Με το κλείσιμο του 2003 είχαμε μία πρώτη θετική ετήσια μεταβολή στον Γενικό Δείκτη (Γ.Δ.) του Χρηματιστηρίου Αθηνών (Χ.Α.), μετά τρία χρόνια αρνητικών αποδόσεων. Το γεγονός προσφέρει μία ευκαιρία αξιολόγησης της παραπέρα πορείας του Χ.Α., αλλά και απάντησης στο ερώτημα τού αν και πότε αυτοί, που εισήλθαν στο Χ.Α. την εποχή της μεγάλης ανόδου (δηλαδή της «φούσκας» του 1999), θα πάρουν πίσω τα λεφτά τους με κάποιο μάλιστα κέρδος (το οποίο κέρδος μπορεί να θεωρηθεί σαν κάλυψη ή και υπερκάλυψη των διαφυγόντων τόκων από το 1999 και μετά), με την προϋπόθεση βεβαίως πως κράτησαν τις μετοχές τους και δεν αναγκάσθηκαν να τις πωλήσουν. Το θέμα δηλαδή είναι, πρώτον, οι «εγκλωβισμένοι» του 1999 να πάρουν πίσω το κεφάλαιό τους, και, δεύτερον, να κερδίσουν και κάποια υπεραξία, που να καλύπτει τις απώλειες τόκων, που έχουν υποστεί από το γεγονός ότι είχαν (έχουν) δεσμευμένα τα λεφτά τους σε ένα δείκτη με αρνητικές αποδόσεις απ’ το 2000 ώς το 2002, ενώ θα μπορούσαν να τα είχαν σε τράπεζα ή σε ομόλογα του Δημοσίου.
Μόνο μακροπρόθεμα
Ασφαλώς το ότι στον τίτλο της παρούσης μελέτης ομιλούμε για χρονικό ορίζοντα ώς το 2020 θα ξενίσει πολλούς, οι οποίοι θα καγχάσουν ειρωνικά. Δυστυχώς, η πραγματικότητα της επένδυσης σε οποιοδήποτε χρηματιστήριο δεν παρέχει τη σιγουριά της πραγματοποίησης «τρελών» κερδών σε βραχύ χρονικό διάστημα – μόνο από τύχη θα συμβεί κάτι τέτοιο (ή θα το απολαύσουν κάποιοι, ολίγοι, που έχουν «εσωτερική» πληροφόρηση). Οσοι βλέπουν έτσι το χρηματιστήριο, μπορούν εξ ίσου εύκολα να παίζουν στο καζίνο και να μην παραπονούνται όταν χάνουν. Το χρηματιστήριο όντως παρέχει την ευκαιρία για σίγουρα κέρδη, μεγαλύτερα μάλιστα από αντίστοιχη επένδυση σε, λ.χ., τραπεζικές καταθέσεις, αλλά μόνο μακροπρόθεσμα, όπως θα δείξουμε παρακάτω. Αν κάποιος το ‘χει πάρει αυτό απόφαση και στην πορεία σημειωθεί έκρηξη τιμών, ασφαλώς και θα αξιοποιήσει το αναπάντεχο δώρο, ωφελούμενος πολλαπλώς. Αν πάλι σημειωθεί υποχώρηση τιμών, δεν θα χάσει, επειδή ακριβώς ο ορίζοντάς του είναι μακροχρόνιος. Για να επιτύχει όμως μια τέτοια ρεαλιστική πολιτική, δεν θα πρέπει ο επενδυτής να έχει ρίξει στο χρηματιστήριο χρήματα δανεικά ή που θα τα χρειαστεί σύντομα. Το άλλο σημείο, που πρέπει να προσεχθεί στην παρακάτω ανάλυση είναι ότι αφετηρία της είναι ο Γ.Δ. του Χ.Α. Δεν είναι η τιμή ή οι τιμές κάποιας συγκεκριμένης μετοχής. Υποθέτουμε, απλώς, ότι ο Γ.Δ. συνιστά ένα μέσον όρο, του οποίου η πορεία μπορεί να ενδιαφέρει τον μέσο επενδυτή.
