H πολιτική και οικονομική σταθεροποίηση των αγορών της Ρουμανίας, της Σερβίας και της Βουλγαρίας σε συνδυασμό με την αυξημένη ζήτηση για υπηρεσίες leasing, προκαλούν την επέκταση των ελληνικών τραπεζών για την παροχή χρηματοδοτικών μισθώσεων μέσω θυγατρικών εταιρειών. Ωστόσο, μεγάλο ενδιαφέρον παρατηρείται κυρίως για την αγορά αυτοκινήτων και δευτερευόντως για την προμήθεια μηχανολογικού εξοπλισμού, ενώ οι χρήστες του το αντιμετωπίζουν περισσότερο σαν εμπορικό προϊόν παρά σαν τραπεζικό.
Μεταξύ των σημαντικών διαφορών που παρουσιάζει η χρηματοδοτική μίσθωση στην Ελλάδα και στις βαλκανικές αγορές είναι αφ’ ενός ότι αφορά και τους ιδιώτες, ενώ στην Ελλάδα απευθύνεται μόνο σε επιχειρήσεις ή ελεύθερους επαγγελματίες και επιπλέον στη χώρα μας αποτελεί ένα φορολογικό εργαλείο λόγω των φοροαπαλλαγών που προσφέρει, κάτι που δεν ισχύει στα Βαλκάνια. Επιπλέον, για το leasing εκεί εφαρμόζονται ήδη τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα.
Η χρηματοδοτική μίσθωση στα Βαλκάνια αποτελεί ένα πολύ δημοφιλές προϊόν, το οποίο όμως επικεντρώνεται στα αυτοκίνητα. Υπό τις ισχύουσες συνθήκες, οι οποίες ωστόσο μεταλλάσσονται ταχύτατα, το leasing στα Βαλκάνια υποκαθιστά το δάνειο αγοράς αυτοκινήτων γιατί είναι σύντομη η έγκρισή του, ενώ οι όροι δεν είναι τόσο αυστηροί συγκριτικά με το δάνειο.
Αυτό άλλωστε αποτυπώνεται και στην ανάλυση των εργασιών leasing που πραγματοποιούνται στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Συγκεκριμένα, στη Βουλγαρία φέτος η συνολική αξία των παγίων αναμένεται να διαμορφωθεί στα 250 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων το 70% προέρχεται από leasing σε επιβατικά αυτοκίνητα, ενώ στη Ρουμανία το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 85%, επί συνολικής αξίας παγίων 1,5 δισ. ευρώ.
Για το 2005 εκτιμάται ότι η συνολική αξία των παγίων για την αγορά της Βουλγαρίας θα διαμορφωθεί σε 300 εκατ. ευρώ, ενώ της Ρουμανίας στα 2 δισ. ευρώ.
Η νομοθεσία της Ρουμανίας προβλέπει κάποια φορολογικά κίνητρα που έχει το leasing έναντι της αγοράς αυτοκινήτων ή εξοπλισμού με ίδια κεφάλαια, καθώς προβλέπεται έκπτωση στην αξία κτήσης του είδους, η οποία είναι ανάλογη με τη χώρα παραγωγής αυτού. Δηλαδή, για αυτοκίνητα ή εξοπλισμό που κατασκευάζεται σε χώρα της ευρωπαϊκής κοινότητας η έκπτωση διαμορφώνεται σε 9%, ενώ σε χώρες εκτός ευρωπαϊκής κοινότητας το ποσοστό έκπτωσης ανεβαίνει 39%. H ευρεία διάδοση του leasing έχει ως αποτέλεσμα τη λειτουργία εκατοντάδων εταιρειών, όχι αποκλειστικά θυγατρικών τραπεζών, σε αντίθεση με την Ελλάδα όπου δραστηριοποιούνται έντεκα εταιρείες και όλες είναι θυγατρικές χρηματοπιστωτικών ομίλων. Αλλωστε, για την ίδρυσή τους απαιτείται μικρό μετοχικό κεφάλαιο, το οποίο για τη Βουλγαρία διαμορφώνεται σε 13.000 ευρώ και για τη Ρουμανία σε 25.000 ευρώ.
