για την Περσεύς, στο 1,65% για την Informatics, στο 1,58% για την Μπενρουμπής, στο 1,50% για την Ικτίνος και στο 1,30% για την Despec Συμμετοχών.
Στην έκδοση μετοχών οι οποίες δόθηκαν σε προνομιακή τιμή σε στελέχη τους έχουν προχωρήσει πολλές μεγάλες εταιρείες όπως ο Τιτάνας, η Cosmote, η EFG – Eurobank Ergasias, η Εμπορική Τράπεζα, η Ιντρακόμ, ο Μαΐλλης, ο Γερμανός κ.ά. Ωστόσο οι κινήσεις των «μεγάλων» σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να συγκριθούν με την πρακτική των μικρών.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το μεγαλύτερο stock option, αυτό της Εμπορικής Τράπεζας, αντιστοιχούσε στο 0,56% του συνολικού αριθμού μετοχών της τράπεζας, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό ήταν στο 0,30% για τον Τιτάνα και την Μαΐλλης, ενώ για την EFG – Eurobank Ergasias διαμορφώνεται στο 0,06% και στο 0,03% για την Cosmote.