Κατασκευές, ναυτιλία, συνεργεία αυτοκινήτων, πρατήρια βενζίνης και ψυχαγωγία είναι οι κλάδοι που υπόσχονται τα περισσότερα σε όσους τους εμπιστευθούν τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα. Αντίθετα, σε ύφεση βρίσκονται όλοι οι κλάδοι του πρωτογενούς τομέα, όπως γεωργία, κτηνοτροφία και αλιεία.
Τα συμπεράσματα αυτά προκύπτουν από πολυσέλιδη μελέτη της ICAP, η οποία παρακολούθησε συγκεκριμένους δείκτες της ελληνικής οικονομίας και των επιμέρους κλάδων από το 1995 μέχρι το 2002. Στη συνέχεια ακολούθησε ειδική στατιστική ανάλυση, στην οποία στηρίζεται η μελλοντική πορεία των κλάδων.
Η μελέτη επιβεβαιώνει την αναμενόμενη υποχώρηση του πρωτογενούς τομέα. Προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι στο σύνολο των κλάδων που χαρακτηρίζονται ως φθίνοντες συγκαταλέγονται οι δύο από τους τρεις κλάδους του πρωτογενούς τομέα, και μάλιστα αυτοί που καλύπτουν μεταξύ τους το 95,83% του όγκου παραγωγής (και 94,17% της αξίας) του τομέα αυτού. Στο πλαίσιο της μακροχρόνιας ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, η οποία εξακολουθεί να έχει πολύ μεγαλύτερο μερίδιο πρωτογενούς παραγωγής απ’ ό,τι άλλα ανεπτυγμένα κράτη, «είναι φυσικό ο πρωτογενής τομέας να φθίνει», ισχυρίζεται η ICAP και διευκρινίζει: «Η άνοδος του τριτογενούς τομέα είναι απολύτως συμβατή με τις διαρθρωτικές εξελίξεις που εμφανίζουν πολλές δυτικές χώρες, όπου συνηθίζεται οι παραδοσιακοί κλάδοι του δευτερογενούς τομέα να υποχωρούν (αποβιομηχάνιση), δίνοντας τη θέση τους σε νέους κλάδους υψηλής τεχνολογίας ή υπηρεσιών».
Ο δευτερογενής τομέας
Την ίδια περίπου εικόνα εμφανίζει και ο ελληνικός δευτερογενής τομέας, με παραδοσιακούς κλάδους όπως την κλωστοϋφαντουργία, τα είδη δέρματος, ταξιδιού και υποδημάτων και τη χαρτοβιομηχανία να συρρικνώνονται, ενώ ταυτόχρονα ανέρχονται σύγχρονοι κλάδοι με μεγαλύτερη ένταση γνώσης (knowledge-intensive) όπως οι εκδόσεις – εκτυπώσεις, αναπαραγωγή ήχου και εικόνας, η κατασκευή συσκευών ραδιοφωνίας, τηλεόρασης, επικοινωνιών, τα ιατρικά όργανα, όργανα ακριβείας, οπτικά κ.ά. Αυτό δεν παύει να σημαίνει ότι παραδοσιακοί κλάδοι του δευτερογενούς τομέα, όπως ο κλάδος των κατασκευών, δεν μπορούν να εμφανίζουν ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Τη μεγάλη δυναμικότητα του τριτογενούς τομέα στην ελληνική οικονομία φαίνεται να «οδηγούν» κλάδοι σχετιζόμενοι κυρίως με τις μεταφορές (ναυτιλία, βοηθητικές μεταφορικές δραστηριότητες), τις τηλεπικοινωνίες και τον χρηματοπιστωτικό τομέα, ενώ σημαντική θέση κατέχουν και οι ψυχαγωγικές, πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες.
Ελπιδοφόρο για την ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών είναι το γεγονός ότι στους ανερχόμενους κλάδους του τομέα συγκαταλέγεται η πληροφορική με τις συναφείς της δραστηριότητες, ενώ χαρακτηριστική είναι και η άνοδος της οικονομικής σημασίας των δραστηριοτήτων νοικοκυριών που προσλαμβάνουν οικιακό προσωπικό.