Στη Βουλγαρία δραστηριοποιούνται 250 εταιρείες και στη Ρουμανία 500, εκ των οποίων όμως λιγότερες από 10 επιχειρήσεις για κάθε χώρα είναι μεγάλες και όλες είναι είτε θυγατρικές κυρίως ξένων τραπεζών, είτε θυγατρικές μεγάλων εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην εισαγωγή αυτοκινήτων.
Στη Ρουμανία, η μεγαλύτερη επιχείρηση του κλάδου και η οποία κατέχει ηγετική θέση στην τοπική αγορά είναι η Porsche Leasing, ακολουθεί η HVP Leasing θυγατρική της Hypo Verein sbank Bank, ακολουθεί η Raif feisen Leasing, θυγατρική της ομώνυμης αυστριακής τράπεζας και η SoGen Leasing, θυγατρική της Societe General.
Επίσης, εκεί δραστηριοποιούνται και θυγατρικές εταιρείες ελληνικών τραπεζών, οι οποίες ωστόσο έχουν μικρά μερίδια αγοράς. Πρόκειται για τις εταιρείες που ίδρυσαν η Alpha Bank, η Πειραιώς, η Εγνατία και η EFG Εurobank.
Στη Βουλγαρία ηγετική θέση ως προς το μερίδιο αγοράς κατέχει η Interlease, η οποία είναι θυγατρική της Εθνικής Τράπεζας και ακολουθούν οι Biochim Leasing θυγατρική της HypoVereinsbank Bank, η τοπική εταιρεία Hebrow Leasing που μόλις την προηγούμενη εβδομάδα εξαγοράστηκε από την Hypo Vereinsbank Bank και η AFIN Leasing η οποία εξειδικεύεται στη χρηματοδοτική μίσθωση φορτηγών, καθώς είναι θυγατρική της κατασκευαστικής εταιρείας φορτηγών ΕVΕCΟ.
Με εξαίρεση τις λίγες μεγάλες εταιρείες του κλάδου, οι υπόλοιπες μονάδες πραγματοποιούν ετησίως πολύ μικρό αριθμό συμβάσεων και ήδη έχουν δεχτεί το πλήγμα των μεγάλων επιχειρήσεων, αφού ορισμένες από αυτές αποτελούν πλέον «κανόνια» που έσκασαν στη γειτονική χώρα.
Το οικονομικό προφίλ των συγκεκριμένων αγορών
Σε πρόσφατη έκθεσή της, η Εθνική Τράπεζα παρουσίασε το οικονομικό και πολιτικό προφίλ των αναδυομένων αγορών, καθώς και τις προοπτικές ανάπτυξης που αυτές εμφανίζουν. H Ρουμανία και η Βουλγαρία επλήγησαν από τις φυσικές καταστροφές, ενώ έχουν την προοπτική της ένταξής τους στην Ε.Ε.
Ετσι:
Ρουμανία
Παρά τις καθυστερήσεις στην υλοποίηση των αναγκαίων διαρθρωτικών αλλαγών, θεωρείται πολύ πιθανή η ένταξη της χώρας στην Ε.Ε., σύμφωνα με το επίσημο χρονοδιάγραμμα, το 2007.
Αναμένεται σημαντική επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας (πρόβλεψη για αύξηση του ΑΕΠ 5,1% έναντι 8,3% το 2004), ενώ η επίτευξη του δημοσιονομικού στόχου του 2005 (έλλειμμα 0,7% του ΑΕΠ έναντι 1,2% το 2004) είναι πλέον δύσκολη, μετά την αύξηση των δαπανών για αποζημιώσεις και επισκευές.
Σημαντική εξέλιξη αποτελεί η αλλαγή νομισματικού καθεστώτος, με επίσημη υιοθέτηση από την κεντρική τράπεζα συστήματος καθορισμού επίσημων στόχων πληθωρισμού (inflation targeting regime). Σε πρώτη φάση ετέθη στόχος για πληθωρισμό 7,5% για το 2005 με περιθώριο διακύμανσης ±1%.
