Μόνο καινούργια «μόδα μάνατζμεντ» δεν είναι για τις επιχειρήσεις η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ). Ούτε βέβαια και υπόθεση «δημοσίων σχέσεων» – κάθε άλλο μάλιστα… Στους πολλούς και επιτυχείς ορισμούς που έχουν δοθεί για το περιεχόμενο της καινούργιας -όντως- έννοιας της ΕΚΕ, ξεχωρίζουμε αυτόν που ανέφεραν στελέχη της Pricewaterhouse Coopers (PwC) στο EuropeaBusiness Forum τον Μάρτιο 2003: ΕΚΕ, είπαν, είναι να αποδεικνύει δημοσίως μια εταιρεία ότι αναγνωρίζει και ανταποκρίνεται στις ανάγκες των βασικών της stakeholders. Κάτι που σημαίνει ότι εστιάζεται στις επιπτώσεις που έχει για το περιβάλλον και για τους ανθρώπους, στην αγορά και στην ευρύτερη κοινωνία.
Εξίσου περιεκτικός ήταν και ο ορισμός που αναφέρθηκε στην πρόσφατη Συνάντηση Εργασίας που πραγματοποίησε στα γραφεία της στην Αθήνα η PricewaterhouseCoopers από την κ. Μυρτώ Κονταξή, μάνατζερ Sustainable Business Solutions, κατά την παρουσίαση της διεθνούς και της ελληνικής εμπειρίας της εταιρείας στην ΕΚΕ. Ειπώθηκε δηλαδή ότι ΕΚΕ είναι η συμβολή των εταιρειών στην αειφόρο ανάπτυξη της κοινωνίας – άρρηκτα συνδεδεμένη με την αειφορία. Κατά τη συνάντηση η κ. Κονταξή παρουσίασε τις τάσεις και τις προοπτικές που υπάρχουν διεθνώς, όπως και αυτές που διαμορφώνονται στην Ελλάδα.
Ανέπτυξε επίσης τους λόγους για τους οποίους όλο και περισσότερες εταιρείες αποφασίζουν να εφαρμόσουν συστήματα διαχείρισης και απολογισμού κοινωνικών και περιβαλλοντικών θεμάτων. Εξήγησε πώς γίνεται η μέτρηση, η καταγραφή και η δημοσιοποίηση της οικονομικής, της κοινωνικής και της περιβαλλοντικής επίδοσης μιας εταιρείας και πώς ο κοινωνικός απολογισμός μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο εργαλείο «μέτρησης» της ΕΚΕ.
Για την κερδοφορία
Σημειωνεται ότι από διεθνή έρευνα της PwC το 2003 προκύπτει πως οι διευθύνοντες σύμβουλοι στην πλειονότητά τους (79%) συμφωνούν ότι για την κερδοφορία οποιασδήποτε επιχείρησης η αειφορία είναι ζωτικής σημασίας. «Σε πολλές περιπτώσεις ο διευθύνων σύμβουλος είτε το Διοικητικό Συμβούλιο και η διευθυντική ομάδα μιας εταιρείας συμφωνούν ότι οι αρχές της ΕΚΕ είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την επιτυχημένη πορεία της επιχείρησης». Ωστόσο, εγείρεται το εξής εύλογο ερώτημα: «οι διευθύνοντες μπορεί να θέλουν, αλλά οι εταιρείες, άραγε, μπορούν;». Η απάντηση που προέκυψε από την παρουσίαση είναι ότι τουλάχιστον οι ηγετικές εταιρείες σε κάθε κλάδο προσπαθούν. Προσπαθούν να εξεύρουν τρόπους ενσωμάτωσης των αρχών της ΕΚΕ στην επιχειρησιακή λειτουργία και στρατηγική τους. Τις αναμένει ωστόσο «αρκετή δουλειά» για να ενσωματώσουν την ΕΚΕ στις κρίσιμες λειτουργίες της εταιρείας, για να διαμορφώσουν και να δημοσιοποιήσουν κατάλληλους δείκτες, για να ενσωματώσουν την ΕΚΕ στην εταιρική διακυβέρνησή τους και για να εμπλακούν σε διαβούλευση με όλες τις ομάδες ενδιαφερομένων.
Βασικές προϋποθέσεις
«Ο δρόμος για την επίτευξη της κοινωνικά υπεύθυνης επιχείρησης ξεκινά μέσα από την επιχείρηση», επισημαίνει η ομιλήτρια. Και εξηγεί ότι κατ’ αρχάς πρέπει να συμφωνηθεί το τι σημαίνει ΕΚΕ για την ίδια την επιχείρηση. Επίσης, να ορισθεί ένας υπεύθυνος που θα χειρίζεται τα θέματα ΕΚΕ και να εξασφαλισθεί η υποστήριξή της από όλα τα στελέχη. Ως εδώ λοιπόν καλά… Η ΕΚΕ στην πράξη όμως απαιτεί κατ’ αρχήν ο ενθουσιασμός που «χτίστηκε» μέσα στην εταιρεία όχι μόνο να διατηρείται, αλλά να είναι και μονίμως «παρών». Κυρίως, όμως, η επιχείρηση πρέπει να έχει λάβει τη δική της απάντηση για τα δικά της οφέλη.