Σύμφωνα με τη μελέτη της ICAP, οι ανερχόμενοι κλάδοι της ελληνικής οικονομίας είναι οι εξής:
Στην πρώτη θέση βρίσκονται οι κατασκευές. Είναι ο μεγαλύτερος κλάδος της ελληνικής οικονομίας με μέση ετήσια αύξηση 4,98% σε όρους όγκου προϊόντος και 10% σε όρους αξίας. Αυτό συμβαίνει λόγω της έντονης ιδιωτικής αλλά και δημόσιας οικοδομικής και ευρύτερης κατασκευαστικής δραστηριότητας των τελευταίων ετών.
Ακολουθούν οι κλάδοι των τραπεζών, ταχυδρομείων, τηλεπικοινωνιών, εμπορίου, επισκευής αυτοκινήτων, πωλήσεις καυσίμων, ψυχαγωγικών, πολιτιστικών και αθλητικών δραστηριοτήτων και μεταφορών μέσω υδάτινων οδών.
Η μελέτη αναδεικνύει επίσης την ταχύτατη άνοδο μικρών κλάδων που ήταν σχεδόν ανύπαρκτοι στην αρχή της δεκαετίας του 1990, όπως της ανακύκλωσης, της πληροφορικής και των συναφών της δραστηριοτήτων, των συσκευών ραδιοφωνίας-τηλεόρασης, καθώς και των νοικοκυριών με οικιακό προσωπικό. Αν και οι κλάδοι αυτοί είναι πολύ μικροί και άρα εμφανίζουν εύκολα μεγάλες ποσοστιαίες μεταβολές στον όγκο και την αξία της παραγωγής τους, οι αυξήσεις αυτές είναι κατά κανόνα τόσο παρατεταμένες, ώστε δύσκολα μπορούν να αποδοθούν σε κυκλικούς παράγοντες.
Στο όριο για να ενταχθούν στους ανερχόμενους κλάδους βρίσκονται εκείνοι των ορυχείων, λατομείων, βασικών μετάλλων και εμπορίας-επισκευής αυτοκινήτων και πώλησης καυσίμων. Σημειώνεται ότι αν χρησιμοποιηθεί το κριτήριο της προστιθέμενης αξίας, τότε από τους 22 ανερχόμενους κλάδους «απορρίπτονται» (οριακά) εκείνοι των λοιπών ορυχείων και λατομείων, της παραγωγής βασικών μετάλλων και ο κλάδος του εμπορίου, επισκευής αυτοκινήτων και πώλησης καυσίμων. Αντί αυτών των κλάδων, συναντάμε τους κλάδους των προϊόντων διύλισης πετρελαίου, των μεταλλικών προϊόντων (εκτός μηχανημάτων) και των «άλλων δραστηριοτήτων» παροχής υπηρεσιών.
Φθίνοντες κλάδοι
Υπάρχουν εννέα κλάδοι της ελληνικής οικονομίας που ακολουθούν φθίνουσα πορεία. Ο μεγαλύτερος από αυτούς, και μάλιστα με αρκετή διαφορά, είναι η γεωργία και κτηνοτροφία. Ο κλάδος της γεωργίας και κτηνοτροφίας εμφάνισε μείωση του όγκου παραγωγής σε πέντε χρονιές, ενώ η αξία αυξήθηκε με ρυθμούς κατώτερους του πληθωρισμού σε έξι από τα επτά έτη που εξετάστηκαν. Η εξέλιξη της απασχόλησης είναι συμβατή με τη συρρίκνωση του προϊόντος.
Κρυμμένες ευκαιρίες
Η δασοκομία και υλοτομία, καθώς και η άντληση πετρελαίου και φυσικού αερίου κατέχουν πολύ μικρό μερίδιο του συνολικού προϊόντος και εμφανίζουν ιδιαίτερες διακυμάνσεις. Τα στοιχεία αυτά κατατάσσουν τους κλάδους αυτούς μάλλον στους αναπτυσσόμενους, παρά στους φθίνοντες, μολονότι τα ποσοτικά μεγέθη δεν συνηγορούν απολύτως σε αυτό. Το ίδιο ισχύει για τον κλάδο των ηλεκτρικών μηχανών και συσκευών. O κλάδος αυτός, σύμφωνα με τη στατιστική ανάλυση, ανήκει στους φθίνοντες. Ομως, είναι ο μοναδικός που παρουσιάζει αύξηση της απασχόλησης.