Ομως, η κεντρική τράπεζα διατηρεί παράλληλα και το σύστημα ελεγχόμενης διακύμανσης της συναλλαγματικής ισοτιμίας, ώστε να αποτραπεί η υπέρμετρη ενίσχυση του RON και η συνακόλουθη απώλεια στον τομέα της ανταγωνιστικότητας από τις συνεχιζόμενες κερδοσκοπικές εισροές κεφαλαίων εν όψει της σταδιακής απελευθέρωσης της κίνησης κεφαλαίου.
Η επίτευξη πάντως του διπλού στόχου για μείωση του πληθωρισμού και αποφυγή υπερβολικών κερδοσκοπικών εισροών κεφαλαίου δεν φαίνεται να είναι εύκολη. O πληθωρισμός στο τέλος του 2005 αναμενεται στο 8,9% και τα πραγματικά επιτόκια παραμένουν αρνητικά.
Βουλγαρία
Λόγω της κυβερνητικής αστάθειας μέχρι τον περασμένο Ιούνιο, σημειώθηκε καθυστέρηση ως προς την ολοκλήρωση των νομοθετικών αλλαγών που θα κρίνουν την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε. το 2007.
Μικρή είναι η επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας (πρόβλεψη για αύξηση του ΑΕΠ 5% έναντι 5,6% το 2004), το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αναμένεται να διευρυνθεί περαιτέρω (9% του ΑΕΠ έναντι 7,5% το 2004), εν μέρει εξαιτίας της επιβάρυνσης από τις αυξημένες τιμές πετρελαίου διεθνώς. O πληθωρισμός θα φτάσει στο 4,2% στο τέλος του έτους και θα ξεπεράσει, έτσι, τον στόχο του 3,6% (έναντι 3,9% το 2004), εν μέρει λόγω αυξητικών πιέσεων από την καταστροφή της εσοδείας.
Λόγω των φυσικών καταστροφών, είναι αυξημένα τα έκτακτα έξοδα του προϋπολογισμού για αποζημιώσεις και επισκευές, που αναμένεται να οδηγήσουν σε ισοσκελισμό του προϋπολογισμού έναντι στόχου για πλεόνασμα 1% του ΑΕΠ (και έναντι πλεονάσματος 1,7% το 2004).
Σε κρίσιμη καμπή Σερβία – Μαυροβούνιο
Οι σχέσεις της Σερβίας και του Μαυροβουνίου με το ΔΝΤ και την Ε.Ε. βρίσκονται σε κρίσιμη καμπή, ενώ η κυβέρνηση μειοψηφίας δεν έχει μέχρι σήμερα προχωρήσει στην υλοποίηση των δύο βασικών μεταρρυθμίσεων-όρων για την υλοποίηση του προγράμματος -την αναμόρφωση του συνταξιοδοτικού συστήματος και την αναδιάρθρωση και ιδιωτικοποίηση των δύο κρατικών διυλιστηρίων NIS- λόγω αντιδράσεων στο εσωτερικό του συνασπισμού και την αντιπολίτευση.
Παρατηρείται επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης (πρόβλεψη για αύξηση του ΑΕΠ κατά 4,7% έναντι 7,5% το 2004) εξαιτίας της συνέχισης περιοριστικής νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής (στόχος του αναθεωρημένου προϋπολογισμού του 2005 πλεόνασμα 0,2% του ΑΕΠ έναντι ελλείμματος 1,4%) με στόχο την αντιμετώπιση των ισχυρών πληθωριστικών πιέσεων (17,5% τον Ιούλιο) και του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Πάντως, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μειώθηκε σημαντικά (πρόβλεψη για έλλειμμα 10,4% του ΑΕΠ έναντι 14,4% το 2004), ενώ η χρηματοδότησή του φαίνεται ότι δεν θα παρουσιάσει δυσκολίες καθώς αναμένεται αύξηση των άμεσων ξένων επενδύσεων (πρόβλεψη για 5,3% του ΑΕΠ έναντι 4% το 2004), κυρίως από ιδιωτικοποιήσεις στον τραπεζικό τομέα.