Βασική προϋπόθεση σε μιαν επιχείρηση για την επιτυχή πορεία της προς την ΕΚΕ είναι να την ενσωματώσει στην εταιρική στρατηγική της, αναγνωρίζοντας όλες τις σχέσεις που είναι -εν δυνάμει- συνδεδεμένες με την επιτυχία της.
Δηλαδή, τις σχέσεις της με τους επενδυτές, τους συνεργάτες, τους πελάτες και με την ευρύτερη κοινωνία. Παράλληλα, απαιτείται η εδραίωση των κατάλληλων μηχανισμών, προκειμένου να διεξάγεται διάλογος σε όλα τα πιθανά σημεία σύνδεσης. Από τα αποτελέσματα του διάλογου θα αναπτυχθούν ουσιαστικοί δείκτες οι οποίοι και θα βοηθήσουν στη χάραξη της στρατηγικής. Τέλος, η ανάπτυξη των μηχανισμών Απολογισμού θα αποτελέσουν το έναυσμα για τη διαχείριση των κρίσιμων οικονομικών και μη οικονομικών παραμέτρων της εταιρείας.
Οπως εξήγησε στην «Κ» η κ. Κονταξή «η διαδικασία του Απολογισμού ΕΚΕ δεν είναι εύκολη υπόθεση για μιαν εταιρεία που θα αποφασίσει να ασχοληθεί σοβαρά με το θέμα. Ακόμη πιο δύσκολη είναι η διαμόρφωση κατάλληλων δεικτών -οι λεγόμενοι Key Performance Indicators- που είναι απαραίτητοι για την ποσοτικοποίηση του απολογισμού». Και αναφέρει μερικά μόνο από τα ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν. Δηλαδή, ποιοι δείκτες θα αναπτυχθούν ώστε να είναι αντιπροσωπευτικοί για την εταιρεία, με ποια μεθοδολογία θα αναπτυχθούν, ποιοι εμπλέκονται στη διαδικασία. Ακόμη αν η εταιρεία θα ακολουθήσει τις πρακτικές του κλάδου της είτε θα καινοτομήσει. Ενδεικτικά η κ. Κονταξή μας ανέφερε την περίπτωση της Shell «μια εταιρεία που δουλεύει πολλά χρόνια με το θέμα του απολογισμού ΕΚΕ και της οποίας το Sustainability Report θεωρείται πρότυπο διεθνώς. Οταν ξεκίνησε τη διαδικασία απολογισμού χρειάστηκε τέσσερα με πέντε χρόνια για να διαμορφώσει 4-5 κατάλληλους και λειτουργικούς περιβαλλοντικούς δείκτες. Οπως μάλιστα υποστηρίζουν τα αρμοδια στελέχη της, η εταιρεία χρειάστηκε να αλλάξει ριζικά τη στάση της απέναντι στον τρόπο που διεξήγαγε το Internal Reporting της».
Είναι προφανές ότι ο Κοινωνικός Απολογισμός αποτελεί «πολυεργαλείο» τόσο για την επιχείρηση όσο και για την ΕΚΕ. Μεταξύ πολλών άλλων, συνιστά και μια δημόσια δήλωση της επιχείρησης ότι «τολμώ να είμαι accountable». Παράλληλα, εξαιρετικά σημαντικό είναι να υπάρχει έλεγχος του απολογισμού. Γιατί, μέσα από τον έλεγχο βελτιώνεται η διαχείριση των επιχειρηματικών κινδύνων και των ευκαιριών, υποστηρίζεται η διαδικασία λήψης των αποφάσεων, αυξάνεται η εμπιστοσύνη τρίτων για την αξιοπιστία και τη διαφάνεια του οργανισμού. Παράλληλα, παρέχει επιβεβαίωση για την κατάταξη ενός οργανισμού σε χρηματιστηριακούς δείκτες ( FTSE4Good, Dow Jones Sustainability Index). Ενα ερώτημα που σήμερα αιωρείται είναι αν ο Απολογισμός ΕΚΕ τείνει να γίνει υποχρέωση των οργανισμών και όχι -όπως είναι- εθελοντική επιλογή τους. Τη στιγμή αυτή οκτώ κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Βέλγιο, Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ολλανδία, Σουηδία, Φινλανδία) έχουν προχωρήσει είτε σε εν μέρει νομοθετικές ρυθμίσεις είτε σε αυτοδεσμεύσεις των επιχειρήσεών τους με αποτέλεσμα ο Απολογισμος να είναι σχεδόν γενικευμένη πρακτική.
Ωστόσο, η παγκόσμια Pricewaterhouse Coopers χρησιμοποίησε την ευρεία εμπειρία της και για τον δικό της Απολογισμό ΕΚΕ που τον δημοσιοποίησε πρόσφατα μέσα από 2003 Global Annual Review*. Οπου γίνεται εμφανής η προσπάθειά της για μια παγκόσμια σύγκλιση των επιπέδων μιας βιώσιμης ανάπτυξης. Οσο για τα «τεκμήρια» του δικού της απολογισμού, αυτά τα παρέχει η δέσμευση και η συμμετοχή της στο «The Global Compact», στο «Business Council for Sustainability Development», στο CSR Europe (και στο Ελληνικό Δίκτυο EKE) – μεταξύ μερικών ακόμη άλλων εξίσου σημαντικών σχέσεων της.