Λιγότερη αβεβαιότητα, περισσότερη δυσπιστία
Για τις διεθνείς αγορές, το 2004 μπαίνει με λιγότερη αβεβαιότητα αλλά με μεγαλύτερη δυσπιστία από τη χρονιά που έφυγε. H πραγματοποίηση του πολέμου στο Ιράκ έβγαλε από το παιχνίδι τη μεγαλύτερη γεωπολιτική αβεβαιότητα. Επιπλέον, οι περιπλοκές στη διαχείριση της μεταπολεμικής κατάστασης απομακρύνουν -προς το παρόν- τον κίνδυνο να εμπλακούν οι ΗΠΑ σε ανάλογες περιπέτειες με το Ιράν, τη Συρία ή τη Βόρεια Κορέα, ενδεχόμενο που φάνταζε πολύ πιθανό πριν από εννιά μήνες.
Ομως, τα διεθνή χρηματιστήρια έκαναν ένα πολύ γρήγορο ράλι, κυρίως στο δεύτερο τρίμηνο του 2003 -κάποιοι το πρόλαβαν, κάποιοι όχι- και κανείς δεν πιστεύει ότι αυτό θα συνεχιστεί και φέτος. Και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού οι προσδοκίες είναι για μονοψήφια άνοδο των βασικών χρηματιστηριακών δεικτών. Καλά νέα υπάρχουν, αλλά κανείς δεν είναι διατεθειμένος να επενδύσει άφοβα σε αυτά. Γι’ αυτό είναι σε άνθηση όλα τα περίπλοκα επενδυτικά προϊόντα, όπως αυτά με προστασία ή εγγύηση κεφαλαίου, τα hedge fund κ.λπ., τόσο για τους ιδιώτες όσο και για τους θεσμικούς επενδυτές. Το πρόβλημα που κυριαρχεί είναι πώς να προστατεύσει κανείς τα χρήματά του, αλλά και παράλληλα να συμμετάσχει -σε ένα βαθμό- και σε ενδεχόμενο ράλι των αγορών. H διάθεση ανάληψης κινδύνου από τους επενδυτές έχει ανακάμψει από τα χαμηλά επίπεδα που ήταν μέχρι αρκετά πρόσφατα, αλλά πολύ απέχει από εκεί όπου ήταν το 1999 ή το 2000.
Πληθωρισμός και ομόλογα
Πριν από ένα χρόνο, οι αγορές αισθάνονταν πολύ πιο βέβαιες για το τι θα συμβεί στην οικονομία σε ορίζοντα μιας δεκαετίας παρά για τα επόμενα τρίμηνα. Επέμεναν να προεξοφλούν έντονη ανάπτυξη με χαμηλό πληθωρισμό για πολλά πολλά χρόνια. Βραχυπρόθεσμα έβλεπαν ακόμη και τον κίνδυνο του αντιπληθωρισμού (μείωση του γενικού επιπέδου των τιμών καταναλωτού). Η γεωπολιτική και οικονομική αβεβαιότητα είχε μειώσει τις αποδόσεις των ομολόγων και αντίστοιχα εκτοξεύσει τις τιμές τους. Από τότε έγινε κάποια διόρθωση -αλλά όχι δραματική- και εξομαλύνθηκαν οι καμπύλες των αποδόσεων.
Επιπλέον, σιγά-σιγά αρχίζουν να ακούγονται φωνές για ενδεχόμενη επιστροφή του πληθωρισμού – ως ένα φαινόμενο μακράς διάρκειας και όχι ως μια βραχυπρόθεσμη έξαρση. Ηδη οι τιμές των διεθνών εμπορευμάτων έχουν αρχίσει να ανακάμπτουν σημαντικά. Αυτό οφείλεται σε ένα βαθμό στις επιπτώσεις από την υποχώρηση του δολαρίου (αφού οι τιμές τους είναι εκφρασμένες σε δολάρια, θα πρέπει να ανέβουν ονομαστικά για να αντισταθμίσουν την απώλεια αξίας), αλλά σε έναν άλλο βαθμό είναι πέρα από αυτό. Πολλά θα κριθούν από τις εξελίξεις στην Κίνα και το νόμισμά της – τον σημαντικότερο παράγοντα συγκράτησης των τιμών στα βιομηχανικά προϊόντα. Για το επόμενο διάστημα χρειάζεται πολύ προσεκτική παρατήρηση των εξελίξεων στην αγορά ομολόγων και ιδιαίτερα πώς θα αλλάξουν οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό σε ορίζοντα δεκαετίας ή και μακρύτερα.
Ισχυρό ευρώ, αδύναμο δολάριο
Το ευρώ έχει ξεπεράσει προ πολλού το επίπεδο ανησυχίας για την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, αλλά υπάρχει, αλήθεια, ένα τέτοιο επίπεδο; Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που το γερμανικό μάρκο είχε ισοτιμία με το δολάριο αρκετά ψηλότερη από αυτήν που αντιστοιχεί σήμερα στο ευρώ και κανείς δεν φαινόταν τότε να ανησυχεί. Πάντως, το ευρώ/δολάριο σπάει το ένα μετά το άλλο τα «φράγματα αντίστασης» και τώρα πολλοί δεν αποκλείουν να φτάσει σύντομα ακόμη και στο 1,35. H «τακτοποίηση» που φαίνεται να έχει γίνει μεταξύ πολιτικών και κεντρικών τραπεζιτών στη Ζώνη του Ευρώ λειτουργεί ευνοϊκά για ενίσχυση του νομίσματος (χαλαρή δημοσιονομική, σχετικά αυστηρή νομισματική πολιτική). Είναι ακριβώς η αντίθετη από αυτή που επικράτησε το 1999, με την εισαγωγή του νέου νομίσματος, που είχε καταβαθρώσει την ισοτιμία του σχεδόν στο 0,82 δολάρια ανά ευρώ. Επιπλέον το ισχυρό ευρώ λειτουργεί αντιπληθωριστικά για τις ευρωπαϊκές οικονομίες, κατευνάζοντας τις όποιες ανησυχίες της EKT για τα δημοσιονομικά ελλείμματα των μικρών και των μεγάλων του ευρώ.