Ξεκινήσαμε την προσπάθεια πρόβλεψης της παραπέρα πορείας του Γ.Δ. του Χ.Α. από την παρατήρηση ότι υπάρχει μία συνάφεια μεταξύ του πραγματικού Ακαθάριστου Εγχωρίου Προϊόντος (ΑΕΠ) της χώρας και του Γ.Δ. Η συνάφεια αυτή φαίνεται καθαρά αν συσχετίσουμε λογαριθμικά το πραγματικό ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές 1995, βάσει επεξεργασίας στοιχείων εκ των Εθνικών Λ/σμών) με τον Γ.Δ. τέλους έτους κατά την περίοδο 1964 – 2003 (βλ. Γράφημα 1). Η συσχέτιση δίνει «συντελεστή καθορισμού» 79,5%, γεγονός αξιόλογο αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι ο συντελεστής καθορισμού παίρνει τιμές από το 0% (ανυπαρξία γραμμικής σχέσεως των δύο μεταβλητών) ώς το 100% (απόλυτη γραμμική σχέση των δύο μεταβλητών). Από μεριάς της, η συνάφεια μεταξύ ΑΕΠ και Γ.Δ. εδράζεται στο ότι η τιμή μιας μετοχής συνιστά προεξόφληση των μελλοντικών μερισμάτων (ή κερδών) της εταιρείας, που την έχει εκδώσει – και τα κέρδη, κατά μέσον όρο, είναι συνάρτηση της όλης ανάπτυξης της οικονομίας, η οποία και συνοψίζεται στο πραγματικό ΑΕΠ.
Βάσει αύξησης ΑΕΠ
Κατόπιν, κάναμε μία απλή παρέκταση (προβολή) του ΑΕΠ ώς το 2020, για να ‘χουμε έτσι μία βάση επί της οποίας θα «κτίζαμε» την προβολή του Γ.Δ. του Χ.Α. ώς το 2020. Η παρέκταση του ΑΕΠ έδειξε μία μέση ετήσια αύξηση του ΑΕΠ ώς το 2020 ύψους 2,7%, που φαίνεται ρεαλιστικό αφού ομιλούμε για διάστημα 16 ετών. Τέλος, για την προβολή του Γ.Δ. κάναμε ορισμένες προσαρμογές. Δεν παρεκτείναμε απλώς τη σχέση του με το ΑΕΠ, την οποία είχαμε ήδη εντοπίσει για την περίοδο 1964 – 2003, μα δώσαμε στη σχέση αυτήν μία βαρύτητα μόλις 70%, ενώ παράλληλα δώσαμε στην σχέση ΑΕΠ και Γ.Δ. των τελευταίων 8 ετών μία βαρύτητα 20% και στη σχέση ΑΕΠ και Γ.Δ. των τελευταίων 4 ετών μία βαρύτητα 10% (σύνολο, 100%) – και εξαγάγαμε τον μέσο όρο. Τα αποτελέσματα φαίνονται στον Πίν. 1 και στο Γράφημα 2.
Το σημαντικό είναι ότι ώς το 2010 το Χ.Α. προβλέπεται να φθάσει τις 4.203 μονάδες και ώς το 2020 τις 9.828 μονάδες, σημειώνοντας μία μέση ετήσια μεταβολή της τάξεως του 8,9%. Προσοχή: η πρόβλεψη αυτή δεν σημαίνει ότι αποκλείεται εφέτος να δούμε τον Γ.Δ. να εκτινάσσεται, λ.χ., στις 4.500 μονάδες ή και περισσότερο ή, αντιθέτως, να πέφτει στις 1.500 ή και χαμηλότερα. Μόνο μάγοι μπορούν να προβλέψουν τέτοιου είδους βραχυπρόθεσμες κινήσεις. Η πρόβλεψή μας όμως στηρίζεται σε αξιοποίηση των ιστορικών τάσεων ΑΕΠ και ΓΔ, οι οποίες τάσεις εξομαλύνουν τις απότομες είτε τυχαίες διακυμάνσεις.
(1) O κ. N. Γ. Πειρουνάκης είναι Λέκτορας Επενδύσεων & Θεωρίας Χαρτοφυλακίου στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος.